متن عربی

189.و من خطبة له (علیه السلام):ينبه على إحاطة علم اللّه بالجزئيات، ثم يحث على التقوى، و يبين فضل الإسلام و القرآن‏

(1)يَعْلَمُ عَجِيجَ الْوُحُوشِ فِي الْفَلَوَاتِ وَ مَعَاصِيَ الْعِبَادِ فِي الْخَلَوَاتِ

(2)وَ اخْتِلَافَ النِّينَانِ فِي الْبِحَارِ الْغَامِرَاتِ

(3)وَ تَلَاطُمَ الْمَاءِ بِالرِّيَاحِ الْعَاصِفَاتِ

(4)وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً نَجِيبُ اللَّهِ وَ سَفِيرُ وَحْيِهِ وَ رَسُولُ رَحْمَتِهِ‏

الوصية بالتقوى‏

(5)أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّي أُوصِيكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ الَّذِي ابْتَدَأَ خَلْقَكُمْ وَ إِلَيْهِ يَكُونُ مَعَادُكُمْ

(6)وَ بِهِ نَجَاحُ طَلِبَتِكُمْ وَ إِلَيْهِ مُنْتَهَى رَغْبَتِكُمْ

(7)وَ نَحْوَهُ قَصْدُ سَبِيلِكُمْ وَ إِلَيْهِ مَرَامِي مَفْزَعِكُمْ

(8)فَإِنَّ تَقْوَى اللَّهِ دَوَاءُ دَاءِ قُلُوبِكُمْ وَ بَصَرُ عَمَى أَفْئِدَتِكُمْ

(9)وَ شِفَاءُ مَرَضِ أَجْسَادِكُمْ وَ صَلَاحُ فَسَادِ صُدُورِكُمْ

(10)وَ طُهُورُ دَنَسِ أَنْفُسِكُمْ وَ جِلَاءُ [غِشَاءِ] عَشَا أَبْصَارِكُمْ‏

(11)وَ أَمْنُ فَزَعِ جَأْشِكُمْ وَ ضِيَاءُ سَوَادِ ظُلْمَتِكُمْ

(12)فَاجْعَلُوا طَاعَةَ اللَّهِ شِعَاراً دُونَ دِثَارِكُمْ وَ دَخِيلًا دُونَ شِعَارِكُمْ

(13) وَ لَطِيفاً بَيْنَ أَضْلَاعِكُمْ وَ أَمِيراً فَوْقَ أُمُورِكُمْ

(14)وَ مَنْهَلًا لِحِينِ وُرُودِكُمْ وَ شَفِيعاً لِدَرَكِ طَلِبَتِكُمْ

((15)وَ جُنَّةً لِيَوْمِ فَزَعِكُمْ وَ مَصَابِيحَ لِبُطُونِ قُبُورِكُمْ

(16)وَ سَكَناً لِطُولِ وَحْشَتِكُمْ وَ نَفَساً لِكَرْبِ مَوَاطِنِكُمْ

(17)فَإِنَّ طَاعَةَ اللَّهِ حِرْزٌ مِنْ مَتَالِفَ مُكْتَنِفَةٍ

(18)وَ مَخَاوِفَ مُتَوَقَّعَةٍ وَ أُوَارِ نِيرَانٍ مُوقَدَةٍ

(19)فَمَنْ أَخَذَ بِالتَّقْوَى عَزَبَتْ عَنْهُ الشَّدَائِدُ بَعْدَ دُنُوِّهَا

(20)وَ احْلَوْلَتْ لَهُ الْأُمُورُ بَعْدَ مَرَارَتِهَا

(21)وَ انْفَرَجَتْ عَنْهُ الْأَمْوَاجُ بَعْدَ تَرَاكُمِهَا

(22)وَ أَسْهَلَتْ لَهُ الصِّعَابُ بَعْدَ إِنْصَابِهَا

(23)وَ هَطَلَتْ عَلَيْهِ الْكَرَامَةُ بَعْدَ قُحُوطِهَا.

