متن عربی
183.وَ مِنْ خُطبَةٍ لَهُ عَلیهِ السَّلامُ فی قُدْرَةِ اللّهِ وَ فی فَضْلِ القُرْآنِ وَ فی الوَصِیَّةِ بِالتَّقْوىَ
اللّه تَعَالَى
- اَلْحَمْدُ لِلّهِ الْمَعْرُوفِ مِنْ غَیْرِ رُؤْیَةٍ،
- وَ الْخَالِقِ مِنْ غَیْرِ مَنْصَبَةٍ. خَلَقَ الْخَلاَئِقَ بِقُدْرَتِهِ،
- وَ اسْتَعْبَدَ الْاَرْبَابَ بِعِزَّتِهِ، وَ سَادَ الْعُظَمَاءَ بِجُودِهِ.
- وَ هُوَ الَّذِی أَسْکَنَ الدُّنْیَا خَلْقَهُ،
- وَ بَعَثَ إِلَى الْجِنِّ وَ الْاِنْسِ رُسُلَهُ،
- لِیَکْشِفُوا لَهُمْ عَنْ غِطَائِهَا وَ لِیُحَذِّرُوهُمْ مِنْ ضَرَّائِها،
- وَ لِیَضْرِبُوا لَهُمْ أَمْثَالَهَا، وَ لِیُبَصِّرُوهُمْ عُیُوبَها،
- وَ لِیَهْجُمُوا عَلَیْهِمْ بِمُعْتَبَرٍ مِنْ تَصَرُّفِ مَصَاحِّهَا وَ أَسْقَامِها، وَ حَلاَلِهَا وَ حَرَامِهَا.
- وَ مَا أَعَدَّ اللّهُ لِلْمُطِیعِینَ مِنْهُمْ وَ الْعُصَاةِ، مِنْ جَنَّةٍ وَ نَارٍ، وَ کَرَامَةٍ وَ هَوَانٍ.
- أَحْمَدُهُ إِلَى نَفْسِهِ کَمَا اسْتَحْمَدَ إِلَى خَلْقِهِ،
- وَ جَعَلَ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْراً، وَ لِکُلِّ قَدْرٍ أَجَلاً، وَ لِکُلِّ أَجَلٍ کِتَاباً.
فَضْلُ القُرْآنِ - مِنْها: فَالْقُرْآنُ آمِرٌ زَاجِرٌ، وَ صَامِتٌ نَاطِقٌ.
- حُجَّةُ اللّهِ عَلَى خَلْقِهِ.
- أَخَذَ عَلَیْهِ مِیثَاقَهُمْ.
- وَارْتَهَنَ عَلَیْهِمْ أَنْفُسَهُمْ.
- أَتَمَّ نُورَهُ، وَ أَکْمَلَ بِهِ دِینَهُ،
- وَ قَبَضَ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله و سلم)َ قَدْ فَرَغَ إِلَى الْخَلْقِ مِنْ أَحْکَامِ الْهُدَى بِهِ.
- فَعَظِّمُوا مِنْهُ سُبْحَانَهُ مَا عَظَّمَ مِنْ نَفْسِهِ.
- فَإِنَّهُ لَمْ یُخْفِ عَنْکُمْ شَیْئاً مِنْ دِینِهِ،
- وَ لَمْ یَتْرُکْ شَیْئاً رَضِیَهُ أَوْ کَرِهَهُ إِلَّا وَجَعَلَ لَهُ عَلَماً بَادِیاً،
- وَ آیَةً مُحْکَمَةً، تَزْجُرُ عَنْهُ،
- أَوْتَدْعُو إِلَیْهِ، فَرِضَاهُ فِیما بَقِیَ وَاحِدٌ،
- وَ سَخَطُهُ فِیما بَقِیَ وَاحِدٌ.
- وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَنْ یَرْضَى عَنْکُمْ بِشَیْءٍ سَخِطَهُ عَلَى مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ،
- وَ لَنْ یَسْخَطَ عَلَیْکُمْ بِشَىءٍ رَضِیَهُ مِمَّنْ کَانَ قَبْلَکُمْ،
- وَ إِنَّمَا تَسِیرُونَ فِی أَثَرٍ بَیَّنٍ،
- وَ تَتَکَلَّمُونَ بِرَجْعِ قَوْلٍ قَدْ قَالَهُ الرِّجَالُ مِنْ قَبْلِکُمْ.
