متن عربی

25-  و من وصية له ( عليه السلام ) کان يکتبها لمن يستعمله على الصدقات :
انْطَلِقْ عَلَى تَقْوَى اللَّهِ وَحْدَهُ لَا شَرِيک لَهُ وَ لَا تُرَوِّعَنَّ مُسْلِماً وَ لَا تَجْتَازَنَّ عَلَيهِ کارِهاً وَ لَا تَأْخُذَنَّ مِنْهُ أَکثَرَ مِنْ حَقِّ اللَّهِ فِي مَالِهِ فَإِذَا قَدِمْتَ عَلَى الْحَي فَانْزِلْ بِمَائِهِمْ مِنْ غَيرِ أَنْ تُخَالِطَ أَبْياتَهُمْ ثُمَّ امْضِ إِلَيهِمْ بِالسَّکينَةِ وَ الْوَقَارِ حَتَّى تَقُومَ بَينَهُمْ فَتُسَلِّمَ عَلَيهِمْ وَ لَا تُخْدِجْ بِالتَّحِيةِ لَهُمْ ثُمَّ تَقُولَ عِبَادَ اللَّهِ أَرْسَلَنِي إِلَيکمْ وَلِي اللَّهِ وَ خَلِيفَتُهُ لِآخُذَ مِنْکمْ حَقَّ اللَّهِ فِي أَمْوَالِکمْ فَهَلْ لِلَّهِ فِي أَمْوَالِکمْ مِنْ حَقٍّ فَتُؤَدُّوهُ إِلَى وَلِيهِ فَإِنْ قَالَ قَائِلٌ لَا فَلَا تُرَاجِعْهُ وَ إِنْ أَنْعَمَ لَک مُنْعِمٌ فَانْطَلِقْ مَعَهُ مِنْ غَيرِ أَنْ تُخِيفَهُ أَوْ تُوعِدَهُ أَوْ تَعْسِفَهُ أَوْ تُرْهِقَهُ فَخُذْ مَا أَعْطَاک مِنْ ذَهَبٍ أَوْ فِضَّةٍ فَإِنْ کانَ لَهُ مَاشِيةٌ أَوْ إِبِلٌ فَلَا تَدْخُلْهَا إِلَّا بِإِذْنِهِ فَإِنَّ أَکثَرَهَا لَهُ فَإِذَا أَتَيتَهَا فَلَا تَدْخُلْ عَلَيهَا دُخُولَ مُتَسَلِّطٍ عَلَيهِ وَ لَا عَنِيفٍ بِهِ وَ لَا تُنَفِّرَنَّ بَهِيمَةً وَ لَا تُفْزِعَنَّهَا وَ لَا تَسُوأَنَّ صَاحِبَهَا فِيهَا وَ اصْدَعِ الْمَالَ صَدْعَينِ ثُمَّ خَيرْهُ فَإِذَا اخْتَارَ فَلَا تَعْرِضَنَّ لِمَا اخْتَارَهُ ثُمَّ اصْدَعِ الْبَاقِي صَدْعَينِ ثُمَّ خَيرْهُ فَإِذَا اخْتَارَ فَلَا تَعْرِضَنَّ لِمَا اخْتَارَهُ فَلَا تَزَالُ کذَلِک حَتَّى يبْقَى مَا فِيهِ وَفَاءٌ لِحَقِّ اللَّهِ فِي مَالِهِ فَاقْبِضْ حَقَّ اللَّهِ مِنْهُ فَإِنِ اسْتَقَالَک فَأَقِلْهُ ثُمَّ اخْلِطْهُمَا ثُمَّ اصْنَعْ مِثْلَ الَّذِي صَنَعْتَ أَوَّلًا حَتَّى تَأْخُذَ حَقَّ اللَّهِ فِي مَالِهِ وَ لَا تَأْخُذَنَّ عَوْداً وَ لَا هَرِمَةً وَ لَا مَکسُورَةً وَ لَا مَهْلُوسَةً وَ لَا ذَاتَ عَوَارٍ وَ لَا تَأْمَنَنَّ عَلَيهَا إِلَّا مَنْ تَثِقُ بِدِينِهِ رَافِقاً بِمَالِ الْمُسْلِمِينَ حَتَّى يوَصِّلَهُ إِلَى وَلِيهِمْ فَيقْسِمَهُ بَينَهُمْ وَ لَا تُوَکلْ بِهَا إِلَّا نَاصِحاً شَفِيقاً وَ أَمِيناً حَفِيظاً غَيرَ مُعْنِفٍ وَ لَا مُجْحِفٍ وَ لَا مُلْغِبٍ وَ لَا مُتْعِبٍ ثُمَّ احْدُرْ إِلَينَا مَا اجْتَمَعَ عِنْدَک نُصَيرْهُ حَيثُ أَمَرَ اللَّهُ بِهِ فَإِذَا أَخَذَهَا أَمِينُک فَأَوْعِزْ إِلَيهِ أَلَّا يحُولَ بَينَ نَاقَةٍ وَ بَينَ فَصِيلِهَا وَ لَا يمْصُرَ لَبَنَهَا فَيضُرَّ [فَيضِرَّ] ذَلِک بِوَلَدِهَا وَ لَا يجْهَدَنَّهَا رُکوباً وَ لْيعْدِلْ بَينَ صَوَاحِبَاتِهَا فِي ذَلِک وَ بَينَهَا وَ لْيرَفِّهْ عَلَى اللَّاغِبِ وَ لْيسْتَأْنِ بِالنَّقِبِ وَ الظَّالِعِ وَ لْيورِدْهَا مَا تَمُرُّ بِهِ مِنَ الْغُدُرِ وَ لَا يعْدِلْ بِهَا عَنْ نَبْتِ الْأَرْضِ إِلَى جَوَادِّ الطُّرُقِ وَ لْيرَوِّحْهَا فِي السَّاعَاتِ وَ لْيمْهِلْهَا عِنْدَ النِّطَافِ وَ الْأَعْشَابِ حَتَّى تَأْتِينَا بِإِذْنِ اللَّهِ بُدَّناً مُنْقِياتٍ غَيرَ مُتْعَبَاتٍ وَ لَا مَجْهُودَاتٍ لِنَقْسِمَهَا عَلَى کتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِيهِ ( صلى الله عليه وآله ) فَإِنَّ ذَلِک أَعْظَمُ لِأَجْرِک وَ أَقْرَبُ لِرُشْدِک إِنْ شَاءَ اللَّهُ .