(24)وَ تَحَدَّبَتْ عَلَيْهِ الرَّحْمَةُ بَعْدَ نُفُورِهَا

(25)وَ تَفَجَّرَتْ عَلَيْهِ النِّعَمُ بَعْدَ نُضُوبِهَا

(26)وَ وَبَلَتْ عَلَيْهِ الْبَرَكَةُ بَعْدَ إِرْذَاذِهَا

(27)فَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي نَفَعَكُمْ بِمَوْعِظَتِهِ

(28)وَ وَعَظَكُمْ بِرِسَالَتِهِ وَ امْتَنَّ عَلَيْكُمْ بِنِعْمَتِهِ

(29)فَعَبِّدُوا أَنْفُسَكُمْ لِعِبَادَتِهِ وَ اخْرُجُوا إِلَيْهِ مِنْ حَقِّ طَاعَتِهِ‏

فضل الإسلام‏

(30)ثُمَّ إِنَّ هَذَا الْإِسْلَامَ دِينُ اللَّهِ الَّذِي اصْطَفَاهُ لِنَفْسِهِ وَ اصْطَنَعَهُ عَلَى عَيْنِهِ

(31)وَ أَصْفَاهُ خِيَرَةَ خَلْقِهِ وَ أَقَامَ دَعَائِمَهُ عَلَى مَحَبَّتِهِ

(32)أَذَلَّ الْأَدْيَانَ‏ بِعِزَّتِهِ وَ وَضَعَ الْمِلَلَ بِرَفْعِهِ

(33)وَ أَهَانَ أَعْدَاءَهُ بِكَرَامَتِهِ وَ خَذَلَ مُحَادِّيهِ بِنَصْرِهِ

(34)وَ هَدَمَ أَرْكَانَ الضَّلَالَةِ بِرُكْنِهِ

(35)وَ سَقَى مَنْ عَطِشَ مِنْ حِيَاضِهِ

(36)وَ أَتْأَقَ الْحِيَاضَ بِمَوَاتِحِهِ

(37)ثُمَّ جَعَلَهُ لَا انْفِصَامَ لِعُرْوَتِهِ

(38)وَ لَا فَكَّ لِحَلْقَتِهِ

(39)وَ لَا انْهِدَامَ لِأَسَاسِهِ

(40)وَ لَا زَوَالَ لِدَعَائِمِهِ

(41)وَ لَا انْقِلَاعَ لِشَجَرَتِهِ

(42)وَ لَا انْقِطَاعَ لِمُدَّتِهِ

(43)وَ لَا عَفَاءَ لِشَرَائِعِهِ

(44)وَ لَا جَذَّ لِفُرُوعِهِ

(45)وَ لَا ضَنْكَ لِطُرُقِهِ

(46)وَ لَا وُعُوثَةَ لِسُهُولَتِهِ

(47)وَ لَا سَوَادَ لِوَضَحِهِ

(48)وَ لَا عِوَجَ لِانْتِصَابِهِ

(49)وَ لَا عَصَلَ فِي عُودِهِ

(50)وَ لَا وَعَثَ لِفَجِّهِ

(51)وَ لَا انْطِفَاءَ لِمَصَابِيحِهِ

(52)وَ لَا مَرَارَةَ لِحَلَاوَتِهِ

(53)فَهُوَ دَعَائِمُ أَسَاخَ فِي الْحَقِّ أَسْنَاخَهَا

(54)وَ ثَبَّتَ لَهَا آسَاسَهَا

(55)وَ يَنَابِيعُ غَزُرَتْ عُيُونُهَا

(56)وَ مَصَابِيحُ شَبَّتْ نِيرَانُهَا

(57)وَ مَنَارٌ اقْتَدَى بِهَا سُفَّارُهَا

(58)وَ أَعْلَامٌ قُصِدَ بِهَا فِجَاجُهَا

(59)وَ مَنَاهِلُ رَوِيَ بِهَا وُرَّادُهَا.

