متن عربی
222.و من كلام ((له (علیه السلام):قاله عند تلاوته يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ
- إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى جَعَلَ الذِّكْرَ جِلاءً لِلْقُلُوبِ تَسْمَعُ بِهِ بَعْدَ الْوَقْرَةِ وَ تُبْصِرُ بِهِ بَعْدَ الْعَشْوَةِ وَ تَنْقَادُ بِهِ بَعْدَ الْمُعَانَدَةِ .
- وَ مَا بَرِحَ لِلَّهِ عَزَّتْ آلَاؤُهُ فِي الْبُرْهَةِ بَعْدَ الْبُرْهَةِ وَ فِي أَزْمَانِ الْفَتَرَاتِ عِبَادٌ نَاجَاهُمْ فِي فِكْرِهِمْ وَ كَلَّمَهُمْ فِي ذَاتِ عُقُولِهِمْ فَاسْتَصْبَحُوا بِنُورِ يَقَظَةٍ فِي [الْأَسْمَاعِ وَ الْأَبْصَارِ] الْأَبْصَارِ وَ الْأَسْمَاعِ وَ الْأَفْئِدَةِ .
- يُذَكِّرُونَ بِأَيَّامِ اللَّهِ وَ يُخَوِّفُونَ مَقَامَهُ بِمَنْزِلَةِ الْأَدِلَّةِ فِي الْفَلَوَاتِ مَنْ أَخَذَ الْقَصْدَ حَمِدُوا إِلَيْهِ طَرِيقَهُ وَ بَشَّرُوهُ بِالنَّجَاةِ وَ مَنْ أَخَذَ يَمِيناً وَ شِمَالًا ذَمُّوا إِلَيْهِ الطَّرِيقَ وَ حَذَّرُوهُ مِنَ الْهَلَكَةِ وَ كَانُوا كَذَلِكَ مَصَابِيحَ تِلْكَ الظُّلُمَاتِ وَ أَدِلَّةَ تِلْكَ الشُّبُهَاتِ .
- وَ إِنَّ لِلذِّكْرِ لَأَهْلًا أَخَذُوهُ مِنَ الدُّنْيَا بَدَلًا فَلَمْ تَشْغَلْهُمْ تِجَارَةٌ وَ لَا بَيْعٌ عَنْهُ يَقْطَعُونَ بِهِ أَيَّامَ الْحَيَاةِ وَ يَهْتِفُونَ بِالزَّوَاجِرِ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ فِي أَسْمَاعِ الْغَافِلِينَ وَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ وَ يَأْتَمِرُونَ بِهِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يَتَنَاهَوْنَ عَنْهُ .
- [فَكَأَنَّهُمْ] فَكَأَنَّمَا قَطَعُوا الدُّنْيَا إِلَى الْآخِرَةِ وَ هُمْ فِيهَا فَشَاهَدُوا مَا وَرَاءَ ذَلِكَ فَكَأَنَّمَا اطَّلَعُوا غُيُوبَ أَهْلِ الْبَرْزَخِ فِي طُولِ الْإِقَامَةِ فِيهِ وَ حَقَّقَتِ الْقِيَامَةُ عَلَيْهِمْ عِدَاتِهَا فَكَشَفُوا غِطَاءَ ذَلِكَ لِأَهْلِ الدُّنْيَا حَتَّى كَأَنَّهُمْ يَرَوْنَ مَا لَا يَرَى النَّاسُ وَ يَسْمَعُونَ مَا لَا يَسْمَعُونَ .
- فَلَوْ مَثَّلْتَهُمْ لِعَقْلِكَ فِي مَقَاوِمِهِمُ الْمَحْمُودَةِ وَ مَجَالِسِهِمُ الْمَشْهُودَةِ وَ قَدْ نَشَرُوا دَوَاوِينَ أَعْمَالِهِمْ وَ فَرَغُوا لِمُحَاسَبَةِ أَنْفُسِهِمْ عَلَى كُلِّ صَغِيرَةٍ وَ كَبِيرَةٍ أُمِرُوا بِهَا فَقَصَّرُوا عَنْهَا أَوْ نُهُوا عَنْهَا فَفَرَّطُوا فيهَا وَ حَمَّلُوا ثِقَلَ أَوْزَارِهمْ ظُهُورَهُمْ فَضَعُفُوا عَنِ الِاسْتِقْلَالِ بِهَا فَنَشَجُوا نَشِيجاً وَ تَجَاوَبُوا نَحِيباً يَعِجُّونَ إِلَى رَبِّهِمْ مِنْ مَقَامِ نَدَمٍ وَ اعْتِرَافٍ لَرَأَيْتَ أَعْلَامَ هُدًى وَ مَصَابِيحَ دُجًى قَدْ حَفَّتْ بِهِمُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَنَزَّلَتْ عَلَيْهِمُ السَّكِينَةُ وَ فُتِحَتْ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ أُعِدَّتْ لَهُمْ مَقَاعِدُ الْكَرَامَاتِ فِي مَقْعَدٍ اطَّلَعَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ فِيهِ فَرَضِيَ سَعْيَهُمْ وَ حَمِدَ مَقَامَهُمْ.
