متن عربی
183- من خطبة له (عليه السلام) في قدرة اللّه و في فضل القرآن و في الوصية بالتقوى الله تعالى :
الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمَعْرُوفِ مِنْ غَيْرِ رُؤْيَةٍ وَ الْخَالِقِ مِنْ غَيْرِ مَنْصَبَةٍ خَلَقَ الْخَلَائِقَ بِقُدْرَتِهِ وَ اسْتَعْبَدَ الْأَرْبَابَ بِعِزَّتِهِ وَ سَادَ الْعُظَمَاءَ بِجُودِهِ وَ هُوَ الَّذِي أَسْكَنَ الدُّنْيَا خَلْقَهُ وَ بَعَثَ إِلَى الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ رُسُلَهُ لِيَكْشِفُوا لَهُمْ عَنْ غِطَائِهَا وَ لِيُحَذِّرُوهُمْ مِنْ ضَرَّائِهَا وَ لِيَضْرِبُوا لَهُمْ أَمْثَالَهَا وَ لِيُبَصِّرُوهُمْ عُيُوبَهَا وَ لِيَهْجُمُوا عَلَيْهِمْ بِمُعْتَبَرٍ مِنْ تَصَرُّفِ مَصَاحِّهَا وَ أَسْقَامِهَا وَ حَلَالِهَا وَ حَرَامِهَا وَ مَا أَعَدَّ اللَّهُ لِلْمُطِيعِينَ مِنْهُمْ وَ الْعُصَاةِ مِنْ جَنَّةٍ وَ نَارٍ وَ كَرَامَةٍ وَ هَوَانٍ أَحْمَدُهُ إِلَى نَفْسِهِ كَمَا اسْتَحْمَدَ إِلَى خَلْقِهِ وَ جَعَلَ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْراً وَ لِكُلِّ قَدْرٍ أَجَلًا وَ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَاباً .
فضل القرآن
منها : فَالْقُرْآنُ آمِرٌ زَاجِرٌ وَ صَامِتٌ نَاطِقٌ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ أَخَذَ عَلَيْهِ مِيثَاقَهُمْ وَ ارْتَهَنَ عَلَيْهِمْ أَنْفُسَهُمْ أَتَمَّ نُورَهُ وَ أَكْمَلَ بِهِ دِينَهُ وَ قَبَضَ نَبِيَّهُ (صلى الله عليه وآله) وَ قَدْ فَرَغَ إِلَى الْخَلْقِ مِنْ أَحْكَامِ الْهُدَى بِهِ فَعَظِّمُوا مِنْهُ سُبْحَانَهُ مَا عَظَّمَ مِنْ نَفْسِهِ فَإِنَّهُ لَمْ يُخْفِ عَنْكُمْ شَيْئاً مِنْ دِينِهِ وَ لَمْ يَتْرُكْ شَيْئاً رَضِيَهُ أَوْ كَرِهَهُ إِلَّا وَ جَعَلَ لَهُ عَلَماً بَادِياً وَ آيَةً مُحْكَمَةً تَزْجُرُ عَنْهُ أَوْ تَدْعُو إِلَيْهِ فَرِضَاهُ فِيمَا بَقِيَ وَاحِدٌ وَ سَخَطُهُ فِيمَا بَقِيَ وَاحِدٌ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَنْ يَرْضَى عَنْكُمْ بِشَيْءٍ سَخِطَهُ عَلَى مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ وَ لَنْ يَسْخَطَ عَلَيْكُمْ بِشَيْءٍ رَضِيَهُ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ وَ إِنَّمَا تَسِيرُونَ فِي أَثَرٍ بَيِّنٍ وَ تَتَكَلَّمُونَ بِرَجْعِ قَوْلٍ قَدْ قَالَهُ الرِّجَالُ مِنْ قَبْلِكُمْ قَدْ كَفَاكُمْ مَئُونَةَ دُنْيَاكُمْ وَ حَثَّكُمْ عَلَى الشُّكْرِ وَ افْتَرَضَ مِنْ أَلْسِنَتِكُمُ الذِّكْرَ .