(60)جَعَلَ اللَّهُ فِيهِ مُنْتَهَى رِضْوَانِهِ

(61)وَ ذِرْوَةَ دَعَائِمِهِ

(62)وَ سَنَامَ طَاعَتِهِ

(63)فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ وَثِيقُ الْأَرْكَانِ

(64)رَفِيعُ الْبُنْيَانِ

(65)مُنِيرُ الْبُرْهَانِ

(66)مُضِي‏ءُ النِّيرَانِ

(67)عَزِيزُ السُّلْطَانِ

(68)مُشْرِفُ الْمَنَارِ

(69)مُعْوِذُ الْمَثَارِ

(70)فَشَرِّفُوهُ وَ اتَّبِعُوهُ

(71)وَ أَدُّوا إِلَيْهِ حَقَّهُ وَ ضَعُوهُ مَوَاضِعَهُ‏

الرسول الأعظم‏

(72)ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ بَعَثَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله و سلم)بِالْحَقِ‏ حِينَ دَنَا مِنَ الدُّنْيَا الِانْقِطَاعُ

(73)وَ أَقْبَلَ مِنَ الْآخِرَةِ الِاطِّلَاعُ

(74)وَ أَظْلَمَتْ بَهْجَتُهَا بَعْدَ إِشْرَاقٍ

(75)وَ قَامَتْ بِأَهْلِهَا عَلَى سَاقٍ

(76)وَ خَشُنَ مِنْهَا مِهَادٌ وَ أَزِفَ مِنْهَا قِيَادٌ

(77)فِي انْقِطَاعٍ مِنْ مُدَّتِهَا وَ اقْتِرَابٍ مِنْ أَشْرَاطِهَا

(78)وَ تَصَرُّمٍ مِنْ أَهْلِهَا وَ انْفِصَامٍ مِنْ حَلْقَتِهَا

(79)وَ انْتِشَارٍ مِنْ سَبَبِهَا وَ عَفَاءٍ مِنْ أَعْلَامِهَا

(80)وَ تَكَشُّفٍ مِنْ عَوْرَاتِهَا وَ قِصَرٍ مِنْ طُولِهَا

(81)جَعَلَهُ اللَّهُ [سُبْحَانَهُ‏] بَلَاغاً لِرِسَالَتِهِ وَ كَرَامَةً لِأُمَّتِهِ

(82) وَ رَبِيعاً لِأَهْلِ زَمَانِهِ وَ رِفْعَةً لِأَعْوَانِهِ وَ شَرَفاً لِأَنْصَارِهِ‏

القرآن الكريم‏

(83)ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ نُوراً لَا تُطْفَأُ مَصَابِيحُهُ

