متن عربی

23-  و من خطبة له ( عليه السلام ) و تشتمل على تهذيب الفقراء بالزهد و تأديب الأغنياء بالشفقة:
تهذيب الفقراء
أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الْأَمْرَ يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ کقَطَرَاتِ الْمَطَرِ إِلَى کلِّ نَفْسٍ بِمَا قُسِمَ لَهَا مِنْ زِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ فَإِنْ رَأَى أَحَدُکمْ لِأَخِيهِ غَفِيرَةً فِي أَهْلٍ أَوْ مَالٍ أَوْ نَفْسٍ فَلَا تَکونَنَّ لَهُ فِتْنَةً فَإِنَّ الْمَرْءَ الْمُسْلِمَ مَا لَمْ يَغْشَ دَنَاءَةً تَظْهَرُ فَيَخْشَعُ لَهَا إِذَا ذُکرَتْ وَ يُغْرَى بِهَا لِئَامُ النَّاسِ کانَ کالْفَالِجِ الْيَاسِرِ الَّذِي يَنْتَظِرُ أَوَّلَ فَوْزَةٍ مِنْ قِدَاحِهِ تُوجِبُ لَهُ الْمَغْنَمَ وَ يُرْفَعُ بِهَا عَنْهُ الْمَغْرَمُ وَ کذَلِک الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ الْبَرِي‏ءُ مِنَ الْخِيَانَةِ يَنْتَظِرُ مِنَ اللَّهِ إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ إِمَّا دَاعِيَ اللَّهِ فَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ لَهُ وَ إِمَّا رِزْقَ اللَّهِ فَإِذَا هُوَ ذُو أَهْلٍ وَ مَالٍ وَ مَعَهُ دِينُهُ وَ حَسَبُهُ وَ إِنَّ الْمَالَ وَ الْبَنِينَ حَرْثُ الدُّنْيَا وَ الْعَمَلَ الصَّالِحَ حَرْثُ الْآخِرَةِ وَ قَدْ يَجْمَعُهُمَا اللَّهُ تَعَالَى لِأَقْوَامٍ فَاحْذَرُوا مِنَ اللَّهِ مَا حَذَّرَکمْ مِنْ نَفْسِهِ وَ اخْشَوْهُ خَشْيَةً لَيْسَتْ بِتَعْذِيرٍ وَ اعْمَلُوا فِي غَيْرِ رِيَاءٍ وَ لَا سُمْعَةٍ فَإِنَّهُ مَنْ يَعْمَلْ لِغَيْرِ اللَّهِ يَکلْهُ اللَّهُ لِمَنْ عَمِلَ لَهُ نَسْأَلُ اللَّهَ مَنَازِلَ الشُّهَدَاءِ وَ مُعَايَشَةَ السُّعَدَاءِ وَ مُرَافَقَةَ الْأَنْبِيَاءِ.
تأديب الأغنياء
أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ لَا يَسْتَغْنِي الرَّجُلُ وَ إِنْ کانَ ذَا مَالٍ عَنْ عِتْرَتِهِ وَ دِفَاعِهِمْ عَنْهُ بِأَيْدِيهِمْ وَ أَلْسِنَتِهِمْ وَ هُمْ أَعْظَمُ النَّاسِ حَيْطَةً مِنْ وَرَائِهِ وَ أَلَمُّهُمْ لِشَعَثِهِ وَ أَعْطَفُهُمْ عَلَيْهِ عِنْدَ نَازِلَةٍ إِذَا نَزَلَتْ بِهِ وَ لِسَانُ الصِّدْقِ يَجْعَلُهُ اللَّهُ لِلْمَرْءِ فِي النَّاسِ خَيْرٌ لَهُ مِنَ الْمَالِ يَرِثُهُ غَيْرُهُ.
و منها: أَلَا لَا يَعْدِلَنَّ أَحَدُکمْ عَنِ الْقَرَابَةِ يَرَى بِهَا الْخَصَاصَةَ أَنْ يَسُدَّهَا بِالَّذِي لَا يَزِيدُهُ إِنْ أَمْسَکهُ وَ لَا يَنْقُصُهُ إِنْ أَهْلَکهُ وَ مَنْ يَقْبِضْ يَدَهُ عَنْ عَشِيرَتِهِ فَإِنَّمَا تُقْبَضُ مِنْهُ عَنْهُمْ يَدٌ وَاحِدَةٌ وَ تُقْبَضُ مِنْهُمْ عَنْهُ أَيْدٍ کثِيرَةٌ وَ مَنْ تَلِنْ حَاشِيَتُهُ يَسْتَدِمْ مِنْ قَوْمِهِ الْمَوَدَّةَ.
 قال السيد الشريف: أقول الغفيرة هاهنا الزيادة و الکثرة من قولهم للجمع الکثير الجم الغفير و الجماء الغفير و يروى عفوة من أهل أو مال و العفوة الخيار من الشي‏ء يقال أکلت عفوة الطعام أي خياره. و ما أحسن المعنى الذي أراده (عليه السلام )بقوله و من يقبض يده عن عشيرته... إلى تمام الکلام فإن الممسک خيره عن عشيرته إنما يمسک نفع يد واحدة فإذا احتاج إلى نصرتهم و اضطر إلى مرافدتهم قعدوا عن نصره و تثاقلوا عن صوته فمنع ترافد الأيدي الکثيرة و تناهض الأقدام الجمة.