الوصية بالتقوى
وَ أَوْصَاكُمْ بِالتَّقْوَى وَ جَعَلَهَا مُنْتَهَى رِضَاهُ وَ حَاجَتَهُ مِنْ خَلْقِهِ فَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِعَيْنِهِ وَ نَوَاصِيكُمْ بِيَدِهِ وَ تَقَلُّبُكُمْ فِي قَبْضَتِهِ إِنْ أَسْرَرْتُمْ عَلِمَهُ وَ إِنْ أَعْلَنْتُمْ كَتَبَهُ قَدْ وَكَّلَ بِذَلِكَ حَفَظَةً كِرَاماً لَا يُسْقِطُونَ حَقّاً وَ لَا يُثْبِتُونَ بَاطِلًا وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً مِنَ الْفِتَنِ وَ نُوراً مِنَ الظُّلَمِ وَ يُخَلِّدْهُ فِيمَا اشْتَهَتْ نَفْسُهُ وَ يُنْزِلْهُ مَنْزِلَ الْكَرَامَةِ عِنْدَهُ فِي دَارٍ اصْطَنَعَهَا لِنَفْسِهِ ظِلُّهَا عَرْشُهُ وَ نُورُهَا بَهْجَتُهُ وَ زُوَّارُهَا مَلَائِكَتُهُ وَ رُفَقَاؤُهَا رُسُلُهُ فَبَادِرُوا الْمَعَادَ وَ سَابِقُوا الْآجَالَ فَإِنَّ النَّاسَ يُوشِكُ أَنْ يَنْقَطِعَ بِهِمُ الْأَمَلُ وَ يَرْهَقَهُمُ الْأَجَلُ وَ يُسَدَّ عَنْهُمْ بَابُ التَّوْبَةِ فَقَدْ أَصْبَحْتُمْ فِي مِثْلِ مَا سَأَلَ إِلَيْهِ الرَّجْعَةَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ وَ أَنْتُمْ بَنُو سَبِيلٍ عَلَى سَفَرٍ مِنْ دَارٍ
لَيْسَتْ بِدَارِكُمْ وَ قَدْ أُوذِنْتُمْ مِنْهَا بِالِارْتِحَالِ وَ أُمِرْتُمْ فِيهَا بِالزَّادِ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ لِهَذَا الْجِلْدِ الرَّقِيقِ صَبْرٌ عَلَى النَّارِ فَارْحَمُوا نُفُوسَكُمْ فَإِنَّكُمْ قَدْ جَرَّبْتُمُوهَا فِي مَصَائِبِ الدُّنْيَا أَ فَرَأَيْتُمْ جَزَعَ أَحَدِكُمْ مِنَ الشَّوْكَةِ تُصِيبُهُ وَ الْعَثْرَةِ تُدْمِيهِ وَ الرَّمْضَاءِ تُحْرِقُهُ فَكَيْفَ إِذَا كَانَ بَيْنَ طَابَقَيْنِ مِنْ نَارٍ ضَجِيعَ حَجَرٍ وَ قَرِينَ شَيْطَانٍ أَ عَلِمْتُمْ أَنَّ مَالِكاً إِذَا غَضِبَ عَلَى النَّارِ حَطَمَ بَعْضُهَا بَعْضاً لِغَضَبِهِ وَ إِذَا زَجَرَهَا تَوَثَّبَتْ بَيْنَ أَبْوَابِهَا جَزَعاً مِنْ زَجْرَتِهِ أَيُّهَا الْيَفَنُ الْكَبِيرُ الَّذِي قَدْ لَهَزَهُ الْقَتِيرُ كَيْفَ أَنْتَ إِذَا الْتَحَمَتْ أَطْوَاقُ النَّارِ بِعِظَامِ الْأَعْنَاقِ وَ نَشِبَتِ الْجَوَامِعُ حَتَّى أَكَلَتْ لُحُومَ السَّوَاعِدِ فَاللَّهَ اللَّهَ مَعْشَرَ الْعِبَادِ وَ أَنْتُمْ سَالِمُونَ فِي الصِّحَّةِ قَبْلَ السُّقْمِ وَ فِي الْفُسْحَةِ قَبْلَ الضِّيقِ فَاسْعَوْا فِي فَكَاكِ رِقَابِكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُغْلَقَ رَهَائِنُهَا أَسْهِرُوا عُيُونَكُمْ وَ أَضْمِرُوا بُطُونَكُمْ وَ اسْتَعْمِلُوا أَقْدَامَكُمْ وَ أَنْفِقُوا أَمْوَالَكُمْ وَ خُذُوا مِنْ أَجْسَادِكُمْ فَجُودُوا بِهَا عَلَى أَنْفُسِكُمْ وَ لَا تَبْخَلُوا بِهَا عَنْهَا فَقَدْ قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ وَ قَالَ تَعَالَى مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ فَلَمْ يَسْتَنْصِرْكُمْ مِنْ ذُلٍّ وَ لَمْ يَسْتَقْرِضْكُمْ مِنْ قُلٍّ اسْتَنْصَرَكُمْ وَ لَهُ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ وَ اسْتَقْرَضَكُمْ وَ لَهُ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ وَ إِنَّمَا أَرَادَ أَنْ يَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا فَبَادِرُوا بِأَعْمَالِكُمْ تَكُونُوا مَعَ جِيرَانِ اللَّهِ فِي دَارِهِ رَافَقَ بِهِمْ رُسُلَهُ وَ أَزَارَهُمْ مَلَائِكَتَهُ وَ أَكْرَمَ أَسْمَاعَهُمْ أَنْ تَسْمَعَ حَسِيسَ نَارٍ أَبَداً وَ صَانَ أَجْسَادَهُمْ أَنْ تَلْقَى لُغُوباً وَ نَصَباً ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ أَقُولُ مَا تَسْمَعُونَ وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ عَلَى نَفْسِي وَ أَنْفُسِكُمْ وَ هُوَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ .
