متن عربی
23.و من خطبة (له (علیه السلام):و تشتمل على تهذيب الفقراء بالزهد و تأديب الأغنياء بالشفقة
تهذيب الفقراء
- أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الْأَمْرَ يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ [كَقَطْرِ] كَقَطَرَاتِ الْمَطَرِ إِلَى كُلِّ نَفْسٍ بِمَا قُسِمَ لَهَا مِنْ زِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ.
- فَإِنْ رَأَى أَحَدُكُمْ لِأَخِيهِ غَفِيرَةً فِي أَهْلٍ أَوْ مَالٍ أَوْ نَفْسٍ فَلَا تَكُونَنَّ لَهُ فِتْنَةً فَإِنَّ الْمَرْءَ الْمُسْلِمَ مَا لَمْ يَغْشَ دَنَاءَةً تَظْهَرُ فَيَخْشَعُ لَهَا إِذَا ذُكِرَتْ وَ يُغْرَى بِهَا لِئَامُ النَّاسِ كَانَ كَالْفَالِجِ الْيَاسِرِ الَّذِي يَنْتَظِرُ أَوَّلَ فَوْزَةٍ مِنْ قِدَاحِهِ تُوجِبُ لَهُ الْمَغْنَمَ وَ يُرْفَعُ بِهَا عَنْهُ [بِهَا] الْمَغْرَمُ .
- وَ كَذَلِكَ الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ الْبَرِيءُ مِنَ الْخِيَانَةِ يَنْتَظِرُ مِنَ اللَّهِ إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ إِمَّا دَاعِيَ اللَّهِ فَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ لَهُ وَ إِمَّا رِزْقَ اللَّهِ فَإِذَا هُوَ ذُو أَهْلٍ وَ مَالٍ وَ مَعَهُ دِينُهُ وَ حَسَبُهُ.
- وَ إِنَّ الْمَالَ وَ الْبَنِينَ حَرْثُ الدُّنْيَا وَ الْعَمَلَ الصَّالِحَ حَرْثُ الْآخِرَةِ وَ قَدْ يَجْمَعُهُمَا اللَّهُ تَعَالَى لِأَقْوَامٍ فَاحْذَرُوا مِنَ اللَّهِ مَا حَذَّرَكُمْ مِنْ نَفْسِهِ وَ اخْشَوْهُ خَشْيَةً لَيْسَتْ بِتَعْذِيرٍ .
- وَ اعْمَلُوا فِي غَيْرِ رِيَاءٍ وَ لَا سُمْعَةٍ فَإِنَّهُ مَنْ يَعْمَلْ لِغَيْرِ اللَّهِ يَكِلْهُ اللَّهُ [إِلَى مَنْ] لِمَنْ عَمِلَ لَهُ .
- نَسْأَلُ اللَّهَ مَنَازِلَ الشُّهَدَاءِ وَ مُعَايَشَةَ السُّعَدَاءِ وَ مُرَافَقَةَ الْأَنْبِيَاءِ.
تأديب الأغنياء
- أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ لَا يَسْتَغْنِي الرَّجُلُ وَ إِنْ كَانَ ذَا مَالٍ عَنْ [عَشِيرَتِهِ] عِتْرَتِهِ وَ دِفَاعِهِمْ عَنْهُ بِأَيْدِيهِمْ وَ أَلْسِنَتِهِمْ وَ هُمْ أَعْظَمُ النَّاسِ حَيْطَةً مِنْ وَرَائِهِ وَ أَلَمُّهُمْ لِشَعَثِهِ وَ أَعْطَفُهُمْ عَلَيْهِ عِنْدَ نَازِلَةٍ إِذَا [إِنْ] نَزَلَتْ بِهِ .
- وَ لِسَانُ الصِّدْقِ يَجْعَلُهُ اللَّهُ لِلْمَرْءِ فِي النَّاسِ خَيْرٌ لَهُ مِنَ الْمَالِ [يُوَرِّثُهُ غَيْرَهُ] يَرِثُهُ غَيْرُهُ
و منها
- أَلَا لَا يَعْدِلَنَّ أَحَدُكُمْ عَنِ الْقَرَابَةِ يَرَى بِهَا الْخَصَاصَةَ أَنْ يَسُدَّهَا بِالَّذِي لَا يَزِيدُهُ إِنْ أَمْسَكَهُ وَ لَا يَنْقُصُهُ إِنْ أَهْلَكَهُ .
- وَ مَنْ يَقْبِضْ يَدَهُ عَنْ عَشِيرَتِهِ فَإِنَّمَا تُقْبَضُ مِنْهُ عَنْهُمْ يَدٌ وَاحِدَةٌ وَ تُقْبَضُ مِنْهُمْ عَنْهُ أَيْدٍ كَثِيرَةٌ .
