خانه > دستورات اخلاقى برخورد با مردم ( نامه شماره 27 )
خطبـه ها
نامـــه ها
حکمت ها
غرائب الکلم
متن عربی
27.وَ مِنْ عَهْدِ لَهُ عَلیهِ السَّلامُ إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی بَکْرِ رضی الله عنه حِیْنَ قَلَّدَهُ مِصْرَ
- فَاخْفِضْ لَهُمْ جَنَاحَکَ، وَ أَلِنْ لَهُمْ جَانِبَکَ، وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَکَ،
- وَ آسِ بَیْنَهُمْ فِی اللَّحْظَةِ و النَّظْرَةِ،
- حَتَّى لا یَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِی حَیْفِکَ لَهُمْ،
- وَ لا یَیْأَسِ الضُّعَفَاءُ مِنْ عَدْلِکَ عَلَیْهِمْ،
- فَإِنَّ اللّهَ تَعَالَى یُسَائِلُکُمْ مَعْشَرَ عِبَادِهِ عَنِ الصَّغِیرَةِ مِنْ أَعْمَالِکُمْ وَ الْکَبِیرَةِ، و الظَّاهِرَةِ وَ الْمَسْتُورَةِ،
- فَإِنْ یُعَذِّبْ فَأَنْتُمْ أَظْلَمُ، وَ إِنْ یَعْفُ فَهُوَ أَکْرَمُ.
- وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللّهِ أَنَّ الْمُتَّقِینَ ذَهَبُوا بِعَاجِلِ الدُّنْیَا وَ آجِلِ الْاخِرَةِ،
- فَشَارَکُوا أَهْلَ الدُّنْیَا فِی دُنْیَاهُمْ، وَ لَمْ یُشَارِکُوا أَهْلَ الدُّنْیَا فِی آخِرَتِهِمْ؛
- سَکَنُوا الدُّنْیَا بِأَفْضَلِ مَاسُکِنَتْ، وَ أَکَلُوهَا بِأَفْضَلِ مَا أُکِلَتْ،
- فَحَظُوا مِنَ الدُّنْیَا بِمَا حَظِی بِهِ الْمُتْرَفُونَ،
- وَ أَخَذُوا مِنْهَا مَا أَخَذَهُ الْجَبَابِرَةُ الْمُتَکَبِّرُونَ.
- ثُمَّ انْقَلَبُوا عَنْهَا بِالزَّادِ الْمُبَلِّغِ؛ وَ الْمَتْجَرِ الرَّابِحِ.
- أَصَابُوا لَذَّةَ زُهْدِ الدُّنْیَا فِی دُنْیَاهُمْ،
- وَ تَیَقَّنُوا أَنَّهُمْ جِیَرانُ اللّهِ غَداً فِی آخِرَتِهِمْ.
- لاتُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ، وَ لاَیَنْقُصُ لَهُمْ نَصِیبٌ مِنْ لَذَّةٍ.
- فَاحْذَرُوا عِبَادَ اللّهِ الْمَوْتَ وَ قُرْبَهُ، وَ أَعِدُّوا لَهُ عُدَّتَهُ،
- فَإِنَّهُ یَأْتِی بِأَمْرٍ عَظِیمٍ، وَ خَطْبٍ جَلِیلٍ،
- بِخَیْرٍ لاَیَکُونُ مَعَهُ شَرٌّ أَبَداً. أَوْ شَرٍّ لا یَکُونُ مَعَهُ خَیْرٌ أَبَداً.
- فَمَنْ أَقْرَبُ إِلَى الْجَنَّةِ مِنْ عَامِلِهَا!،
- وَ مَنْ أَقْرَبُ إِلَى النَّارِ مِنْ عَامِلِهَا!
- وَ أَنْتُمْ طُرَدَاءُ الْمَوْتِ، إِنْ أَقَمْتُمْ لَهُ أَخَذَکُمْ،
- وَ إِنْ فَرَرْتُمْ مِنْهُ أَدْرَکَکُمْ،
- وَ هُوَ أَلْزَمُ لَکُمْ مِنْ ظِلِّکُمْ.
- الْمَوْتُ مَعْقُودٌ بِنَواصِیکُمْ؛
- وَ الدُّنْیَا تُطْوَى مِنْ خَلْفِکُمْ.
- فَاحْذَرُوا نَاراً قَعْرُهَا بَعِیدٌ،
- وَ حَرُّهَا شَدِیدٌ، وَ عَذَابُهَا جَدِیدٌ.
- دَارٌ لَیْسَ فِیهَا رَحْمَةٌ، وَ لا تُسْمَعُ فِیهَا دَعْوَةٌ، وَ لا تُفَرَّجُ فِیهَا کُرْبَةٌ.