متن فارسی
ص 454
حمد مخصوص خدائى است كه بدون اين كه ديده شود شناخته شده است . آفريدگارى است كه در خلقت خود زحمت نمى كشد . مخلوق را با قدرتش خلق كرده و رياستمداران را با عظمت خويش ذليل ساخته و بر اثر لطف خود بزرگواران را آقائى بخشيده است . خدائى است كه مردم را در زمين سكونت داد، فرستادگانش را براى ارشاد جن و انس اعزام داشت تا چهره ى واقعى دنيا را براى مردم آشكار سازند، زيانهاى جهان را براى آنان تشريح كنند، از حوادث دنيا براى آنان بيان نمايند و عيوب آنرا براى مردم تشريح كنند تا بر اثر در دست داشتن و شناختن راههاى صحيح و فاسد، اطلاع از حلال و حرام، و در نظر گرفتن ثواب و عقاب، بهشت و جهنم، عظمت و پستى، دنيا را تحت مهار خود در آورند . خدا را بخاطر نزديك شدن به او ستايش ميكنم، همان طورى كه بخاطر نزديك شدن بمردم ستايشش مى نمايم .
ص 455
خدائى كه براى هر موجودى سرنوشتى قرار داد و براى هر سرنوشتى وقتى تعيين كرد و براى هر مدتى برنامه و بايگانى در نظر گرفت .
ص 456
تقسيم مطالب قرآن
قرآن هم امر ميكند هم نهى . هم ساكت است و هم حرف مى زند .قرآن دليل و راهنماى خدا در ميان خلق است . خدا از مردم تعهد گرفته كه بآن عمل كنند و مردم، خود را براى عمل بقرآن رهن گذاشته اند . خدا بوسيله قرآن نور خود را كامل كرد و دين خود را باوج عظمت رسانيد و آن گاه كه جان محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلم را گرفت مقررات هدايت را براى مردم توسط آن حضرت تكميل كرده بود . وظيفه شماست كه آنچه را خدا بزرگ مى داند تعظيم كنيد، زيرا خدا از دين خودش چيزى از شما پنهان نداشت . هر چه را از روى ميل و يا اكراه پنهان داشته راهنماى روشنى براى آن قرار داده است . دليل محكم و نهى صريح و يا دعوت بآن وجود دارد . بنا بر اين نسبت به آن چه بيان نشده خوشنودى و غضبش يكسانست . توجه داشته باشيد كه كارى را كه براى ملت هاى قبل حرام بوده براى شما حلال
ص 457
نكرده و كارهائى كه براى شما حلال كرده براى ديگران حرام نبوده است . شما در مسيرى آشكار گام بر مى داريد و عقيده به مطالبى داريد كه مردانى كه قبل از شما بوده اند عقيده داشته اند . خدا مخارج دنياى شما را تضمين كرده و براى شكر از آن شما را تحريك كرده است . ذكر خدا را براى زبان شما واجب كرده، پرهيزكارى را به شما سفارش كرده و آنرا منتهاى آرزوى خود و در خواست وى از مخلوق خود قرار داده است . وظيفه ى فرد فرد شماست كه از خدائى كه شما در مقابلش هستيد، موهاى پيشانى تان در دست اوست، حركت شما در قبضه اوست، اگر پنهان كنيد مى داند، اگر آشكار نمائيد ضبط ميكند، مأمورينى لايق موكل شما كرده، نمى توانيد حقى را ساقط كنيد يا باطلى را اثبات نمائيد، پرهيز كنيد و باو توجه داشته باشيد . بدانيد كه هر كس پرهيزكار باشد، خدا راه فرار از آشوب را براى او باز ميكند و نورى براى نجات از گمراهى در اختيارش مى گذارد و در بهشت ابدى هر چه خواست آماده است . در جايگاه محترمين او را وارد مى گرداند: در خانه اى كه خدا براى خود در نظر گرفته، سايه آن عرش خدا، نورش درخشندگى خدا، ملاقات كنندگان فرشتگان خدا و همنشينانش پيامبران خدا هستند . با اين بيان، وظيفه شماست كه بسوى قيامت بشتابيد، از مرگ استقبال كنيد، زيرا اين ترديد هست كه آرزو، ميان شما و معاد، فاصله اندازد، مرگ گريبان آنانرا بگيرد و راه توبه بر آنان مسدود گردد . شما در شرائط كسى قرار گرفته ايد كه رفته است و در خواست ميكند باز گردد . شما مسافر هستيد، در خانه اى كه قرار گرفته ايد خانه شما نيست، بشما دستور داده اند كوچ كنيد و توشه سفر را برداريد .