- قَدْ کَفَاکُمْ مَؤُونَةَ دُنْیَاکُمْ،
- وَ حَثَّکُمْ عَلَى الشُّکْرِ،
- وَ افْتَرَضَ مِنْ أَلْسِنَتِکُمُ الذِّکْرَ.
الوَصِیَّةُ بِالتَّقْوَى - وَ أَوْصَاکُمْ بِالتَّقْوَى،
- وَ جَعَلَهَا مُنْتَهَى رِضَاهُ،
- وَ حَاجَتَهُ مِنْ خَلْقِهِ.
- فَاتَّقُوا اللّهَ الَّذِی اَنْتُمْ بِعَیْنِهِ، وَ نَوَاصِیکُمْ بِیَدِهِ،
- وَ تَقَلُّبُکُمْ فِی قَبْضَتِهِ. إِنْ أَسْرَرْتُمْ عَلِمَهُ.
- وَ إِنْ أَعْلَنْتُمْ کَتَبَهُ.
- قَدْ وَکَّلَ بِذَلِکَ حَفَظَةً کِرَاماً،
- لا یُسْقِطُونَ حَقّاً، وَ لا یُثْبِتُونَ بَاطِلاً.
- وَ اعْلَمُوا «أَنَّهُ مَنْ یَتَّقِ اللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً» مِنَ الْفِتَنِ،
- وَ نُوراً مِنَ الظُّلَمِ، وَ یُخَلِّدْهُ فِیَما اشْتَهَتْ نَفْسُهُ،
- وَ یُنْزِلْهُ مَنْزِلَ الْکَرَامَةِ عِنْدَهُ.
- فِى دَارٍ اصْطَنَعَهَا لِنَفْسِه.
- ظِلُّهَا عَرْشُهُ.
- وَ نُورُهَا بَهْجَتُهُ.
- وَ زُوَّارُها مَلائِکَتُهُ.
- وَ رُفَقَاؤُهَا رُسُلُهُ.
- فَبَادِرُوا الْمَعَادَ وَ سَابِقُوا الْآجَالَ.
- فَإِنَّ النَّاسَ یُوشِکُ أَنْ یَنْقَطِعَ بِهِمُ الْاَمَلُ،
- وَ یَرْهَقَهُمُ الْاَجَلُ، وَ یُسَدَّ عَنْهُمْ بَابُ التَّوْبَةِ.
- فَقَدْ أَصْبَحْتُمْ فِی مِثْلِ مَا سَأَلَ إِلَیْهِ الرَّجْعَةَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ.
- وَ أَنْتُمْ بَنُو سَبِیلٍ عَلَى سَفَرٍ مِنْ دَارٍ لَیْسَتْ بِدَارِکُمْ،
- وَ قَدْ أُوذِنْتُمْ مِنْهَا بِالاِرْتِحَالِ، وَ أُمِرْتُمْ فِیهَا بالزَّادِ.
- وَاعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ لِهذَا الْجِلْدِ الرَّقِیقِ صَبْرٌ عَلَى النَّارِ،
- فارْحَمُوا نُفُوسَکُمْ، فَاِنَّکُمْ قَدْ جَرَّبْتُمُوهَا فِی مَصَائِبِ الدُّنْیَا.
- أَفَرَأَیْتُمْ جَزَعَ أَحَدِکُمْ مِنَ الشَّوْکَةِ تُصِیبُهُ، وَالْعَثْرَةِ تُدْمِیهِ، وَالرَّمْضَاءِ تُحْرِقُهُ؟
- فَکَیْفَ إِذَا کانَ بَیْنَ طَابَقَیْنِ مِنْ نارٍ، ضَجِیعَ حَجَرٍ، وَ قَرِینَ شَیْطَانٍ؟
- أَعَلِمْتُمْ أَنَّ مَالِکاً إِذَا غَضِبَ عَلَى النَّارِ حَطَمَ بَعْضُهَا بَعْضاً لِغَضَبِهِ،
- وَ إِذَا زَجَرَهَا تَوَثَّبَتْ بَیْنَ أَبْوَابِها جَزَعاً مِنْ زَجْرَتِهِ.