(84)وَ سِرَاجاً لَا يَخْبُو تَوَقُّدُهُ وَ بَحْراً لَا يُدْرَكُ قَعْرُهُ

(85)وَ مِنْهَاجاً لَا يُضِلُّ نَهْجُهُ وَ شُعَاعاً لَا يُظْلِمُ ضَوْءُهُ

(86)وَ فُرْقَاناً لَا يُخْمَدُ بُرْهَانُهُ

(87)وَ تِبْيَاناً لَا تُهْدَمُ أَرْكَانُهُ

(88)وَ شِفَاءً لَا تُخْشَى أَسْقَامُهُ

(89)وَ عِزّاً لَا تُهْزَمُ أَنْصَارُهُ

(90)وَ حَقّاً لَا تُخْذَلُ أَعْوَانُهُ

(91)فَهُوَ مَعْدِنُ الْإِيمَانِ وَ بُحْبُوحَتُهُ

(92)وَ يَنَابِيعُ الْعِلْمِ وَ بُحُورُهُ

(93)وَ رِيَاضُ الْعَدْلِ وَ غُدْرَانُهُ

(94)وَ أَثَافِيُّ الْإِسْلَامِ وَ بُنْيَانُهُ

(95)وَ أَوْدِيَةُ الْحَقِّ وَ غِيطَانُهُ

(96)وَ بَحْرٌ لَا يَنْزِفُهُ الْمُسْتَنْزِفُونَ

(97)وَ عُيُونٌ لَا يُنْضِبُهَا الْمَاتِحُونَ

(98)وَ مَنَاهِلُ‏ لَا يَغِيضُهَا الْوَارِدُونَ

(99)وَ مَنَازِلُ لَا يَضِلُّ نَهْجَهَا الْمُسَافِرُونَ

(100)وَ أَعْلَامٌ لَا يَعْمَى عَنْهَا السَّائِرُونَ

(101)وَ [إِكَامٌ‏] آكَامٌ لَا يَجُوزُ عَنْهَا الْقَاصِدُونَ

(102)جَعَلَهُ اللَّهُ رِيّاً لِعَطَشِ الْعُلَمَاءِ

(103)وَ رَبِيعاً لِقُلُوبِ الْفُقَهَاءِ

(104)وَ مَحَاجَّ لِطُرُقِ الصُّلَحَاءِ

(105)وَ دَوَاءً لَيْسَ بَعْدَهُ دَاءٌ

(106)وَ نُوراً لَيْسَ مَعَهُ ظُلْمَةٌ

(107)وَ حَبْلًا وَثِيقاً عُرْوَتُهُ

(108)وَ مَعْقِلًا مَنِيعاً ذِرْوَتُهُ

(109)وَ عِزّاً لِمَنْ تَوَلَّاهُ

(110)وَ سِلْماً لِمَنْ دَخَلَهُ

(111)وَ هُدًى لِمَنِ ائْتَمَّ بِهِ

(112)وَ عُذْراً لِمَنِ انْتَحَلَهُ

(113)وَ بُرْهَاناً لِمَنْ تَكَلَّمَ بِهِ

(114)وَ شَاهِداً لِمَنْ خَاصَمَ بِهِ

(115)وَ فَلْجاً لِمَنْ حَاجَّ بِهِ

(116)وَ حَامِلًا لِمَنْ حَمَلَهُ وَ مَطِيَّةً لِمَنْ أَعْمَلَهُ

(117)وَ آيَةً لِمَنْ تَوَسَّمَ وَ جُنَّةً لِمَنِ اسْتَلْأَمَ وَ عِلْماً لِمَنْ وَعَى

(118)وَ حَدِيثاً لِمَنْ رَوَى وَ حُكْماً لِمَنْ قَضَى‏.

متن فارسی

از خطبه های آن حضرت است در توصیف خدا و موعظه مردم و تعریف و بیان عظمت دین اسلام و زمان بعثت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم.

(1)خدای متعال میداند سر و صدا و ناله حیوانات وحشی را در صحراها و نافرمانی بندگان را در خلوتها.

(2)-و آمد و رفت ماهی ها را در دریاها پرموج.

(3)و متلاطم شدن و به موج آمدن آب را بوسیله بادهای تند.

(4)و شهادت میدهم که حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم برگزیده خدا، و نماینده و آورنده وحی او، وفرستاده رحمت او است.

(5)پس از حمد و ثنا و شهادت برسالت شما را سفارش می­کنم به ترس داشتن از خدائی که آفرینش شما را او شروع کرده، و بازگشت شما هم بسوی او خواهد بود.

(6)و روا شدن خواسته های شما در دست او است، و نهایت آروزها و رغبت شما بسوی او است.

(7)و بسوی او است مقصد راه راست شما، وبطرف او است هدف گریز و پناهندگی شما.

(8)چون تقوای الهی دوای درد دلهای شما است، و بینایی از گوری قلب شما است.

(9)و وسیله بهبودی بماری بدنهای شما، و باعث اصلاح شده تباهی سینه های شما است.

(10)و باعث پاک و برطرف شدن چرک نفسهای شما، و برطرف شدن کم نوری چشمهای شما است.

(11)و ایمنی ترس دل شما، و نور سیاهی تاریکیهای شما است.

(12)پس اطاعت خدا را شعار (لباس زیرین) قرار دهید زیر لباس رویه خود، و داخل قرار دهید زیر شعار و لباس زیر خود.

(13)و پنهان در میان دنده های خود، و فرمانروا بالای کارهای خودتان.

(14)و آبشخور برای موقع سر آب رفتن، و وسیله برای دریافتن خواسته های خود.

(15)و سپر برای روز ترس خود، و چراغ وسط قبرهای خود.

(16)و باعث آرامش وحشتهای طولانی خود، و گشایش غصه های جایگاههای خود.

(17)چون اطاعت و فرمانبری از خدا پناه و نگهدارندهاز مهلکه ها و تلف کننده هایی که انسان دربرگرفته است.