- يَتَنَسَّمُونَ بِدُعَائِهِ رَوْحَ التَّجَاوُزِ رَهَائِنُ فَاقَةٍ إِلَى فَضْلِهِ وَ أُسَارَى ذِلَّةٍ لِعَظَمَتِهِ جَرَحَ طُولُ الْأَسَى قُلُوبَهُمْ وَ طُولُ الْبُكَاءِ عُيُونَهُمْ لِكُلِّ بَابِ رَغْبَةٍ إِلَى اللَّهِ مِنْهُمْ يَدٌ قَارِعَةٌ يَسْأَلُونَ مَنْ لَا تَضِيقُ لَدَيْهِ الْمَنَادِحُ وَ لَا يَخِيبُ عَلَيْهِ الرَّاغِبُونَ .
- فَحَاسِبْ نَفْسَكَ لِنَفْسِكَ فَإِنَّ غَيْرَهَا مِنَ الْأَنْفُسِ لَهَا حَسِيبٌ غَيْرُكَ.
متن فارسی
از یک سخن آن حضرت که هنگام تلاوت این آیه[1]: «در آن خانه ها، شبانه روز مردانی او را به پاکی می ستایند که هیچ تجارت و داد و ستدی آنان را از یاد خدا سرگرم نمی سازد» فرمود:
- خدای سبحان ذکر را صیقلی دل ها قرار داد، که دل ها بدان سبب پس از کری شنوا، و پس از کوری بینا، و پس از ستیزگی رام شوند.
- و خدای بزرگ بخشنده را همواره در هر برهه ای از زمان، و در دورانهای خالی از پیامبران بندگانی است که با آنان در فکرشان راز گفته، و در عمق خردشان سخن رانده، و آنان از نور بیداری چشم ها و گوشها و دل ها روشنی گرفته اند.
- روزهای پیروزی و شکست را که خدا پیش آورده به یاد دیگران می آورند، و آنان را از مقام الهی بیم می دهند، مانند رهنمایانی که در بیابان ها مسافران را راه می نمایند. هر که راه اعتدال پیشگیرد راه او را در نظرش می ستایند و به نجات و رستگاری مژده اش می دهند، و هر که به راست و چپ بگراید آن راه را در نظرش نکوهش می کنند و او را از هلاکت برحذر می دارند. بدین گونه آنان چراغهای آن تاریکی ها، و رهنمایان آن شبهه ها هستند.
- هر آینه ذکر خدا را اهلی است که آن را به جای دنیا برگزیده اند، از این رو هیچ تجارت و داد و ستدی آنان را از خدا به خود سرگرم نمی سازد. روزهای زندگی را با یاد خدا می گذرانند، و ندای بازدارنده از حرام های الهی را در گوش غافلان فریاد می کنند. به دادگری فرمان می دهند و خود فرمان می برند، و از زشتی بازمی دارند و خود از آن بازمی ایستند.
- با آنکه در دنیا به سر می برندگویی دنیا را پشت سر نهاده و به آخرت رسیده اند و آنچه در پس پرده ی دنیاست به چشم خود دیدهاند. گویی از احوال نهان اهل برزخ در مدت درازی که در آنجا به سر برده اند باخبرند، و قیامت همه ی وعده های خود را آنان تحقق بخشیده است، از این رو پرده ی آن را برای اهل دنیا کنار زدهاند، تا آنجا که نگار چیزها می بینند که مردم نمی بینند، و چیزها می شنوند که مردم نمی شوند.
- پس اگر آنان را در جایگاه های پسندیده و مجالسی که در آنها حضور مییابند در عقل خود مجسم کنی که پرونده ی اعمالشان را گشوده، و خود را برای محاسبه ی نفس بر هر کار کوچک و بزرگی - که دستور داشتند و قصور ورزیدند، و از آن نهی شدند و کوتاهی کردند - فارغ البال به کناری کشیده، بار سنگین گناهان را بر دوش خود نهاده و از حمل آن به زانو در آمده اند، پس گریه راه گلویشان را بسته، و در برابر هم با صدای بلند و غم آلود نالیده، و در مقام پشیمانی و اقرار به گناه به پیشگاه پروردگارشان زار می زنند، هر آینه در این تجسم، پرچمهای هدایت و چراغهای شب ظلمت را خواهی دید، که فرشتگان برگردشان حلقه زده، و آرامش بر دلشان فرود آمده، و درهای آسمان به رویشان گشوده شده، و جایگاه های کرامت برایشان آماده گشته ، جایگاه هایی که خداوند در آن جا بر آنان ناظر است، کوشش آنان را پسندیده و مقامشان را ستوده است.
- در حالی که با دعا و راز و نیاز نسیم گذشت و بخشایش الهی را استشمام می کنند.در گرو نیاز به فضل و بخشش اویند، و در برابر بزرگی او اسیر و خوارند. اندوه دراز دلیهاشان خسته و کریه ی همیشگی دید کانشان را خونین ساخته . برای هر دری از درهای شوقی به خدا دستی کوبنده دارند، و از کسی نیاز می خواهند که عرصه ها بر او تنگ نمی شود، و مشتاقانش تهیدست بازنمی گردند.
8. پس به خاطر خودت به حساب خویش برس ،که دیگران را حسابرسی غیر تو هست.
[1] سوره ی نور، آیات ۳۶ و ۳۷.