- أَیُّها الْیَفَنُ الْکَبِیرُ الَّذِی قَدْ لَهَزَهُ الْقَتِیرُ،
- کَیْفَ أَنْتَ إِذَا الْتَحَمَتْ أَطْوَاقُ النَّارِ بِعِظَامِ الْاَعْنَاقِ،
- وَ نَشَبَتِ الْجَوامِعُ حَتَّى أَکَلَتْ لُحُومَ السَّوَاعِدِ.
- فَاللَّهَ اللَّهَ مَعْشَرَ الْعِبَادِ! وَ أَنْتُمْ سَالِمُونَ فِی الصِّحَّةِ قَبْلَ السُّقْمِ.
- وَ فِی الْفُسْحَةِ قَبْلَ الضِّیْقِ.
- فَاسْعَوْا فِی فَکَاکِ رِقَابِکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُغْلَقَ رَهَائِنُهَا.
- أَسْهِرُوا عُیُونَکُمْ، وَ أَضْمِرُوا بُطُونَکُمْ،
- وَ اسْتَعْمِلُوا اَقْدَامَکُمْ، وَ أَنْفِقُوا أَمْوَالَکُمْ،
- وَ خُذُوا مِنْ أَجْسَادِکُمْ فَجُودُوا بِها عَلَى أَنْفُسِکُمْ،
- وَ لا تَبْخَلُوا بِها عَنْهَا،
- فَقَدْ قَالَ اللّهُ سُبْحَانَهُ: «إِنْ تَنْصُرُوا اللّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ» وَ قَالَ تَعَالى: «مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضَاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ».
- فَلَمْ یَسْتَنْصِرْکُمْ مِنْ ذُلٍّ،
- وَ لَمْ یَسْتَقْرِضْکُمْ مِنْ قُلٍّ،
- اسْتَنْصَرَکُمْ وَ لَهُ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَ الْاَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ.
- وَ اسْتَقْرَضَکُمْ وَ لَهُ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَ الْاَرْضِ، وَ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ.
- وَ إِنَّما أَرَادَ أَنْ یَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً.
- فَبَادِرُوا بِأَعْمَالِکُمْ، تَکُونُوا مَعَ جِیرَانِ اللّهِ فِی دَارِهِ.
- رَافَقَ بِهِمْ رُسُلَهُ، وَ أَزَارَهُمْ مَلاَئِکَتَهُ،
- وَ أَکْرَمَ أَسْمَاعَهُمْ أَنْ تَسْمَعَ حَسِیسَ نَارٍ أَبَداً،
- وَصَانَ أَجْسَادَهُمْ أَنْ تَلْقَى لُغُوباً وَ نَصَباً:
- «ذَلِکَ فَضْلُ اللّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ وَ اللّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ».
- أَقُولُ مَا تَسْمَعُونَ، وَ اللّهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَى نَفْسِی وَ أَنْفُسِکُمْ، وَ هُوَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ!
متن فارسی
183.از خطبه های آن حضرت درباره قدرت خداوند و فضیلت قرآن و توصیه به تقوا و پرهیزکارى
صفات خدا
- ستایش، مخصوص خداوندى است که بدون این که دیده شود شناخته شده،
- و بى هیچ زحمت و مشقّتى (جهان را) آفریده است. با قدرت خویش مخلوقات را آفرید
- و با عزّتش گردنکشان را تسلیم خود ساخت و با جود و سخایش بر همه بزرگان برترى جُست.
- هدف از بعثت انبیاء: او کسى است که خلق خود را در دنیا سکونت داد
- و رسولانش را به سوى جنّ و انس مبعوث کرد،
- تا براى آن ها پرده از چهره دنیا برگیرند و آنان را از زیان هایش بر حذر دارند،
- براى آن ها (از بى وفایى دنیا) مَثَل ها زنند و عیوب دنیاپرستى را به ایشان نشان دهند؛
- همچنین با بیانات قوى و کوبنده، آنچه را که مایه عبرت است، از تندرستى ها و بیمارى ها، که یکى بعد از دیگرى ظاهر مى شود، براى آن ها بیان کنند. و نیز حلال ها و حرام هاى این دنیا
- و آنچه را که خداوند (در سراى دیگر) براى مطیعان و عاصیان، از بهشت و دوزخ واحترام و تحقیر فراهم ساخته، به آنان گوشزد کنند.
