متن عربی
87.و من خطبة له (علیه السلام):و هي في بيان صفات المتقين و صفات الفساق و التنبيه إلى مكان العترة الطيبة و الظن الخاطئ لبعض الناس
1. عِبَادَ اللَّهِ إِنَّ مِنْ أَحَبِّ عِبَادِ اللَّهِ إِلَيْهِ عَبْداً أَعَانَهُ اللَّهُ عَلَى نَفْسِهِ فَاسْتَشْعَرَ الْحُزْنَ وَ تَجَلْبَبَ الْخَوْفَ فَزَهَرَ مِصْبَاحُ الْهُدَى فِي قَلْبِهِ وَ أَعَدَّ الْقِرَى لِيَوْمِهِ النَّازِلِ بِهِ فَقَرَّبَ عَلَى نَفْسِهِ الْبَعِيدَ وَ هَوَّنَ الشَّدِيدَ .
2. نَظَرَ فَأَبْصَرَ وَ ذَكَرَ فَاسْتَكْثَرَ وَ ارْتَوَى مِنْ عَذْبٍ فُرَاتٍ سُهِّلَتْ لَهُ مَوَارِدُهُ فَشَرِبَ نَهَلًا وَ سَلَكَ سَبِيلًا جَدَداً .
3. قَدْ خَلَعَ سَرَابِيلَ الشَّهَوَاتِ وَ تَخَلَّى مِنَ الْهُمُومِ إِلَّا هَمّاً وَاحِداً انْفَرَدَ بِهِ فَخَرَجَ مِنْ صِفَةِ الْعَمَى وَ مُشَارَكَةِ أَهْلِ الْهَوَى وَ صَارَ مِنْ مَفَاتِيحِ أَبْوَابِ الْهُدَى وَ مَغَالِيقِ أَبْوَابِ الرَّدَى .
4. قَدْ أَبْصَرَ طَرِيقَهُ وَ سَلَكَ سَبِيلَهُ وَ عَرَفَ مَنَارَهُ وَ قَطَعَ غِمَارَهُ وَ اسْتَمْسَكَ مِنَ الْعُرَى بِأَوْثَقِهَا وَ مِنَ الْحِبَالِ بِأَمْتَنِهَا فَهُوَ مِنَ الْيَقِينِ عَلَى مِثْلِ ضَوْءِ الشَّمْسِ.
5. قَدْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلَّهِ سُبْحَانَهُ فِي أَرْفَعِ الْأُمُورِ مِنْ إِصْدَارِ كُلِّ وَارِدٍ عَلَيْهِ وَ تَصْيِيرِ كُلِّ فَرْعٍ إِلَى أَصْلِهِ .
6. مِصْبَاحُ ظُلُمَاتٍ كَشَّافُ عَشَوَاتٍ مِفْتَاحُ مُبْهَمَاتٍ دَفَّاعُ مُعْضِلَاتٍ دَلِيلُ فَلَوَاتٍ يَقُولُ فَيُفْهِمُ وَ يَسْكُتُ فَيَسْلَمُ .
7. قَدْ أَخْلَصَ لِلَّهِ فَاسْتَخْلَصَهُ فَهُوَ مِنْ مَعَادِنِ دِينِهِ وَ أَوْتَادِ أَرْضِهِ .
8. قَدْ أَلْزَمَ نَفْسَهُ الْعَدْلَ فَكَانَ أَوَّلَ عَدْلِهِ نَفْيُ الْهَوَى عَنْ نَفْسِهِ يَصِفُ الْحَقَّ وَ يَعْمَلُ بِهِ لَا يَدَعُ لِلْخَيْرِ غَايَةً إِلَّا أَمَّهَا وَ لَا مَظِنَّةً إِلَّا قَصَدَهَا.