- وَ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ یَشْتَدَّ خَوْفُکُمْ مِنَ اللّهِ،
- وَ أَنْ یَحْسُنَ ظَنُّکُمْ بِهِ، فَاجْمَعُوا بَیْنَهُمَا،
- فَإِنَّ الْعَبْدَ إِنَّمَا یَکُونُ حُسْنُ ظَنِّهِ بِرَبِّهِ عَلَى قَدْرِ خَوْفِهِ مِنْ رَبِّهِ،
- وَ إِنَّ أَحْسَنَ النَّاسِ ظَنّاً بِاللّهِ أَشَدُّهُمْ خَوْفاً لِلّهِ.
- وَاعْلَمْ یَا مُحَمَّدَ بْنَ أَبِی بَکْرٍ أَنِّی قَدْ وَلَّیْتُکَ أَعْظَمَ أَجْنَادِی فِی نَفْسِی أَهْلَ مِصْرَ،
- فَأَنْتَ مَحْقُوقٌ أَنْ تُخَالِفَ عَلَى نَفْسِکَ،
- وَ أَنْ تُنَافِحَ عَنْ دِینِکَ،
- وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ لَکَ إِلَّا سَاعَةٌ مِنَ الدَّهْرِ،
- وَ لا تُسْخِطِ اللّهَ بِرِضَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ،
- فَإِنَّ فِی اللّهِ خَلَفاً مِنْ غَیْرِهِ،
- وَ لَیْسَ مِنَ اللّهِ خَلَفٌ فِی غَیْرِهِ.
- صَلِّ الصَّلاَةَ لِوَقْتِهَا الْمُؤَقَّتِ لَهَا،
- وَ لا تُعَجِّلْ وَقْتَهَا لِفَرَاغٍ،
- وَ لا تُؤَخِّرْهَا عَنْ وَقْتِهَا لاِشْتِغَالٍ.
- وَ اعْلَمْ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلاَتِکَ.
- و منه: فَإِنَّهُ لا سَوَاءَ، إِمَامُ الْهُدَى و إِمَامُ الرَّدَى،
- وَ وَلِیُّ النَّبِیِّ، وَ عَدُوُّ النَّبِیِّ.
- وَ لَقَدْ قَالَ لِی رَسُولُ اللّهِ (صلی الله علیه و آله) : «إِنِّی لا أَخَافُ عَلَى أُمَّتِی مُؤْمِناً وَ لا مُشْرِکاً؛
- أَمَّا الْمُؤْمِنُ فَیَمْنَعُهُ اللّهُ بِإِیمانِهِ،
- وَ أَمَّا الْمُشْرِکُ فَیَقْمَعُهُ اللّهُ بِشِرْکِهِ،
- وَ لکِنِّی أَخَافُ عَلَیْکُمْ کُلَّ مُنَافِقِ الْجَنَانِ، عَالِمِ اللِّسَانِ،
- یَقُولُ مَا تَعْرِفُونَ، وَ یَفْعَلُ مَا تُنْکِرُونَ».
متن فارسی
27.به محمد بن ابى بکر ـ رضى الله عنه ـ هنگامى که او را به فرماندارى مصر منصوب کرد
- بال هاى محبّت و حمایتت را براى آن ها بگستران و در برابر همه متواضع باش، چهره خویش را براى آن ها گشاده دار (و با همه خوب برخورد کن)
- مساوات را در میان آن ها حتى در نگاه ها و مشاهده با گوشه چشم رعایت کن،
- تا بزرگان و زورمندان کشور در نقض عدالت به نفع خود طمع نورزند
- و ضعفا از عدالت تو مأیوس نشوند؛
- زیرا خداوند از شما بندگان در مورد اعمال کوچک و بزرگ و آشکار وپنهان، بازخواست خواهد کرد،
- اگر کیفرتان کند شما استحقاق بیشتر از آن را دارید و اگر عفوتان کند به مقتضاى کرمش عمل کرده است.
- صفات پرهیزکاران: بدانید اى بندگان خدا! که پرهیزکاران، هم از دنیاى زودگذر بهره گرفتند و هم از سراى آخرت،
- با اهل دنیا در دنیایشان شرکت جستند در حالى که با اهل دنیا در آخرت (تاریک) آن ها شرکت نکردند.
