متن عربی
214.و من كلام له (علیه السلام):قاله عند تلاوتهيا أَيُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ
(1)أَدْحَضُ مَسْئُولٍ حُجَّةً وَ أَقْطَعُ مُغْتَرٍّ مَعْذِرَةً
(2)لَقَدْ أَبْرَحَ جَهَالَةً بِنَفْسِهِ
(3)يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ مَا جَرَّأَكَ عَلَى ذَنْبِكَ
(4)وَ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ وَ مَا أَنَّسَكَ بِهَلَكَةِ نَفْسِكَ
(5)أَ مَا مِنْ دَائِكَ بُلُولٌ أَمْ لَيْسَ مِنْ نَوْمَتِكَ [نَوْمِكَ] يَقَظَةٌ
(6)أَ مَا تَرْحَمُ مِنْ نَفْسِكَ مَا تَرْحَمُ مِنْ غَيْرِكَ
(7)فَلَرُبَّمَا تَرَى الضَّاحِيَ مِنْ حَرِّ الشَّمْسِ فَتُظِلُّهُ
(8)أَوْ تَرَى الْمُبْتَلَى بِأَلَمٍ يُمِضُّ جَسَدَهُ فَتَبْكِي رَحْمَةً لَهُ
(9)فَمَا صَبَّرَكَ عَلَى دَائِكَ وَ جَلَّدَكَ عَلَى مُصَابِكَ
(10)وَ عَزَّاكَ عَنِ الْبُكَاءِ عَلَى نَفْسِكَ وَ هِيَ أَعَزُّ الْأَنْفُسِ عَلَيْكَ
(11)وَ كَيْفَ لَا يُوقِظُكَ خَوْفُ بَيَاتِ نِقْمَةٍ وَ قَدْ تَوَرَّطْتَ بِمَعَاصِيهِ مَدَارِجَ سَطَوَاتِهِ
(12)فَتَدَاوَ مِنْ دَاءِ الْفَتْرَةِ فِي قَلْبِكَ بِعَزِيمَةٍ
(13)وَ مِنْ كَرَى الْغَفْلَةِ فِي نَاظِرِكَ بِيَقَظَةٍ
(14)وَ كُنْ لِلَّهِ مُطِيعاً وَ بِذِكْرِهِ آنِساً
(15)وَ تَمَثَّلْ فِي حَالِ تَوَلِّيكَ عَنْهُ إِقْبَالَهُ عَلَيْكَ
(16)يَدْعُوكَ إِلَى عَفْوِهِ وَ يَتَغَمَّدُكَ بِفَضْلِهِ وَ أَنْتَ مُتَوَلٍّ عَنْهُ إِلَى غَيْرِهِ
(17)فَتَعَالَى مِنْ قَوِيٍّ مَا أَكْرَمَهُ
(18)وَ تَوَاضَعْتَ مِنْ ضَعِيفٍ مَا أَجْرَأَكَ عَلَى مَعْصِيَتِهِ
(19)وَ أَنْتَ فِي كَنَفِ سِتْرِهِمُقِيمٌ وَ فِي سَعَةِ فَضْلِهِ مُتَقَلِّبٌ
(20)فَلَمْ يَمْنَعْكَ فَضْلَهُ وَ لَمْ يَهْتِكْ عَنْكَ سِتْرَهُ
(21)بَلْ لَمْ تَخْلُ مِنْ لُطْفِهِ مَطْرَفَ عَيْنٍ فِي نِعْمَةٍ يُحْدِثُهَا لَكَ
(22)أَوْ سَيِّئَةٍ يَسْتُرُهَا عَلَيْكَ أَوْ بَلِيَّةٍ يَصْرِفُهَا عَنْكَ
(23)فَمَا ظَنُّكَ بِهِ لَوْ أَطَعْتَهُ
(24)وَ ايْمُ اللَّهِ لَوْ أَنَّ هَذِهِ الصِّفَةَ كَانَتْ فِي مُتَّفِقَيْنِ فِي الْقُوَّةِ مُتَوَازِيَيْنِ فِي الْقُدْرَةِ
(25)لَكُنْتَ أَوَّلَ حَاكِمٍ عَلَى نَفْسِكَ بِذَمِيمِ الْأَخْلَاقِ وَ مَسَاوِئِ الْأَعْمَالِ
(26)وَ حَقّاً أَقُولُ مَا الدُّنْيَا غَرَّتْكَ وَ لَكِنْ بِهَا اغْتَرَرْتَ
(27)وَ لَقَدْ كَاشَفَتْكَ الْعِظَاتِ وَ آذَنَتْكَ عَلَى سَوَاءٍ
(28)وَ لَهِيَ بِمَا تَعِدُكَ مِنْ نُزُولِ الْبَلَاءِ بِجِسْمِكَ وَ [النَّقْضِ] النَّقْصِ فِي قُوَّتِكَ
(29)أَصْدَقُ وَ أَوْفَى مِنْ أَنْ تَكْذِبَكَ أَوْ تَغُرَّكَ