9. قَدْ أَمْكَنَ الْكِتَابَ مِنْ زِمَامِهِ فَهُوَ قَائِدُهُ وَ إِمَامُهُ يَحُلُّ حَيْثُ حَلَّ ثَقَلُهُ وَ يَنْزِلُ حَيْثُ كَانَ مَنْزِلُهُ.
صفات الفساق
10. وَ آخَرُ قَدْ تَسَمَّى عَالِماً وَ لَيْسَ بِهِ فَاقْتَبَسَ جَهَائِلَ مِنْ جُهَّالٍ وَ أَضَالِيلَ مِنْ ضُلَّالٍ وَ نَصَبَ لِلنَّاسِ أَشْرَاكاً مِنْ حَبَائِلِ غُرُورٍ وَ قَوْلِ زُورٍ.
11. قَدْ حَمَلَ الْكِتَابَ عَلَى آرَائِهِ وَ عَطَفَ الْحَقَّ عَلَى أَهْوَائِهِ يُؤْمِنُ النَّاسَ مِنَ الْعَظَائِمِ وَ يُهَوِّنُ كَبِيرَ الْجَرَائِمِ يَقُولُ أَقِفُ عِنْدَ الشُّبُهَاتِ وَ فِيهَا وَقَعَ وَ يَقُولُ أَعْتَزِلُ الْبِدَعَ وَ بَيْنَهَا اضْطَجَعَ.
12. فَالصُّورَةُ صُورَةُ إِنْسَانٍ وَ الْقَلْبُ قَلْبُ حَيَوَانٍ لَا يَعْرِفُ بَابَ الْهُدَى فَيَتَّبِعَهُ وَ لَا بَابَ الْعَمَى فَيَصُدَّ عَنْهُ وَ ذَلِكَ مَيِّتُ الْأَحْيَاءِ.
عترة النبي علیهم السلام
13. فَأَيْنَ تَذْهَبُونَ وَ أَنَّى تُؤْفَكُونَ وَ الْأَعْلَامُ قَائِمَةٌ وَ الْآيَاتُ وَاضِحَةٌ وَ الْمَنَارُ مَنْصُوبَةٌ.
14. فَأَيْنَ يُتَاهُ بِكُمْ وَ كَيْفَ تَعْمَهُونَ وَ بَيْنَكُمْ عِتْرَةُ نَبِيِّكُمْ وَ هُمْ أَزِمَّةُ الْحَقِّ وَ أَعْلَامُ الدِّينِ وَ أَلْسِنَةُ الصِّدْقِ فَأَنْزِلُوهُمْ بِأَحْسَنِ مَنَازِلِ الْقُرْآنِ وَ رِدُوهُمْ وُرُودَ الْهِيمِ الْعِطَاشِ .
15. أَيُّهَا النَّاسُ خُذُوهَا عَنْ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ (صلی الله علیه و آله و سلم)إِنَّهُ يَمُوتُ مَنْ مَاتَ مِنَّا وَ لَيْسَ بِمَيِّتٍ وَ يَبْلَى مَنْ بَلِيَ مِنَّا وَ لَيْسَ بِبَالٍ .
16. فَلَا تَقُولُوا بِمَا لَا تَعْرِفُونَ فَإِنَّ أَكْثَرَ الْحَقِّ فِيمَا تُنْكِرُونَ وَ اعْذِرُوا مَنْ لَا حُجَّةَ لَكُمْ عَلَيْهِ وَ هُوَ أَنَا.
17. أَلَمْ أَعْمَلْ فِيكُمْ بِالثَّقَلِ الْأَكْبَرِ وَ أَتْرُكْ فِيكُمُ الثَّقَلَ الْأَصْغَرَ قَدْ رَكَزْتُ فِيكُمْ رَايَةَ الْإِيمَانِ وَ وَقَفْتُكُمْ عَلَى حُدُودِ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ أَلْبَسْتُكُمُ الْعَافِيَةَ مِنْ عَدْلِي وَ فَرَشْتُكُمُ الْمَعْرُوفَ مِنْ قَوْلِي وَ فِعْلِي وَ أَرَيْتُكُمْ كَرَائِمَ الْأَخْلَاقِ مِنْ نَفْسِي .