- او را آن گونه ستایش مى کنم که از بندگانش خواسته است.
- او براى هر چیز اندازه اى قرار داده و براى هر اندازه اى سرآمدى و براى هر سرآمدى حساب دقیقى تعیین کرده است.
ویژگى هاى قرآن - قرآن، امرکننده و بازدارنده است، خاموش است و گویا،
- وحجت خداست بر خلق.
- خداوند پیمان عمل به آن را از بندگانش گرفته
- و آنان را در گرو دستورات قرآن قرار داده است.
- نور خود را (در میان بندگان به وسیله آن) کامل ساخت و دین و آیینش را با آن به حدّ کمال رساند.
- پیامبرش (صلی الله علیه و آله) را در حالى از این جهان برد که احکام هدایت بخش قرآن را به خلق، رسانده بود.
- حال که چنین است خدا را آن گونه بزرگ بشمارید و توصیف کنید که خود (در قرآن) بیان کرده،
- خداوند چیزى از دینش را از شما پنهان نساخته
- و هیچ مطلبى را که سبب رضا یا ناخشنودى اش باشد وانگذاشته است جز این که (در قرآن) نشانه اى آشکار
- و آیه اى محکم و روشن براى آن قرار داده که از آن باز مى دارد
- یا به سوى آن دعوت مى کند (بازداشتن از معاصى و دعوت به سوى اطاعت). رضا
- و خشم او در گذشته و حال و آینده یکسان است (و این احکام، مخصوص گروه خاصّى نیست).
- بدانید که خداوند هیچ گاه از کارى که به سبب آن بر پیشینیان خشم گرفته خشنود نمى شود
- و هرگز از شما به سبب چیزى که به خاطر آن از پیشینیان راضى شده است، خشمگین نمى گردد.
- (آرى) شما در راه روشنى گام برمى دارید (که همه انبیا به آن دعوت کرده اند)
- و همان سخنى را مى گویید که بزرگان پیش از شما گفته اند.
- خداوند نیاز دنیاى شما را برطرف ساخته
- و شما را به شکر نعمت هایش ترغیب کرده (تا نعمتش را بر شما افزون کند)
- و ذکر و یادش را با زبان،بر شما واجب ساخته است (تا دل هایتان همواره بیدار باشد).
دعوت به تقوا و دلیلِ آن - خداوند شما را به تقوا سفارش فرموده
- و آن را آخرین مرحله خشنودى
- و خواست خویش از بندگان قرار داده است،
- پس تقواى الهى پیشه کنید، تقوا در برابر خداوندى که همواره در پیشگاه او حاضرید، زمام امور شما به دست اوست
- و حرکات شما در اختیار وى قرار دارد. او کسى است که اگر کار خود را پنهان کنید مى داند
- و اگر آشکار سازید ثبت مى کند،
- پاسداران والامقامى براى ثبت اعمال شما گماشته
- که از هیچ حقّى غفلت نمى ورزند و چیزى را بیهوده ثبت نمى کنند.
- بدانید «آن کس که تقوا پیشه کند خداوند راهى براى رهایى از فتنه ها به رویش مى گشاید»{1}
- و نورى در دل تاریکى ها به او اعطا مى کند، او را در آن جا که دوست دارد و به آن علاقه مند است (در بهشت) براى همیشه مخلّد مى سازد
- و در جایگاه والایى نزد خود
- در سرایى که آن را براى (خاصّان) خویش ساخته است جاى مى دهد.
- همان جایى که سایه اش از عرش خداست
- و نور و روشنایى اش جمال اوست،
- زائرانش فرشتگان
- و یارانش پیامبران خدا هستند.
- حال که چنین است به سوى معاد (با اعمال صالح) بر یکدیگر سبقت جویید و بر سرآمد زندگى خود پیشى گیرید،
- زیرا نزدیک است آرزوهاى مردم قطع گردد
- و مرگ، آن ها را در آغوش کشد و درهاى توبه به رویشان بسته شود
- (بدانید که) شما همانند کسانى هستید که قبل از شما بودند؛ مرگشان فرارسید و تقاضاى بازگشت به این جهان کردند (اما پذیرفته نشد)
- و همچون رهروانى هستید در حال کوچ کردن از خانه اى که خانه شما نیست،
- فرمان کوچ به شما داده شده و دستور تهیّه زادوتوشه (از این سرا) را نیز به شما داده اند.
