متن عربی

3. و [منه‏] في حديثه (علیه السلام):إِنَّ لِلْخُصُومَةِ قُحَماً.

[ [قال‏] يريد بالقحم المهالك لأنها تقحم أصحابها في المهالك و المتالف في الأكثر فمن ذلك قحمة الأعراب و هو أن تصيبهم السنة [فتتفرق‏] فتتعرق أموالهم فذلك تقحمها فيهم و قيل فيه وجه آخر و هو أنها تقحمهم بلاد الريف أي تحوجهم إلى دخول الحضر عند محول البدو]

متن فارسی

و درود خدا بر او ، فرمود : دشمنی قخم دارد.

مؤلف: مراد از «فخم» موارد هلاکت بار است، زیرا دشمنی بیشتر اوقات دشمنی کنندگان را به وادی هلاکت و نابودی درمی آورد. و از همین معنی است «فخمة الاعراب» و آن سال های قحطی است که به آنان رسد و اموالشان را نابود کند و این است معنای افتادن آفت نابودی در می آن آنان، و وجه دیگر هم گفته اند و آن این است که صحراها خشک شود و آنان را «اق حام» کند که به سرزمینهای خرم روند، یعنی به زور وادارد که هنگام قحطی از بادیه به شهر روند.