(30)وَ لَرُبَّ نَاصِحٍ لَهَا عِنْدَكَ مُتَّهَمٌ وَ صَادِقٍ مِنْ خَبَرِهَا مُكَذَّبٌ
(31)وَ لَئِنْ تَعَرَّفْتَهَا فِي الدِّيَارِ الْخَاوِيَةِ وَ الرُّبُوعِ الْخَالِيَةِ
(32)لَتَجِدَنَّهَا مِنْ حُسْنِ تَذْكِيرِكَ وَ بَلَاغِ مَوْعِظَتِكَ
(33)بِمَحَلَّةِ الشَّفِيقِ عَلَيْكَ وَ الشَّحِيحِ بِكَ
(34)وَ لَنِعْمَ دَارُ مَنْ لَمْ يَرْضَ بِهَا دَاراً وَ مَحَلُّ مَنْ لَمْ يُوَطِّنْهَا مَحَلًّا
(35)وَ إِنَّ السُّعَدَاءَ بِالدُّنْيَا غَداً هُمُ الْهَارِبُونَ مِنْهَا الْيَوْمَ
(36)إِذَا رَجَفَتِ الرَّاجِفَةُ وَ حَقَّتْ بِجَلَائِلِهَا الْقِيَامَةُ
(37)وَ لَحِقَ بِكُلِّ مَنْسَكٍ أَهْلُهُ وَ بِكُلِّ مَعْبُودٍ عَبَدَتُهُ وَ بِكُلِّ مُطَاعٍ أَهْلُ طَاعَتِهِ
(38)فَلَمْ [يَجْرِ] يُجْزَ فِي عَدْلِهِ وَ قِسْطِهِ يَوْمَئِذٍ خَرْقُ بَصَرٍ فِي الْهَوَاءِ وَ لَا هَمْسُ قَدَمٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا بِحَقِّهِ
(39)فَكَمْ حُجَّةٍ يَوْمَ ذَاكَ دَاحِضَةٌ وَ عَلَائِقِ عُذْرٍ مُنْقَطِعَةٌ
(40)فَتَحَرَّ مِنْ أَمْرِكَ مَا يَقُومُ بِهِ عُذْرُكَ وَ تَثْبُتُ بِهِ حُجَّتُكَ
(41)وَ خُذْ مَا يَبْقَى لَكَ مِمَّا لَا تَبْقَى لَهُ وَ تَيَسَّرْ لِسَفَرِكَ
(42)وَ شِمْ بَرْقَ النَّجَاةِ وَ ارْحَلْ مَطَايَا التَّشْمِيرِ.
متن فارسی
از سخنان آن حضرت است که آن را موقع تلاوت آیه«یا ایها الانسان ما غرّک بربّک الکریم» فرموده است.
(1)انسان مسئولی است که حجت و دلیلش باطل و سستتر است، ومغروری است که عذر و بهانهاش بسیار پوچ و بریده شده است.
(2)جهالت و نادانی خود راظاهر و محکم نموده است.
(3)ای انسان چه چیز تو را بر گناه نمودنت جری و گستاخ نموده است.
(4)و چه چیز تو را بر پرودگارت مغرور نموده، و چه چیز تو را بر هلاکت و تباهی خودت مأنوس کرده است.
(5)آیا درد تو بهبودی ندارد، و یا خواب ترا بیداری نیست.
(6)آیا بر خودت رحم نمیکنی آن مقداری که به دیگران میکنی.
(7)بسا میشود که شخصی را جلو حرارت آفتای میبینی به او سایه میافکنی.
(8)یا کسی را گرفتار دردی میبینی که درد بدنش را میسوزاند از ترحم و رقّت به او گریه میکنی.
(9)پس چه چیز تو را بر دردت صبور و برگرفتاریها سختکوش نموده است.
(10)و چه چیز تو را غافل و آرام نموده از گریه کردن بر نفس خودت در صورتی که آن عزیزترین نفسها است به تو.
(11)و چگونه شبانه نازل شده خشم و عذاب تو را بیدار نمیکند در حالیکه در معصیت کاری پایههای غضب او را پیمودهای.
(12)پس به مرض سستی قلب خود با تصمیم و تلاش معالجه کن.
(13)و از حال غفلت دیدهات با بیداری چاره کن.