- کیفرهاى سخت آخرت: بدانید که این پوست نازکِ تنِ (انسان) طاقت آتش دوزخ را ندارد،
- بنابراین بر خویشتن رحم کنید، چنان که شما این حقیقت را درباره خویش در مصایب دنیا آزموده اید.
- آیا ناراحتى یکى از خودتان را در لحظه اى که خارى به بدنش فرو مى رود و یا هنگامى که زمین مى خورد و کمى مجروح مى شود و یا زمانى که ریگ هاى داغ بیابان (در فصل گرما) او را آزار مى دهد، مشاهده کرده اید؟
- حال چگونه خواهید بود هنگامى که در میان دو طبقه از آتش در کنار سنگ هاى گداخته در مجاورت شیطان قرار گیرید؟
- آیا مى دانید آنگاه که مالک دوزخ بر آتش خشم مى گیرد، آتش ها روى هم مى غلتند و یکدیگر را مى کوبند (و شعله هاى عظیم از درون آن ها برمى خیزد)
- و آنگاه که بر آتش فریاد زند از وحشت فریادش قطعات عظیم آتش در میان درهاى جهنم به هر سو پرتاب مى شوند؟!
- اى پیر کهن سال! اى کسى که پیرى در سراسر وجودت نفوذ کرده است!
- چگونه خواهى بود آن زمانى که طوق هاى آتشین به گردن ها افکنده مى شود
- و غل هاى جامعه دست و گردن را به یکدیگر مى بندد و چنان فشار مى دهد که گوشت هاى ساق دست ها را مى خورد؟
- راه نجات از کیفر آخرت: خدا را خدا را اى بندگان خدا! اکنون که سالم و تندرست هستید و پیش از آن که بیمارشوید
- و اکنون که در حال وسعت به سر مى برید،پیش از آن که در تنگناى زندگى قرار گیرید فرصت را غنیمت بشمرید
- و کوشش کنید گردن خود را از زیر بار مسئولیت ها رها سازید پیش از آن که درهاى رهایى به روى شما بسته شود.
- چشم ها را در دل شب بیدار نگه دارید، شکم ها را لاغر کنید،
- گام ها را به کار گیرید، اموال خود را انفاق کنید
- و از جسم و تن خویش بکاهید و بر جان و روان خود بیفزایید
- و در این کار بخل نورزید.
- خداوند سبحان فرموده است: «اگر خدا را یارى کنید، شما را یارى مى کند و گام هایتان را استوار مى دارد»
- و نیز فرموده است: «کیست که به خداوند قرض نیکو دهد تا چند برابر به او عطا کند؟ و براى چنین کسى پاداش والایى است».
- به یقین خدا به سبب ضعف و ناتوانى، از شما یارى نطلبیده
- و قرض گرفتنش از شما (انفاق در راهش) به سبب کمبود نیست.
- او از شما یارى خواسته در حالى که لشکرهاى آسمان ها و زمین از آن اوست و شکست ناپذیر و حکیم است
- و(همچنین) از شما درخواست قرض کرده در حالى که گنج هاى آسمان ها و زمین به او تعلق دارد و بى نیاز و شایسته ستایش است. او خواسته شما را بیازماید که کدام یک نیکوکارترید؟
- حال که چنین است به اعمال نیک مبادرت ورزید تا همنشین همسایگان خدا در سراى جاودان او باشید.
- نزد کسانى که خداوند، پیامبران خود را رفیق آن ها ساخته، فرشتگان خود را به دیدارشان فرستاده
- و حتى گوش هایشان را از این که صداى خفیف آتش دوزخ را بشنوند رهایى بخشیده
- و بدن هایشان را از ملاقات هرگونه رنج و ناراحتى مصون داشته است.
- این فضل و رحمت الهى است که به هر کس بخواهد مى دهد و خداوند صاحب فضل عظیم است. من آنچه را که مى شنوید مى گویم (و با شما اتمام حجت مى کنم)
- و خداوند را براى خود و شما به یارى مى طلبم و او کفایت کننده امور ما و بهترین حامى ماست.