18. فَلَا تَسْتَعْمِلُوا الرَّأْيَ فِيمَا لَا يُدْرِكُ قَعْرَهُ الْبَصَرُ وَ لَا تَتَغَلْغَلُ إِلَيْهِ الْفِكَرُ.
ظن خاطئ
و منها
19. حَتَّى يَظُنَّ الظَّانُّ أَنَّ الدُّنْيَا مَعْقُولَةٌ عَلَى بَنِي أُمَيَّةَ تَمْنَحُهُمْ دَرَّهَا وَ تُورِدُهُمْ صَفْوَهَا وَ لَا يُرْفَعُ عَنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ سَوْطُهَا وَ لَا سَيْفُهَا .
20. وَ كَذَبَ الظَّانُّ لِذَلِكَ بَلْ هِيَ مَجَّةٌ مِنْ لَذِيذِ الْعَيْشِ يَتَطَعَّمُونَهَا بُرْهَةً ثُمَّ يَلْفِظُونَهَا جُمْلَةً.
متن فارسی
از یک خطبه آن حضرت در بیان صفات پرهیزگاران و بدکاران، و بیان مقام خاندان پاک پیامبر، و برخی از پندارهای ناروای مردم
- ای بندگان خدا، از گرامی ترین بندگان نزد خداوند کسی است که خدا او را بر مهار نفس یاری داده باشد، از این رو جامه ی زیرین اندوه و پوشش رویین ترسی در بر دارد؛ به همین دلیل چراغ هدایت در دلش فروزان است، و برای روز واپسین خود اسباب پذیرایی فراهم نموده، و بدین خاطر اجل دور را بر خود نزدیک پنداشته، و سختی را بر خود آسان و هموار ساخته است.
- به دیده عبرت نظر کرده و فراوان یاد خدا و قیامت نموده، و از سرچشمه شیرین و گوارایی که به آسانی بدان در آمده سیراب شده و جرعهای تشنگی سوز نوشیده، و راهی راست و هموار را طی کرده.
- جامه های شهوات را از تن درآورده، و از همه دل مشغولی ها تهی شده و تنها به یک دل مشغولی رو آورده است، از این رو از صفت کوری و همراهی با هواپرستان در آمده، و خود از کلیدهای درهای هدایت، و قفلهای در های ضلالت گشته است.
- راه خود را دیده، جاده خود را پیموده، مشعل راهنما را شناخته، از دریای خطرناک عبور نموده، به محکم ترین دستاویزها چنگ زده، و استوارترین ریسمان ها را به دست گرفته است، از این رو در امر یقین مانند آن است که به نور خورشید می نگرد (که ذره ای در آن شک نمی ورزد).
- خود را برای خدای سبحان در مسند والاترین امور -که پاسخ به پرسشهایی که از او می شود، و بازگرداندن هر مسأله ی فرعی به اصل آن است - بر نشانده.
- او چراغ تاریکی ها، گشاینده ی گره ها، کلید پیچیدگی ها، دورکننده ی مشکلات رهنمای گمشدگان در دشت های بیکران است. آنجا که سخن می گوید میفهماند، و آنجا که سکوت می کند سالم می ماند.
- خود را در بست در اختیار خدا قرار داده و خدا هم او را برگزیده، از این روڑ معادن دین ور استوانه های محکم زمین او شده است.
- عدالت را در حق خویش اجرا نموده، و نخستین کار عادلانه درباره ی خودش آن است که هوا و هوس را از خویش دور ساخته ، حق می گوید و بدان عمل می کند، هیچ هدفی از خیر را وانمی نهد جز آنکه آهنک آن مینماید، و هر جا گمان نیکی رود قصد آن می کند.