(18)و از ترسها و هراسهایی که انتظار آنها میرود، و از حرارت آتشهای مشتعل.

(19)پس هرکس تقوی را پیشه کند سختیها از او دور شود بعد از نزدیک شدنش.

(20)و کارها برایش شیرین شود پش از تلخ شدنش.

(21)و موجهای بلا از او برطرف شود پس از فشردگی و پی در پی بودنش.

(22)و سختیها برایش آسان شود بعد از خسته و ناراحت نمودن.

(23)و باران رحمت و کرامت به او می­بارد بعد از گرفتار قحطی و خشکی شدن.

(24)و رحمت الهی به او روی کند بعد از رمیدن و دور شدن از او.

(25)و نعمتها بر او گشوده و فراوان شود بعد از کم شدن.

(26)و قطره های بزرگ باران به او می­باردپس از کم باریدنش.

(27)پس بترسید از خدایی که شما را سود رسانده با پند و موعظه خودش.

(28)و شما را با رسالت و اوامر خود اندرز داده، و با نعمتهایش من نهاده است.

(29)پس نفسهای خود را برای عبادت و بندگی او رام کنید، و حق اطاعت او بجا آورده و خود را از عهده آن بیرون آورید.

(30)پس از توصیف تقوی این اسلام دین خدا است که آنرا برای خود برگزیده، و با عنایت و زیر نظر خود ساخته است.

(31)و برای آن بهترین مخلوقات خود را انتخاب نموده، و پایه های آن را بر محبت خود استوار ساخته است.

(32)و برای آن سایر دینها را خوار و ذلیل کرد، و یا بلند نمودن آن ملتها را پست و زبون نمود.

(33)و با گرامی داشتن آن دشمنان انرا خوار نمود، و با یاری آن مخالفان آنرا مغلوب و ذلیل کرد.

(34)و پایه های ضلالت و گمراهی را با پایه های آن ویران ساخت.

(35)و تشنگان را از حوضهای علوم و معارف آن سیراب نمود.

(36)و حوضها را با آب آن_سینه ها را با علوم آن) پرنمود.

(37)پس آنرا طوری قرار داد که دستگیره آن پاره نمیشود.

(38)و حلقه های ان از هم جداو گشوده نمیشود.

(39)و برای پایه هایش ویرانی نیست.

(40)و ستونهایش از بین رفتنی نیست.

(41)ودرخت آن ریشه کن نمی­شود.

(42)و مدت آن پایان نمی­یابد.

(43)و آب راههای آن از بین نمیرود.

(44)و شاخه های آن بریده نمیشود.

(45)و در راههای آن تنگی نیست.

(46)و در صحراهای آن سختی و رنج نیست.

(47)و برای سفیدی آن سیاهی نیست.

(48)و برای راستی آن کجی نیست.

(49)و در درخت آن ناهمواری نیست.

(50)و در راه آن سختی و دشواری نمیباشد.

(51)برای چراغهای آن خاموشی نیست.

(52)برای شیرنی آن تلخی نیست.

(53)پس آن ستونهایی است که اصول خود را در حق محکم کرده است.

(54)و پایه های آن ستونها را محکم کرده است.

(55)و دارای سرچشمه های پرآب است.

(56)و چراغهایش پرنور میباشد.

(57)و دارای مناره هایی است که مسافران به آنها اقتداء میکنند.

(58)و نشانه هایی که مسافران صحرا آنها را قصد میکنند.

(59)و آبشخورهایی که واردان از آن سیراب میشوند.

(60)خدا در آن قرار داده: منتهای رضایت خود را.

(61)و ستونهای بلند پایه اواست.

(62)مقام رفیع فرمانبری و اطاعت اواست.

(63)او نزد خدا رکنهایش محکم و مورد اطمینان است.

(64)بنا و ساختمانش بلند و بالاست.

(65)دلیلهایش نورانی و روشنگر است.

(66)آتشهایش فروزنده است.

(67)سلطنت و حکومتش محکم و استوار است.

(68)مناره هایش بلند وبالا است.

(69)و بی غبار است و زیروروکردن آن ممکن نیست.

(70)پس او را گرامی بدارید، و از آن پیروی کنید.