متن فارسی

خطبه اي است از آن حضرت (علیه السلام): اين خطبه شامل است بر تهذيب فقرا به وسيله زهد و تاديب اغنيا به وسيله مهر و شفقت

تهذيب فقراء

پس از حمد و ثناي خداوندي، همه امور تکويني براي هر کسي مطابق قسمت الهي، زياد يا کم نازل مي شود، مانند فرود آمدن باران از آسمان بر روي زمين. اگر کسي از شما افزايشي در دودمان و مال و نفس برادر مسلمان خود ديد، آن امتيازها وسيله فتنه و تشويش او نباشد. زيرا انسان مسلمان مادامي که به پستي آشکار تن در ندهد، که اگر سخن از آن پستي به ميان آيد، ذلت و خواري احساس کند، و مردم رذل به وسيله آن اغواء و گمراه شوند مانند آن قمارباز برنده ايست که در انتظار اولين برد از ابزار قمار خويش است، که سود براي او مي آورد و ضرر را از او مرتفع مي سازد. همچنين انسان مسلمان که بري از خيانت است، به انتظار يکي از دو نتيجه نيکو از عنايت خداوندي نشسته است. يا دعوت الهي او را به پيشگاه ربوبيش بخواند و آنچه خدا براي او آماده کرده است، بهتر از همه چيز است، و يا رزق خداوندي، که روزگار برمي گردد و رفاه و آسايش مالي و خانواده اي نصيبش مي سازد و با اين حال دين و شئون شخصيتي اش هم محفوظ مانده است. مال و فرزندان کشتگاه دنيا است. و عمل صالح محصولي از کشتگاه دنيا براي آخرت است. گاهي خداوند متعال هر دو را نصيب گروه هايي مي نمايد. از سلطه و حکمت خداوندي آنچنان برحذر باشيد که خود او دستور داده است. و بيمي آميخته با اميد از او داشته باشيد که پوزش نابجا نباشد. عمل را (خالصانه) بي ريا و بي شهرت پرستي به جاي آوريد، زيرا کسي که براي غير خدا عمل کند، او را به همان کسي که از عمل خويش منظور داشته است، واگذار مي کند. از خداوند مقامات عالي شهدا، و حيات با سعادتمندان و همراهي با پيامبران را مسئلت مي نمائيم.
تاديب اغنياء

اي مردم، هيچ کسي از ارتباط با دودمان خود و از دفاع آنان با دست و زبانشان بي نياز نيست، اگر چه مالدار بوده باشد. دودمان آدمي بزرگترين حمايت کنندگان در دنبال او هستند. هيچ کسي چون دودمان آدمي پريشاني هاي او را مبدل به آسايش نمي کند. دودمان آدمي مهربانترين مردم در هنگام فرود آمدن حوادث سخت و ناگواراست. موقعي که خداوند براي يک انسان زبان راستين در ميان مردم منعکس مي کند، براي او بهتر از مالي است که ديگران از او ارث خواهند برد.
آگاه باشيد، هيچ يک از شما نبايد از خويشاوندان خود که در فقر و پريشاني به سر مي برند، منصرف شود از اين که فقر و پريشاني او را با چيزي مرتفع بسازد که اگر آن را نگهداري کند، نخواهد افزود و اگر انفاقش کند، نخواهد کاست. کسي که دست کرامت خود را از دودمانش برمي دارد، يک دست او از آنان برداشته مي شود و در مقابل دستهاي فراواني از او برداشته خواهد گشت. هر که خوي نرم دارد، از محبت دائمي دودمانش برخوردار خواهد بود.