- اختیارش را به دست قرآن سپرده و قرآن راهبر و پیشوای اوست، هر جا کتاب خدا بار اندازد او هم بار می آندازد، و هر جا آن فرود آید او فرود می آید.
رند دانانمای - و آن دیگری خویش را دانشمند خوانده حال آنکه چنان نیست، مشتی جهالت از جاهلان، و گمراهی از گمرهان برگرفته ، و دامی از ریسمانهای فریب و دروغ برای مردم گسترده.
- قرآن را به آراء خود تفسیر نموده، و حق را به میل و خواسته های خویش برمی گرداند. مردم را از پیشامدهای بزرگ ایمن می دارد، و گناهان بزرگ را در نظر آنان ناچيز جلوه می دهد. می گوید: به کارهای شبهه ناک نمی پردازم با آنکه در دام آنها افتاده؛ و گوید: از بدعتها کناره می گیرم حال آنکه در بستر آنها آرمیده.
- از این رو چهره اش چهره ی انسان است، و دلش دل حیوان، نه در هدایت را می شناسد که آن را پیگیرد، و نه در کوری و گمراهی را تا از آن باز بماند. و چنین کسی مردهای است در میان زندگان!
فضل عترت پیامبر صلى الله عليه و آله و سلم - «پس به کجا می روید؟»(سوره ی تکویر، آیه ی ۲۶.) و «به کدامین سو رویگردانتان می کنند؟»(سوره انعام ،آیه 95.) حال آنکه علامت ها برپا، و نشانه ها روشن، و مشعلگاه بر سر راه قرار دارد!
- پس به کجا سرگردانتان می کنند؟ و چگونه کورکورانه و حیرت زده راه می پویید؟در حالی که خاندان پپیامبرتان در میان شما هستند !آنان زمامداران حق،رهنمایان دین ،و زبان های راست گفتارند .آنان را در بهترین منازل قرآن (که عشق و احترام قلبی به آن است)بنشانید ،و به سان شتران تشنه ،رو به آبشخورآنان آورید.
- ای مردم ،این را از خاتم پیامبران صلی الله علیه وآله وسلم فرا گیرید که فرمود:«کسی که از ما می میرد مرده نیست،وکسی که از ما در زیر خاک می پوسد پوسیده نیست
- .»پس چیزی را که نمی دانید درباره اش سخن نگویید،زیرا بیشترین حقیقت در همان چیزی است که آن را ناحق می دانید .کسی را که عذر وبهانه ای در برابر او ندارید -که من باشم-معذور دارید(زیرا آنچه گفتنی بود گفتم)
- مگر در میان شما به آن چیز گران بهای بزرگ تر (که کتاب خدا است )عمل نکردم،وچیز گران بهای کوچک تر را(که خاندان پیامبر است)در میان تان به جای ننهادم؟!پرچم ایمان را در میان شما بر افراشتم ،و بر مرز های حلال و حرام آگاهتان ساختم ،جامه ی عافیت و آسایش عدل وداد خود را در برتان کردم ،وبساط گفتار و رفتار نیکو یم را برایتان گستردم ،ومکارم اخلاق خود را به شما نمایاندم .
- پس رأی ونظر را در چیزی که چشم به ژرفایش نمی رسد و اندیشه به آسانی به آن راه نمی یابد به کار نیندازید.
یک گمان غلط - کار حکومت ایامی چند در دست بنی امیه قرار گیرد)تا جایی که برخی گمان می کنند که همواره دنیا چون شتری پای بسته در بند خاندان امیه خواهد بود ،که پیوسته آنان را از شیر خود بهره مند سازد وبه آبشخوار زلالش در آورد ،وهرگز تازیانه و شمشیرشان از سر این امت برداشته نخواهد شد
- .زهی گمان غلط !بلکه آن اندک لذت زندگانی است گون آب در دهان گردانند و دمی چند آن ار مزه مزه کرده سپس یک سره به دور خواهند ریخت !