(71)و حق او را بجا بیاورید، و آنرا در جایگاه خودش قرار دهید.

(72)خدای سبحان حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم را با حق مبعوث نمود موقعی که بریده شدن و سپری یافتن دنیا نزدیک شده بود.

(73)و نمایان شدن آخرت رونموده بود.

(74)طراوت و شادی آن پس از درخشندگی تاریک شده بود.

(75)و برعلیه اهلش برای حمله بپاخاسته بود.

(76)و بستر آن سخت شده، و کشش آن بسوی هلاک نزدیک شده بود.

(77)مدت آن در حال پایان و علایم فانی شدن آن نزدیک بود.

(78)و در حال بریدن از اهل خود، و گشوده شدن حلقه های آن بود.

(79)و اسباب آن در حال پخش شدن، و نشانه های آن در حال کهنه شدن بود.

(80)و عیبهای آن در حال کشف شدن، و مدتهای آن در حال کوتاه شدن بود.

(81)خدای سبحان آن حضت را وسیله تبلیغ رسالت خود، و کرامت امت او قرار داد.

(82)و بهار اهل زمان خود، باعث سربلندی یاورانش، و وسیله شرافت یارانش قرار داد.

(83)سپس کتاب(قرآن) را به او نازل نمود که روشنایی است که چراغهای آن خاموش نمیشود.

(84)و چراغی است  که شعله وری آن پائین نمی آید ،و دریایی است که ته و ژرفایی آن درک نمی شود.

(85)و راهی است که سیردر آن گمراهی ندارد، و شعاعای است که تابش آن تاریکی ندارد.

(86)جدا کننده حق از باطل است که دلیل آن خاموش نمیگردد.

(87)و روشنگری است ک پایه هایش ویران نمیشود.

(88)و بهبودی است که از بیماری آن هراس نیست.

(89)و عزتی است که بیارانش شکست نیست.

(90)و حقی است که یاورانش تنها نمی­مانند.

(91)پس آن(قرآن) معدن ایمان و مرکز آنست.

(92)و سرچشمه های علم و دریای آنست.

(93)و باغهای عدالت و حوضهای آنست.

(94)و سنگپایه اسلام و پایه آنست.

(95)بیابانهای حق و دشتهای آنست.

(96)و دریایی است که آب کشندگان آنرا کم نمیکنند.

(97)و چشمه هایی است که آب آنها با کشیدن تمام نمیشود.

(98)وآبشخورهایی است که وارد شوندگان آب آنرا تمام نمی­کنند.

(99)و منزلهایی است که مسافران در راه روشن آن گم نمی­شوند.

(100)و نشانه هایی است که مسافران از آنها غافل نمیشوند.

(101)و تپه هایی است که روآورندگان از آنها گذر نمیکنند.

(102)خدا آنرا قرار داده وسیله سیرابی برای تشنگی دانشمندان

(103)و بهار دلهای فقیهان.

(104)و روشنایی راه صالحان.

(105)و دوایی که بعد از آن درد نمیباشد.

(106)و نوری که همراه آن تاریکی نیست.

(107)و ریسمانی که دستگیره آن محکم است.

(108)و حصاری که درآن مستحکم است.

(109)و عزت است برای کسی که با او دوستی کند.

(110)و صلح و ایمنی است برای کسی که داخل آن شود.

(111)وسیله هدایت است کسی را که به آن اقتدا کند.

(112)وسیله عذر است کسی را که خود را به آن نسبت دهد و بلند.

(113)و دلیل است کسی را که با آن تکلم کند.

(114)و گواه کسی است که بوسیله آن با دشمنان مخاصمه کند.

(115)و وسیله پیروزی است برای کسی که با آن محاجه کند و دلیل آورد.

(116)و حمل کننده و نگهدارنده کسی است که به آن عمل کند، و مرکب راهور کسی است آنرا بکار گیرد.

(117)و نشانه است برای کسی که جویای نشان باشد، و سپر است برای کسی که دربرگیرد، و دانش است برای کسی که حفظ کند.

(118)و حدیث و خبر است برای کسی که نقل کند، و حکم است برای کسی که حکم و قضاوت کند.