متن عربی
-
[139] و من كلام له (علیه السلام):لِكُمَيْلِ بْنِ زِيَادٍ النَّخَعِيِّ قَالَ كُمَيْلُ بْنُ زِيَادٍ أَخَذَ بِيَدِي أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ (علیه السلام)فَأَخْرَجَنِي إِلَى الْجَبَّانِ فَلَمَّا أَصْحَرَ تَنَفَّسَ الصُّعَدَاءَ ثُمَّ قَالَ
- يَا كُمَيْلَ بْنَ زِيَادٍ إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِيَةٌ فَخَيْرُهَا أَوْعَاهَا فَاحْفَظْ عَنِّي مَا أَقُولُ لَكَ.
- النَّاسُ ثَلَاثَةٌ فَعَالِمٌ رَبَّانِيٌّ وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبِيلِ نَجَاةٍ وَ هَمَجٌ رَعَاعٌ أَتْبَاعُ كُلِّ نَاعِقٍ يَمِيلُونَ مَعَ كُلِّ رِيحٍ لَمْ يَسْتَضِيئُوا بِنُورِ الْعِلْمِ وَ لَمْ يَلْجَئُوا إِلَى رُكْنٍ وَثِيقٍ.
- يَا كُمَيْلُ الْعِلْمُ خَيْرٌ مِنَ الْمَالِ الْعِلْمُ يَحْرُسُكَ وَ أَنْتَ تَحْرُسُ الْمَالَ وَ الْمَالُ تَنْقُصُهُ النَّفَقَةُ وَ الْعِلْمُ يَزْكُوا عَلَى الْإِنْفَاقِ وَ صَنِيعُ الْمَالِ يَزُولُ بِزَوَالِهِ.
- يَا كُمَيْلَ بْنَ زِيَادٍ مَعْرِفَةُ الْعِلْمِ دِينٌ يُدَانُ بِهِ بِهِ يَكْسِبُ الْإِنْسَانُ الطَّاعَةَ فِي حَيَاتِهِ وَ جَمِيلَ الْأُحْدُوثَةِ بَعْدَ وَفَاتِهِ وَ الْعِلْمُ حَاكِمٌ وَ الْمَالُ مَحْكُومٌ عَلَيْهِ.
- يَا كُمَيْلُ [كُمَيْلَ بْنَ زِيَادٍ] هَلَكَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْيَاءٌ وَ الْعُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِيَ الدَّهْرُ أَعْيَانُهُمْ مَفْقُودَةٌ وَ أَمْثَالُهُمْ فِي الْقُلُوبِ مَوْجُودَةٌ.
- هَا إِنَّ هَاهُنَا لَعِلْماً جَمّاً وَ أَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى صَدْرِهِ لَوْ أَصَبْتُ لَهُ حَمَلَةً.
- بَلَى [أُصِيبُ] أَصَبْتُ لَقِناً غَيْرَ مَأْمُونٍ عَلَيْهِ مُسْتَعْمِلًا آلَةَ الدِّينِ لِلدُّنْيَا وَ مُسْتَظْهِراً بِنِعَمِ اللَّهِ عَلَى عِبَادِهِ وَ بِحُجَجِهِ عَلَى أَوْلِيَائِهِ.
- أَوْ مُنْقَاداً لِحَمَلَةِ الْحَقِّ لَا بَصِيرَةَ لَهُ فِي أَحْنَائِهِ يَنْقَدِحُ الشَّكُّ فِي قَلْبِهِ لِأَوَّلِ عَارِضٍ مِنْ شُبْهَةٍ أَلَا لَا ذَا وَ لَا ذَاكَ.
- أَوْ مَنْهُوماً بِاللَّذَّةِ سَلِسَ الْقِيَادِ لِلشَّهْوَةِ أَوْ مُغْرَماً بِالْجَمْعِ وَ الِادِّخَارِ لَيْسَا مِنْ رُعَاةِ الدِّينِ فِي شَيْءٍ.
- أَقْرَبُ شَيْءٍ شَبَهاً بِهِمَا الْأَنْعَامُ السَّائِمَةُ كَذَلِكَ يَمُوتُ الْعِلْمُ بِمَوْتِ حَامِلِيهِ.
- اللَّهُمَّ بَلَى لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَيِّنَاتُهُ.
- وَ كَمْ ذَا وَ أَيْنَ أُولَئِكَ أُولَئِكَ وَ اللَّهِ الْأَقَلُّونَ عَدَداً وَ الْأَعْظَمُونَ عِنْدَ اللَّهِ قَدْراً يَحْفَظُ اللَّهُ بِهِمْ حُجَجَهُ وَ بَيِّنَاتِهِ حَتَّى يُودِعُوهَا نُظَرَاءَهُمْ وَ يَزْرَعُوهَا فِي قُلُوبِ أَشْبَاهِهِمْ.