ص 459
آتش جهنم
توجه داشته باشيد كه اين پوست لطيف طاقت آتش را ندارد، بهمين جهت بخودتان رحم كنيد، زيرا خودتان را در سختى هاى دنيا آزمايش كرده ايد و ديده ايد كه از خارى كه ببدن شما فرو مى رود چقدر ناراحت مى شويد با خوردن بزمين خون از شما جارى مى شود . گرماى هوا شما را مى سوزاند . با اين وضع چگونه مى توانيد تحت فشار سنگهاى آتشين با همنشينى شيطان دوام بياوريد؟ آيا مى دانيد كه مالك (نگهبان آتش) موقعى كه نسبت به آتش جهنم غضب كرد، خود آتش ها را با يكديگر شعله ور مى سازد و آنها يكديگر را مى بلعند و آن گاه كه از آتش جلو گيرى كنند، از شدت شعله از درهاى آن حمله ور گردد . اى مرد كهنسالى كه موهاى سفيد به موهاى سياه تو مخلوط گرديده در آن موقعى كه طوق هاى آتشين بر استخوان گردن ها پيچيده شود و غل ها بر دست و گردن ها آن قدر فشار آورد كه گوشت هاى بازوها را ببلعد حال تو چگونه خواهد بود؟ آى بندگان خدا، خدا را، خدا را در آن زمانى كه هنوز مريض نشده و سالم هستيد، در آن هنگامى كه فرصت داريد و در تنگى قرار نگرفته ايد در نظر داشته باشيد و خود را قبل از اين كه اسير آتش گرديد آزاد سازيد . شب ها بيدار بمانيد شكم ها را خالى بگذاريد، پاها را بكار وادار كنيد، اموال خود را در راه خدا انفاق كنيد، از بدن هاى خودتان براى خودتان مايه بگذاريد و خرج كنيد، براى خودتان بخل نورزيد كه خدا فرموده است: «اگر خدا را يارى
ص 460
كرديد، خدا شما را يارى مى كند و قدمهاى شما را استوار مى گرداند .» و باز فرموده است: «كيست كه بخدا قرض الحسنه بدهد تا خدا به سرمايه او اضافه كند و پاداش قابل توجهى به وى عنايت نمايد؟» خدا كه از شما كمك خواسته، نه ذليل است و نه كم پول . در حالى از شما كمك خواسته كه لشكريان آسمانها و زمين تحت نفوذ اوست و نيرومند و داناست و در حالى از شما قرض خواسته كه خزينه هاى آسمان و زمين را در اختيار دارد و ثروتمندى شايسته است . خدا در اين دعوت مى خواهد شما را آزمايش كند كه ببيند كداميك بيشتر كار خير انجام مى دهيد . پس وظيفه شما اين است كه به اعمال خود توجه كنيد تا در خانه بهشتى خدا از همسايگانش باشيد . با پيامبرانش رفيق باشيد و فرشتگان خدا بزيارت شما بيايند و گوشهاى شما شايسته تر از آن باشد كه صداى آتش به وى برسد و بدنهاى شما از سختى و رنج در امان باشد . «اين لطف خداست كه بهر كس بخواهد عنايت ميكند . خدا داراى لطفى بزرگ است .» من آنچه شنيديد گفتم، خدا ياور من و شماست و هم او ما را كافى و بهترين پشتيبان است .
