متن عربی
163.و من خطبة له (علیه السلام):
الخالق جل و علا
- الْحَمْدُ لِلَّهِ خَالِقِ الْعِبَادِ وَ سَاطِحِ الْمِهَادِ وَ مُسِيلِ الْوِهَادِ وَ مُخْصِبِ النِّجَادِ .
- لَيْسَ لِأَوَّلِيَّتِهِ ابْتِدَاءٌ وَ لَا لِأَزَلِيَّتِهِ انْقِضَاءٌ هُوَ الْأَوَّلُ وَ لَمْ يَزَلْ وَ الْبَاقِي بِلَا أَجَلٍ خَرَّتْ لَهُ الْجِبَاهُ وَ وَحَّدَتْهُ الشِّفَاهُ .
- حَدَّ الْأَشْيَاءَ عِنْدَ خَلْقِهِ لَهَا إِبَانَةً لَهُ مِنْ شَبَهِهَالَا تُقَدِّرُهُ الْأَوْهَامُ بِالْحُدُودِ وَ الْحَرَكَاتِ وَ لَا بِالْجَوَارِحِ وَ الْأَدَوَاتِ.
- لَا يُقَالُ لَهُ مَتَى وَ لَا يُضْرَبُ لَهُ أَمَدٌ بِحَتَّى الظَّاهِرُ لَا يُقَالُ مِمَّ وَ الْبَاطِنُ لَا يُقَالُ فِيمَ لَا شَبَحٌ فَيُتَقَصَّى وَ لَا مَحْجُوبٌ فَيُحْوَى لَمْ يَقْرُبْ مِنَ الْأَشْيَاءِ بِالْتِصَاقٍ وَ لَمْ يَبْعُدْ عَنْهَا بِافْتِرَاقٍ .
- وَ لَا يَخْفَى عَلَيْهِ مِنْ عِبَادِهِ شُخُوصُ لَحْظَةٍ وَ لَا كُرُورُ لَفْظَةٍ وَ لَا ازْدِلَافُ رَبْوَةٍ وَ لَا انْبِسَاطُ خُطْوَةٍ فِي لَيْلٍ دَاجٍ وَ لَا غَسَقٍ سَاجٍ يَتَفَيَّأُ عَلَيْهِ الْقَمَرُ الْمُنِيرُ وَ تَعْقُبُهُ الشَّمْسُ ذَاتُ النُّورِ فِي الْأُفُولِ وَ الْكُرُورِ وَ [تَقْلِيبِ] تَقَلُّبِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدُّهُورِ مِنْ إِقْبَالِ لَيْلٍ مُقْبِلٍ وَ إِدْبَارِ نَهَارٍ مُدْبِرٍ.
- قَبْلَ كُلِّ غَايَةٍ وَ مُدَّةِ وَ كُلِّ إِحْصَاءٍ وَ عِدَّةٍ تَعَالَى عَمَّا يَنْحَلُهُ الْمُحَدِّدُونَ مِنْ صِفَاتِ الْأَقْدَارِ وَ نِهَايَاتِ الْأَقْطَارِ وَ تَأَثُّلِ الْمَسَاكِنِ وَ تَمَكُّنِ الْأَمَاكِنِ فَالْحَدُّ لِخَلْقِهِ مَضْرُوبٌ وَ إِلَى غَيْرِهِ مَنْسُوبٌ.
ابتداع المخلوقين - لَمْ يَخْلُقِ الْأَشْيَاءَ مِنْ أُصُولٍ أَزَلِيَّةٍ وَ لَا مِنْ أَوَائِلَ أَبَدِيَّةٍ بَلْ خَلَقَ مَا خَلَقَ فَأَقَامَ حَدَّهُ وَ صَوَّرَ فَأَحْسَنَ صُورَتَهُ لَيْسَ لِشَيْءٍ مِنْهُ امْتِنَاعٌ وَ لَا لَهُ بِطَاعَةِ شَيْءٍ انْتِفَاعٌ .
- عِلْمُهُ بِالْأَمْوَاتِ الْمَاضِينَ كَعِلْمِهِ بِالْأَحْيَاءِ الْبَاقِينَ وَ عِلْمُهُ بِمَا فِي السَّمَاوَاتِ الْعُلَى كَعِلْمِهِ بِمَا فِي الْأَرَضِينَ السُّفْلَى.
منها - أَيُّهَا الْمَخْلُوقُ السَّوِيُّ وَ الْمُنْشَأُ الْمَرْعِيُّ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْحَامِ وَ مُضَاعَفَاتِ الْأَسْتَارِ بُدِئْتَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِينٍ وَ وُضِعْتَ فِي قَرارٍ مَكِينٍ إِلى قَدَرٍ مَعْلُومٍ وَ أَجَلٍ مَقْسُومٍ تَمُورُ فِي بَطْنِ أُمِّكَ جَنِيناً لَا تُحِيرُ دُعَاءً وَ لَا تَسْمَعُ نِدَاءً.