(14)و خدا را فرمانبردار، و با یاد او انس گیرنده باش.
(15)و مجسم کن در حال پشت نمودن و اعراض کردن خود از او توجه کردن او را بتو(در حالیکه تو از او اعراض کردهای اه به تو توجه دارد).
(16)تورا به سوی عفو خود میخواند، و به فضل و احسان خود غوطه ور مبساز درحالی_که تو از او به سوی دیگری روگردانی.
(17)متعالی است قوی و توانایی که چقدر کریم است.
(18)و چه قدر پست و ضعیفی تو که جرأت یافتهای بر مخالفت ونافرمانی او
(19)درحالیکه که تو در پناه وپوشش او اقامت داری، و در وسعت فضل و احسان او حرکت و گردش میکنی.
(20)پس فضل و احسانش را از تودریغ نداشته، و پرده خود را از برنداشته.
(21)و به یک چشم به هم زدن از لطف او خالی نبودهای.:نعمتی در حق تو احداث میکند.
(22)یا گناه تورا میپوشاند، ویا گرفتاری و بلایی را از تو برطرف میسازد.
(23)پس درباره او گمانت چیست اگر از او اطات میکردی.
(24)به خدا سوگند اگر این معامله و رفتار(احسان و نیکی از طرف خدا و معصیت و نافرمانی از طرف بنده)در بین دو نفر که در قوت متفق و در قدرت هموزن هستند اتفاق میافتاد.
(25)تو خود(ای انسان)حکم میکردی به بدی اخلاق و زشتی اعمال خود(یعنی اگر یک فردی مانند تو به تو نیکی میکرد و تو به او بدی میکردی تو خود اقرار به بدخلقی و زشتی رفتار خود میکردی، تا چه رسد به انیکه با خدا اینطور رفتار کنی).
(26)و حق را میگویم که دنیا تو ر فریب نداده بلکه تو فریفته او شدهای.
(27)اسباب موعظه و عبرت خود را به تو نمایان و آشکار کرده و به طور مساوی بر تو اعلان نموده(مانند اعلان بر دیکران به تو هم اعلان نموده است).
(28)و دنیا در وعده خود به تو بر جسم تو بلا و بر قوت و قدرتت نقصان نازل خواهد شد.
(29)راستگوتر و باوفاتر است از اینکه به تو دروغ بگوید یا تو را فریب دهد.
(30)و چه بسا پند و نصیحت دهنده دنیا که نزد تو متهم است(و تو سخن او را باور نمیکنی) و چه بسیار است راست گوینده خبر دنیا که تو آنرا تکذیب میکنی.
(31)و اگر از او (دنیا) معرفت بحویی در خانههای فروریخته و منزلهای خالی.
(32)هر آینه مییابی آنرا در راه بهتر یادآوری نمودنت، و کامل موعظه نمودن برای تو
(33)به مانند شخص مهربان بر تو، و حریص بر نفع و خیرتو.
(34)و چه خوب خانه است برای کسی که آنرا به خود خانه نپسندیده،و چه خوب محل است برای کسی که آنرا برای خود محل وطن ندانسته است.
(35)فردا کسانی با دنیا خوشبحت هستند که امروز از آن فرار میکنند.
(36)زمانی زمین مضطرب بلرزه درآید، و قیامت با سختیها و حوادث بزرگش برقرار شود.
(37)و ملحق شود به هر دینی اهل آن، و به هر معبودی عبادت کنندگانش، و به هر بزرگ و مطاعی اهل اطاعت او.
(38)پس جریان نیابد در عدالت و دادگری او در آن روز درباره نگاه انداختن در هوا و آهسته قدم برداشتن در زمین مگر با حق(یعنی درباره چیزهای کوچک و بزرگ با حق اجرای عدالت میشود).
در بعض نسخه ها جمله بالا«فلم یجز» ضبط شده یعنی عبور نمیکند و جایز نمیباشد، ودر بعضی «فلم یجز» ضبط شده یعنی پاداش داده نمیشود مگر با حق.
(39)پس چه بسا حجت و دلیل که درآن روز باطل خواهد بود، و چه بسا علاقههای عذر و بهانه قطع میگردد.
(40)پس تلاش و آماده کن از کارت و عملت چیزی که با آن عذرت برپا و حجت و دلیلت ثابت شود.
(41)و بگیر آنچه برای تو میماند از آنچه تو برای آن نمیمانی(آز دنیا برای آخرت توشه بگیر) و آماده سفرت باش.
(42)و برق وروشنایی نجات را در نظر بگیر،و مرکبهای جدیت و تلاش را به حرکت درآور.
قبلی بعدی