حمد باد خداوندى را كه آفريدگار بندگان است و گستراننده زمين است
و روان كننده آبهاست به پستيها و روياننده گياهان است بر بلنديها.
اوليتش را آغازى نيست و ازليّتش را پايانى نيست.
اول است بى هيچ زوالى، باقى است بى هيچ مدتى.
پيشانيها در برابر او بر خاك اند و لبها به ذكر وحدانيت او در جنبش.
به هنگام آفرينش، هر چيزى را حدى معين ساخت تا خود از شباهت به آن دور ماند.
اوهام و گمانها او را به حدود و حركات و اعضا و آلات نتوانند سنجيد.
در باره اش نتوان گفت كه از چه زمانى بوده و تا چه زمانى خواهد بود.
آشكار است و نتوان گفت كه از چه،
نهان است و نتوان گفت كه در چه.
شبحى نيست كه پديد آيد و انحلال يابد.
در پرده اى نهان نيست كه در چيزى محاط شده باشد.
نزديكيش به اشيا، نه به چسبيدن به آنهاست و دوريش از اشيا، نه به جدايى از آنهاست.
نه نگريستن بندگانش بى آنكه پلك بر هم زنند، از او پنهان است و نه باز گرديدن سخن بر زبانشان
و نه نزديك شدنشان به تپه خاكى و نه آن گاه كه به تپه اى نزديك مى شوند
و نه آن گاه كه در شبى خاموش گام برمى دارند
و نه در شبى كه ماه تابان بردمد
و پس از آن خورشيد نورانى سر برزند و نه طلوع و غروب پى در پى آنها و نه گردش زمانهاى كوتاه و بلندش
از آمدن شبى كه مى آيد و روزى كه مى رود.
پيشى دارد بر هر نهايت و مدت و بر هر چه احصا شود يا در شمار آيد.
متعالى است از هر نسبت كه توصيف كنندگانش به او دهند و او را به صفاتى چون دارنده مقدار و نهايت و ستبرى موصوف دارند.
يا بگويند كه در جايى مسكن گزيده يا در مكانى قرار يافته.
حد و اندازه، ويژه آفريدگان است و از صفات ديگران است.
اشيا، را از مبادى و نمونه هاى ازلى نيافريده و بر نمونه هاى ابدى خلق نكرده
بلكه هر چه را كه آفريد، حدى خاص براى آن قرار دارد.
و صورتشان بخشيد و صورتهايشان نيكو ساخت،
هيچ چيز را ياراى سرپيچى از فرمان او نيست و او از اطاعت آنها سودى نبرد. علم او به مردگان در گذشته چون علم او به زندگان برجاى مانده است.
علم او بر آسمانهاى فرازين چون علم او به زمينهاى فرودين است.
از اين خطبه
اى انسان آفريده شده در حد اعتدال. اى آنكه در تاريكيهاى رحمها و در پرده هاى تو بر تو نگهداريت كرده اند.
آفرينشت از گل خالص آغاز شد و در قرارگاهى مطمئن جايت دادند. تا زمانى معلوم و تا مدتى كه بهره توست.
در شكم مادر خود مى جنبيدى و به دعوت كس پاسخ نمى گفتى و آواز كسى شنيدن نتوانستى.
سپس، تو را از قرارگاهت بيرون راندند. به سرايى آمدى كه هرگز آن را نديده بودى و راه رسيدن به منافع آن را نمى شناختى.
پس چه كسى تو را به كشيدن غذا از پستان مادر راه نمود و به تو آموخت كه نيازها و خواستهايت را از كجا طلب كنى
هيهات آنكه، در شناخت صفات كسى كه اندام و اعضا دارد، ناتوان است، از شناخت صفات آفريدگارش ناتوانتر است. و هر چه او را به صفات مخلوقاتش محدود كند، از شناخت او دورتر گرديده است.
