متن عربی

468 - وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ:

الْعَيْنُ وِكاءُ السَّهِ.

وَ هذِهِ مِنْ الاِْستِعاراتِ الْعَجيبَةِ، كَاَنَّهُ شَبَّهَ السَّهَ بِالْوِعاءِ وَالْعَيْنَ بِالْوِكاءِ، فَاِذا اُطْلِقَ الْوِكاءُ لَمْ يَنْضَبِطِ الْوِعاءُ. وَ هذَا الْقَوْلُ فِى الاَْشْهَرِ الاَْظْهَرِ مِنْ كَلامِ النَّبِىِّ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، وَ قَدْ رَواهُ قَوْمٌ لاَِميرِالْمُؤْمِنينَ عَلَيْهِ السَّلامُ. وَ ذَكَرَ ذلِكَ الْمُبَرَّدُ فى كِتابِ «الْمُقْتَضَبِ» فى بابِ اللَّفْظِ بِالْحُرُوفِ، وَ قَدْ تَكَلَّمْنا عَلى هذِهِ الاِْسْتِعارَةِ فى كِتابِنَا الْمَوْسُومِ بِمَجازاتِ الاْثارِ النَّبَوِيَّةِ.

متن فارسی

و آن حضرت فرمود:

دیده سربند نشمینگاه است.

این سخن از کنایات شگفت آور است، انگار امام نشمینگاه را به مَشک و چشم را به بند تشبیه نموده، چون بند را رها کنند مشک نمی‌ تواند آنچه را در آن است نگاه دارد. مشهورتر و ظاهرتر این است که این قطعه از سخنان رسول خدا صلّی‌ اللّه علیه وآله است،و عده ای‌ آن را از امیرالمؤمنین علیه السّلام روایت کرده اند. و این سخن را مبرّد در کتاب «المُقْتَضَب» در باب لفظ به حروف ذکر نموده، و ما در رابطه با این کنایه در کتاب خود که به مجازات آثار نبویه نامیده شده سخن گفته ایم .