- هَجَمَ بِهِمُ الْعِلْمُ عَلَى حَقِيقَةِ الْبَصِيرَةِ وَ بَاشَرُوا رُوحَ الْيَقِينِ وَ اسْتَلَانُوا مَا اسْتَوْعَرَهُ الْمُتْرَفُونَ وَ أَنِسُوا بِمَا اسْتَوْحَشَ مِنْهُ الْجَاهِلُونَ.
- وَ صَحِبُوا الدُّنْيَا بِأَبْدَانٍ أَرْوَاحُهَا مُعَلَّقَةٌ بِالْمَحَلِّ الْأَعْلَى أُولَئِكَ خُلَفَاءُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِهِ آهِ آهِ شَوْقاً إِلَى رُؤْيَتِهِمْ انْصَرِفْ يَا كُمَيْلُ إِذَا شِئْتَ.
متن فارسی
از فرمایشات آن حضرت است به کمیل بن زیاد نخعی.(1)کمیل بن زیاد گوید: امیرمؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام دست مرا گرفت و با خود بسوی صحرا برد، چون به صحرا رسید نفس بلندی کشید و فرمود:
(2)این دلها ظرفهایی است برای نگهداری اسرار، علوم و معارف پس بهترین آنها نگهدارنده ترین آنها است، پس آنچه ا که به تو می گویم حفظ کن.
(3)مردم سه دسته اند: عالم زبانی(دانشمند خداشناس و خداپرست) و علم آموز در راه نجات و خلاص، و مگس نمایان سرگردان که چیرو هر سر وصدا کننده اند، با هر بادی میروندف با نور علم خود را روشن ننموده اند، و به تکیه گاه مطمئن پناهنده نشده اند.
(4)ای کمیل علم بهتر از مال است، علم ترا حفظ می کند ولی تو مال را حفظ می کنی، مال را انفاق ناقص می کند، و علم یا انفاث رشد می کند، ساخته و پرورده مال با از بین بردن آن از بین می رود.
(5)ای کمیل پیر زیاد! شناختن قدر و ارزش علم دین است که با آن جزاء و پاداش داده می شود، و بوسیله علم انسان در زندگیش کسب اطاعت و عبادت می کند، و برای پس از مرگ نام نیک بدست می آورد، علم حاک و فرمانده است و مال فرمانبر و زیر حکم.
(6)ای کمیل پسر زیاد گردآورندگان مال هلاک و تباه شدند در حالی که زنده هستند و علماء و دانشمندان پایدارند مادامی که روزگار باقی است، عین وجود آنها گمشده است و صورت آنها در دامها موجود است.
(7)آگاه باش ک هدر اینجا اشاره به سینه خود نمود علم بسیار هست اگر برای آن حاملانی یابم.
(8)بلی برای آن چند نوع مشتری هست شخص تیزفهم می یابم که مورد اطمینان نیست چون اسباب دین را برای دنیا بکار می برد، و برتری می جوید با نعمتهای خدا بر بندگانش، و با حجتهای خدا بر دوستانش.
(9)و یا شخصی که مطیع اهل حق است ولی در اطراف و جوانب حق بصیرت ندارد، با اولین عارضه شبهه شک و تردید در دلش روشن می شود، بدان که نه این اهلیت دارد، نه آن.
(10)یا شخصی که گرسنه و حریص لذتها است، به آسانی پیرو شهوات می شود، یا شخصی که شیفته مال و ذخیره نمودن آنست، این دو نیز در اصل نگهبانان دین نیستند.
(11)نزدیک ترین چیز به این دو چهارپایان چرنده است. همچنانکه علم می میرد با مردن اهل و حاملان واقعی آن.
(12)اما بلی زمین از کسی که بر حمل حجتهای خدا قیام کند خالی نمی ماند، اینها با ظاهر مشهور، ویا ترسان و پنهان می باشند، تا حجتها و نشانه های روشن خدا باطل نشود و از بین نرود.
(13)اینان چقدرند؟ و کجایند؟ بخدا سوگند ایشان از لحاظ تعداد کمند، و از لحاظ قدر و منزلت نزد خدا بزرگترند، خدا بوسیله آنها جتها و نشانه های روشن خود را نگه میدارد، تا آنها را به امثال خود بسپارند، ودر دلهای اشخاصی مانند خود بکارند.
(14)علم آنها را به حقیقت بصیرت و بینش وارد نموده، و با روح یقین مباشر و همراه شده اند، آسان و نرم شمرده اند آنچه را که در ناز و نعمت پرورش یافته ها آنرا سخت می شمارند، وانس گرفته اند با چیزهایی که نادانان از آنها وحشت دارند.
(45)و همراه دنیا شده اند با بدنهایی که روحهای آنها به جایگاه بلند تر آویزان و وابسته است، آنها خلیفه ها و نماینده های خدایند در زمین، و دعوت کنندگان بسوی دین اویند، آه، آه جقدر مشتاق دیدن ایشانم، ای کمیل هر وقت خواستی برگرد.
قبلی بعدی