- وَ مَنْ تَلِنْ حَاشِيَتُهُ يَسْتَدِمْ مِنْ قَوْمِهِ الْمَوَدَّةَ.
[قال السيد الشريف أقول الغفيرة هاهنا الزيادة و الكثرة من قولهم للجمع الكثير الجم الغفير و الجماء الغفير و يروى عفوة من أهل أو مال و العفوة الخيار من الشيء يقال أكلت عفوة الطعام أي خياره. و ما أحسن المعنى الذي أراده (علیه السلام)بقوله و من يقبض يده عن عشيرته ... إلى تمام الكلام فإن الممسك خيره عن عشيرته إنما يمسك نفع يد واحدة فإذا احتاج إلى نصرتهم و اضطر إلى مرافدتهم قعدوا عن نصره و تثاقلوا عن صوته فمنع ترافد الأيدي الكثيرة و تناهض الأقدام الجمة]
متن فارسی
از یک خطبه ی آن حضرت در ترغیب تهیدستان به زهد و تأدیب ثروتمندان به مهر
تهذیب فقرا
(1) اما بعد، سر نوشت هر کس به فراخور حالش ،از زیاد وکم ،طبق تقسیم الهی ،مانند قطره ای باران از آسمان به زمین فرودمی آید .
(2) پس هرگاه یکی از شما اهل و مال و کسان برادر دینی خود را فراوان دید مبادا مایه ی فتنه بدبینی او شود ، زیرا مرد مسلمان تا زمانی که به کار پستی دست نزده که در نظر دیگران آشکار گردد و هرگاه یاد شود سر افکنده باشد و فرو مایگان بر او جری شوند و آبرویش بریزند ، مانند قمار باز ماهری است که با اولین تیر خود انتظار بردن دارد واحتمال باختن در او نمی رود.
(3) همچنین است مرد مسلمان به دور از خیانت که یکی از دو برنامه ی نیکو از سوی خدا را انتظلر می برد :یا فرشته ی الهی مرگ را ،که در این صورت هم دارای اهل ومال بوده و هم دین و شرف خود را به همراه دارد.
(4) مال و فرزندان کشت دنیاست ،و عمل صالح کشت آخرت است که گاه خداوند هر دو را برای چروهی جمع می کند.پس ،ازخداوند نسبت به آنچه شما را از خود بر حذر داشته پروا کنید ،وازاو بترسید ترسی نه برای تظاهر به عذر خواهی .
(5) وعمل کنید بدون خود نمایی و آوازه خواهی ،زیرا هر که برای غیر خدا کار کند خداوند او را به همان که برایش کار کرده وا می گذارد.
(6) از خداوند مقام شهیدان و همزیستی با نیک بختان و همنشینی با پیامبران را خواهانیم.
تأدیب ثروتمندان
(7) ای مردم ، آدمی هر چند ثروتمند باشد از خویشان خود و دفاع آنان به دست وزبان بی نیاز نیست،آنان برای حفظ همه جانبه ی او و رفع آشفتگی هایش از هر کس مهم ترند، وبه هنگام ورود پیشامدهای ناگوار به او مهربانترند.
(8) نام نیکی که خداوند برای آدمی در میان مردم به جای نهد بهتر از ثروتی است که آدمی برای دیگران به ارث گذارد.
سفارش خویشاوندان
(9) هشیار باشید ! مبادا یکی از شما برای رفع نیاز خویشاوند تنگدست خود دریغ ورزد از مالی که اگر نبخشد چیزی براو نیفزاید،و اگر ببخشد کاهشی در او پدید نیارد.
(10) .هر که دست یاری خویش از خویشاوندانش بازگیرد تنها یک دست از یاری آنان بسته شده ولی دستهای بسیاری از آنان از یاری او بسته خواهد شد .
(11) و هر که خوش رفتار ونرمخو باشد همیشه از خویشانش محبت ودوستی خواهد دید .
مؤلف:غفیره در اینجا به معنای زیادی و فراوانی است، چنان که به جمعیت فراوان الجم الغفیروالجماء الغفیر گویند . در روایتی عفوة من اهل و مال آمده ، وعفوة گزیده ی یک چیز است، گویند :عفوه طعام را خوردم یعنی گزیده ی آن را وچه معنای زیبایی را امام اهتیار کرده در این سخن خود :«هر که دست یاری از خویشانش باز گیرد ...»زیرا کسی که خیر خود را از خویشانش دریغ دارد تنها منافع یک دست را از آنان دریغ داشته ولی هنگامی که به یاری آنان نیاز پیدا کند و به همکاری آنان محتاج شود همگی دست از یاری او بر می دارند وبه فریاد او گوش نمی دهند، در این صورت از منافع دست های فراوان و قدم های بسیار محروم خواهد گشت.
قبلی بعدی