 قال الشريف : و إنما ذکرنا هنا جملا ليعلم بها أنه عليه السلام کان يقيم عماد الحق، و يشرع أمثلة العدل، في صغير الأمور و کبيرها و دقيقها و جليلها.

متن فارسی

وصيتي است از آن حضرت (عليه السلام) اين وصيت را براي کسي که او را مامور استيفاي حقوق مالي مي فرمود، مي نوشت:

 راه بيفت بر مبناي تقواي خداوندي که شريکي براي او نيست.
 هيچ مسلماني را مترسان و با اکراه صاحب مال (و زمين) از آنجا عبور مکن و از صاحب مال هرگز بيش از حق خداوندي در يک مال مگير.
 و هنگامي که به سرزمين قبيله اي رسيدي (در خارج از آبادي) در جايگاه هاي آب آنان فرود آي، بدون اين که با خانه ها و خانواده هاي آنان مخلوط گردي.
 سپس با آرامش و متانت به طرف ايشان حرکت کن تا به ميان مردم آن آبادي برسي و توقف کني و به آنان سلام کن بدون اين که در سلام گفتن آنان را تحقير نمايي.
 سپس به آنان بگو:
 اي بندگان خدا، ولي خدا و خليفه او مرا براي گرفتن حق خداوند در اموال شما به سوي شما فرستاده است.
 پس آيا خداوند در اموال شما حقي دارد که آن را به ولي خدا بپردازيد؟ اگر گوينده اي بگويد:
 نه، در مال ما حق خداوندي وجود ندارد، به او مراجعه مکن.
 و اگر کسي اعتراف به حق خدا در اموالش نمود، با او راه بيفت بدون اين که او را بترساني، يا او را تهديد کني، يا با او سختگيري نمايي، يا او را به مشقت بيندازي.
 هر چه که از طلا و نقره به تو داد،آن را بگير.
 و اگر صاحب مال، گاو و گوسفند و شتراني داشته باشد، ميان آنها داخل مشو، مگر با اذن صاحب مال، زيرا اکثر مال از آن صاحب مال است.
 وقتي که وارد اموال او شدي، ورودت مانند کسي نباشد که زورگويي مي کند و مسلط بر آنها است.
 و هيچ چارپايي را از جاي مگريزان و مترسان و با صاحبش درباره آن بدرفتاري مکن.
 سپس مال را دو قسمت کن و صاحب مال را در اختيار يکي از آن دو قسمت مخير گردان.
 وقتي که صاحب مال قسمتي را انتخاب کرد، درباره آنچه که اختيار کرده است، او را مورد تعرض قرار مده.
 سپس بقيه را دو قسمت کن و صاحب مال را در انتخاب يکي از آن دو مخير گردان.
 وقتي که قسمتي را انتخاب کرد، براي آن قسمت به او تعرض مکن.
 تقسيم و اختيار را براي صاحب مال به همين منوال ادامه بده تا از مال مقداري بماند که حق خدا را از آن استيفاء کني، سپس حق خدا را از آن باقيمانده بگير.
 اگر کسي از تو طلب اقاله کند، يعني از تو بخواهد تقسيمي را که انجام گرفته است ناديده بگيري و تقسيم مجددا انجام شود، تو دو قسمت جدا شده از هم را مخلوط کن و سپس مانند دفعه اول، تقسيم را انجام بده تا حق خداوندي را از مال او بگيري.
 و هرگز حيوان پير و کهنسال و شکسته پا و ناتوان از جهت بيماري و عيب را مپذير.
 و هيچ کسي را براي استيفاي حقوق خداوندي از صاحبان اموال مورد اطمينان قرار مده مگر اين که اعتماد و وثوق به دين او داشته باشي و کسي باشد که با مال مسلمانان با نرمش و مدارا رفتار کند تا حقوق الهي را به ولي امر مسلمانان برساند و او در ميان آنان تقسيم نمايد.
 و کسي را به مال مردم موکل مکن مگر اين که خيرانديش و خيرخواه و مهربان و امين و حفاظت کننده مال و حقوق باشد و هرگز شدت به خرج ندهد، تجاوز از حد خود نکند و آن جانداران را که به عنوان حقوق دريافت کرده است، درمانده و خسته نگرداند.
 سپس آنچه را که از حقوق در نزد تو جمع شود به سوي ما بفرست تا ما آن را در مواردي که خداوندي دستور فرموده است مصرف کنيم.
 هنگامي که امين تو آن حيوانات را به عنوان حقوق دريافت کرد، به او سفارش کن مابين شتر و بچه او فاصله نيندازد و در دوشيدن شير مادر افراط نکند که به چه زيان برسد و آنها را در سواري به تلاش و زحمت نيندازد و عدالت را در ميان حيواناتي که با يکديگر همراهند برقرار کند و به آن جانداري که خسته شده است، مهرباني کند، و به آن حيوان که سم آن شکافته و يا از راه رفتن ناتوان است، عطوفت داشته باشد.
 و هنگامي که از آبگيرها مي گذرد حيوانات را وارد آبگيرها کند.
 و آنها را از علفزارها به جاده هاي خشک نکشاند.
 و در ساعتهايي آنها را راحت بگذارد و در جايگاه هاي آب و چراگاه که حيوانات مشغول آشاميدن آب و چريدن گياهند، به آنها مهلت بدهد تا با اذن خداوندي آنها فربه و چاق بدون خستگي و تحمل مشقت به ما برسند.
 ما هم آنها را بر مبناي کتاب خدا و سنت پيامبرش (صلي الله عليه و آله) تقسيم کنيم.
 اينگونه عمل به تکليف درباره حقوق اموال مردم پاداش تو را بزرگتر سازد و به رشد تقوايي تو نزديکتر مي باشد، ان شاء الله.