- ثُمَّ أُخْرِجْتَ مِنْ مَقَرِّكَ إِلَى دَارٍ لَمْ تَشْهَدْهَا وَ لَمْ تَعْرِفْ سُبُلَ مَنَافِعِهَا فَمَنْ هَدَاكَ لِاجْتِرَارِ الْغِذَاءِ مِنْ ثَدْيِ أُمِّكَ وَ عَرَّفَكَ عِنْدَ الْحَاجَةِ مَوَاضِعَ طَلَبِكَ وَ إِرَادَتِكَ .
- هَيْهَاتَ إِنَّ مَنْ يَعْجِزُ عَنْ صِفَاتِ ذِي الْهَيْئَةِ وَ الْأَدَوَاتِ فَهُوَ عَنْ صِفَاتِ خَالِقِهِ أَعْجَزُ وَ مِنْ تَنَاوُلِهِ بِحُدُودِ الْمَخْلُوقِينَ أَبْعَدُ.
متن فارسی
از یک خطبه ی آن حضرت در وصف آفریدگار و آفرینش موجودات
- سپاس و ستایش خدایی را که آفریننده ی بندگان، و گستراننده ی زمین، و روان کننده ی سیل در دشتها و دره ها، و رویاننده ی گیاهان بر روی تپه ها است.
- خدایی که اولیتش را آغازی نبوده ، و ازلیتش را پایانی نیست. اوست اول بی آغاز و باقی بی پایان. پیشانی ها در برابرش بر خاک می ساید، و لبها به یگانگی اش می ستاید.
- اشیاء را هنگام آفریدن حد و مرز نهاد تا گوهر ذاتش از مشابهت آنها جدا و ممتاز باشد. پندارها با ترسیم حدود و حرکات او را اندازه نتواند گرفت، و با نقش اعضا و اندام ها تصور نتواند نمود.
- درباره ی او نتوان گفت: «از کی بوده ؟» و نتوان مدتی معین کرد که «تا کی خواهد بود؟» پدیداری است که نتوان گفت: «از چه پدید آمده؟» و نهانی است که نشاید گفت: «در چه پنهان است؟» جسم نیست که کسی به نهایت آن پی بَرد[1]، و در پس پرده نیست تا از هر سو احاطه شود. نزدیکی او به اشیاء به چسبیدن نیست. و دوری او از آنها به جدایی نیست.
- نگاه های خیره ی بندگان، و تکرار الفاظ آنها، و نزدیک شدن آنها به تپه ای، و گام برداشتن آنها در شب های تار و تاریکی های آرام که ماه درخشان دامن پرتوش را کم کم از روی آن برمی چیند، و خورشید نورافشان در پی آن طلوع و غروب می کند، و در گردش زمان ها و روزگاران که با آمدن شب ها و گذشتن روزها پدید می آید بر او پوشیده نیست.
- او پیش از هر مکان و زمان و هر آمار و شماری بوده ، از آنچه اندازه زنندگان به او نسبت می دهند و برایش شکل و اندازه و مسکن دیرینه و جایگزینی در مکانها تصور می کنند برتر است، زیرا شکل و اندازه بر آفرید کانش مقرر است، و به غیر او می برادازد.
آفرینش موجودات - اشیاء را از ماده های پیشین و نمونه های کهن نیافرید، بلکه آنچه را آفرید حد و اندازه نهاد، و انچه را نگاشت در بهترین صورتها نگاشت.چیزی از فرمان او سرنپیچد، و او هم از فرمانبرداري چیزی سودی نبرد.
- از مردگان گذشته همان اندازه آگاهی دارد که از زندگان بازمانده، و از آنچه در آسمان های برین است همان اندازه آکاه است که از آنچه در زمین های زیرین است.
ضعف بندگان در شناسایی - ای آفریده ی راست اندام، و ای پدیده ی تحت نظر در تاریکی رحمها پوششهای توبرتوی ارحام، در آغاز از خلاصه ای از کل پدید آمدی، و تا مدتی معین و زمانی مقرر در جایکاهی آرام و امن نهاده شدی.جنینی در شکم مادر بودی که نه سخن می گفتی و نه صدایی می شنیدی.
- آنگاه تو را از قرارگاه خود به سرایی آوردند که هرگز ندیده بودی، و راه های سود و زیان را نمی دانستی،چه کسی تو را به جذب غذا از پستان مادرت رهنمود؟ و جاهای جست و جو را به هنگام نیاز به تو شناساند؟!
- هیهات! آن که از وصف آفریده هایی که دارای شکل و اندازه و اندام های گوناگونند ناتوان است، بی شک از وصف آفریدگار خویش ناتوان تر، و از دستیابی به او در حد و اندازه ی آفریدگان دورتر است!
[1] یا: جسم نیست که رو به زوال و تباهی نهد.