- آن ها در دنیا بهترین مسکن (مسکن هاى ساده و دور از تکلف و زرق و برق) را برگزیدند و بهترین خوراک ها (خوراک ساده و حلال و مورد نیاز) را تناول کردند
- و همان لذتى که متنعمان از دنیا بردند، نصیبشان شد
- و آنچه جباران مستکبر از آن بهره گرفتند، بهره آنان گشت (زیرا زندگى ساده این ها لذت بخش تر از زندگى پرزرق و برق آنان بود)
- سپس آن ها (پرهیزکاران) از این جهان با زاد و توشه کافى و با تجارتى پرسود، به سوى سفر آخرت رفتند.
- از لذت زهد در دنیا بهره مند شدند و یقین کردند که در آخرت همسایگان خدایند، در سرایى که هرچه تقاضا کنند اجابت مى شود و هیچ گونه لذتى از آن ها دریغ نخواهد شد.
- یاد مرگ: اى بندگان خدا! از مرگ و نزدیک بودنش برحذر باشید
- و آمادگى هاى لازم را براى آن فراهم سازید، زیرا امرى عظیم و حادثه اى پراهمّیّت را به همراه مى آورد
- (و آن این که) یا خیرى به همراه دارد که هرگز شرى در آن نیست و یا شرى که هیچ گاه نیکى با آن نخواهد بود،
- پس چه کسى از عمل کننده براى بهشت، به بهشت نزدیک تر است
- و کدام فرد از عمل کننده براى آتش، به آتش و عذاب نزدیک تر؟
- شما رانده ها وتعقیب شدگان مرگ هستید (و سرانجام صید مى شوید)
- اگر بایستید شما را دستگیر خواهد کرد
- و اگر فرار کنید به شما خواهد رسید
- و مرگ از سایه شما با شما همراه تر است؛
- مرگ با موى پیشانى شما گره خورده
- ودنیا در پشت سر شما به سرعت درهم پیچیده مى شود (و پایان عمر، دور نیست)
- برحذر باشید از آتشى که عمقش زیاد
- و حرارتش شدید است و عذابش پیوسته تجدید مى شود،
- آن جا محلى است که در آن رحمت وجود ندارد و هیچ سخنى (و درخواستى) از کسى شنیده نمى شود و غم و اندوه هرگز برطرف نمى گردد،
- اگر مى توانید خوفتان از خداوند شدید باشد
- و در عین حال (بسیار) به خدا حسن ظن داشته باشید (چنین کنید و) میان این دو جمع کنید،
- زیرا حسن ظنّ بنده (ى خاص خدا) به پروردگار خویش به اندازه خوفش از اوست
- و آن ها که بیش از همه به خدا حسن ظن دارند کسانى هستند که بیش از همه از (عذاب) او ترسان اند (و خوف و رجاى آن ها کاملا یکسان است).
- اخلاق والیان و مدیران اجرایى: اى محمد بن ابى بکر! بدان که من تو را سرپرست و والى بزرگ ترین بخش و امّت کشور (اسلام) کردم و آن اهل مصرند،
- بنابراین شایسته است که با خواسته هاى دلت مخالفت کنى (چرا که جهاد با نفس برترین جهاد است)
- بر تو لازم است که از دینت دفاع کنى،
- هرچند بیش از یک ساعت از عمر تو باقى نمانده باشد.
- هرگز خداوند را براى جلب رضاى کسى از مخلوقاتش به خشم نیاور
- چرا که خداوند جاى همه کس را مى گیرد
- و کسى نمى تواند جاى او را بگیرد.
- نماز را در اوقات خودش به جاى آر،
- نه آن که به هنگام بیکارى در انجامش تعجیل کنى
- و نه آن که به هنگام اشتغال به کار، آن را تأخیر بیندازى
- و بدان که تمام اعمالت تابع نماز تو خواهد بود (اگر نماز را آن گونه که بایدوشاید و به طور کامل انجام دهى اعمال دیگرت سامان خواهد یافت
- و در قیامت نیز نخست به نمازت مى نگرند، سپس به سایر اعمالت).
- خطر منافقان: در بخش دیگرى از این نامه آمده است: امامِ هدایت و امامِ گمراهى هرگز یکسان نیستند
- همچنین دوستدار پیامبر و دشمن او با هم برابر نخواهند بود.
- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به من فرمود: من براى امتم نه از مؤمن مى ترسم و نه از مشرک،
- چرا که ایمان مؤمن او را از کار خلاف بازمى دارد و
- مشرک را خداوند به وسیله شرکش (رسوا و) خوار و ذلیل مى کند.
- تنها کسانى که از شرشان براى شما مى ترسم کسانى اند که در دل منافق اند، و در زبان به ظاهر دانا (و مؤمن)،
- سخنانى مى گویند که شما مى پسندید؛ ولى اعمالى انجام مى دهند که شما آن را زشت و ناپسند مى شمارید.
قبلی بعدی
