متن عربی

181- من خطبة له (علیه السلام) فی قدرة اللّه و فی فضل القرآن و فی الوصیة بالتقوی الله تعالی:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمَعْرُوفِ مِنْ غَیرِ رُؤْیةٍ وَ الْخَالِقِ مِنْ غَیرِ مَنْصَبَةٍ خَلَقَ الْخَلَائِقَ بِقُدْرَتِهِ وَ اسْتَعْبَدَ الْأَرْبَابَ بِعِزَّتِهِ وَ سَادَ الْعُظَمَاءَ بِجُودِهِ وَ هُوَ الَّذِی أَسْکنَ الدُّنْیا خَلْقَهُ وَ بَعَثَ إِلَی الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ رُسُلَهُ لِیکشِفُوا لَهُمْ عَنْ غِطَائِهَا وَ لِیحَذِّرُوهُمْ مِنْ ضَرَّائِهَا وَ لِیضْرِبُوا لَهُمْ أَمْثَالَهَا وَ لِیبَصِّرُوهُمْ عُیوبَهَا وَ لِیهْجُمُوا عَلَیهِمْ بِمُعْتَبَرٍ مِنْ تَصَرُّفِ مَصَاحِّهَا وَ أَسْقَامِهَا وَ حَلَالِهَا وَ حَرَامِهَا وَ مَا أَعَدَّ اللَّهُ لِلْمُطِیعِینَ مِنْهُمْ وَ الْعُصَاةِ مِنْ جَنَّةٍ وَ نَارٍ وَ کرَامَةٍ وَ هَوَانٍ أَحْمَدُهُ إِلَی نَفْسِهِ کمَا اسْتَحْمَدَ إِلَی خَلْقِهِ وَ جَعَلَ لِکلِّ شَی‏ءٍ قَدْراً وَ لِکلِّ قَدْرٍ أَجَلًا وَ لِکلِّ أَجَلٍ کتَاباً.
فضل القرآن
منها: فَالْقُرْآنُ آمِرٌ زَاجِرٌ وَ صَامِتٌ نَاطِقٌ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ أَخَذَ عَلَیهِ مِیثَاقَهُمْ وَ ارْتَهَنَ عَلَیهِمْ أَنْفُسَهُمْ أَتَمَّ نُورَهُ وَ أَکمَلَ بِهِ دِینَهُ وَ قَبَضَ نَبِیهُ (صلی الله علیه وآله) وَ قَدْ فَرَغَ إِلَی الْخَلْقِ مِنْ أَحْکامِ الْهُدَی بِهِ فَعَظِّمُوا مِنْهُ سُبْحَانَهُ مَا عَظَّمَ مِنْ نَفْسِهِ فَإِنَّهُ لَمْ یخْفِ عَنْکمْ شَیئاً مِنْ دِینِهِ وَ لَمْ یتْرُک شَیئاً رَضِیهُ أَوْ کرِهَهُ إِلَّا وَ جَعَلَ لَهُ عَلَماً بَادِیاً وَ آیةً مُحْکمَةً تَزْجُرُ عَنْهُ أَوْ تَدْعُو إِلَیهِ فَرِضَاهُ فِیمَا بَقِی وَاحِدٌ وَ سَخَطُهُ فِیمَا بَقِی وَاحِدٌ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَنْ یرْضَی عَنْکمْ بِشَی‏ءٍ سَخِطَهُ عَلَی مَنْ کانَ قَبْلَکمْ وَ لَنْ یسْخَطَ عَلَیکمْ بِشَی‏ءٍ رَضِیهُ مِمَّنْ کانَ قَبْلَکمْ وَ إِنَّمَا تَسِیرُونَ فِی أَثَرٍ بَینٍ وَ تَتَکلَّمُونَ بِرَجْعِ قَوْلٍ قَدْ قَالَهُ الرِّجَالُ مِنْ قَبْلِکمْ قَدْ کفَاکمْ مَئُونَةَ دُنْیاکمْ وَ حَثَّکمْ عَلَی الشُّکرِ وَ افْتَرَضَ مِنْ أَلْسِنَتِکمُ الذِّکرَ.
الوصیة بالتقوی
وَ أَوْصَاکمْ بِالتَّقْوَی وَ جَعَلَهَا مُنْتَهَی رِضَاهُ وَ حَاجَتَهُ مِنْ خَلْقِهِ فَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی أَنْتُمْ بِعَینِهِ وَ نَوَاصِیکمْ بِیدِهِ وَ تَقَلُّبُکمْ فِی قَبْضَتِهِ إِنْ أَسْرَرْتُمْ عَلِمَهُ وَ إِنْ أَعْلَنْتُمْ کتَبَهُ قَدْ وَکلَ بِذَلِک حَفَظَةً کرَاماً لَا یسْقِطُونَ حَقّاً وَ لَا یثْبِتُونَ بَاطِلًا وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ یتَّقِ اللَّهَ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً مِنَ الْفِتَنِ وَ نُوراً مِنَ الظُّلَمِ وَ یخَلِّدْهُ فِیمَا اشْتَهَتْ نَفْسُهُ وَ ینْزِلْهُ مَنْزِلَ الْکرَامَةِ عِنْدَهُ فِی دَارٍ اصْطَنَعَهَا لِنَفْسِهِ ظِلُّهَا عَرْشُهُ وَ نُورُهَا بَهْجَتُهُ وَ زُوَّارُهَا مَلَائِکتُهُ وَ رُفَقَاؤُهَا رُسُلُهُ فَبَادِرُوا الْمَعَادَ وَ سَابِقُوا الْآجَالَ فَإِنَّ النَّاسَ یوشِک أَنْ ینْقَطِعَ بِهِمُ الْأَمَلُ وَ یرْهَقَهُمُ الْأَجَلُ وَ یسَدَّ عَنْهُمْ بَابُ التَّوْبَةِ فَقَدْ أَصْبَحْتُمْ فِی مِثْلِ مَا سَأَلَ إِلَیهِ الرَّجْعَةَ مَنْ کانَ قَبْلَکمْ وَ أَنْتُمْ بَنُو سَبِیلٍ عَلَی سَفَرٍ مِنْ دَارٍ لَیسَتْ بِدَارِکمْ وَ قَدْ أُوذِنْتُمْ مِنْهَا بِالِارْتِحَالِ وَ أُمِرْتُمْ فِیهَا بِالزَّادِ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَیسَ لِهَذَا الْجِلْدِ الرَّقِیقِ صَبْرٌ عَلَی النَّارِ فَارْحَمُوا نُفُوسَکمْ فَإِنَّکمْ قَدْ جَرَّبْتُمُوهَا فِی مَصَائِبِ الدُّنْیا أَ فَرَأَیتُمْ جَزَعَ أَحَدِکمْ مِنَ الشَّوْکةِ تُصِیبُهُ وَ الْعَثْرَةِ تُدْمِیهِ وَ الرَّمْضَاءِ تُحْرِقُهُ فَکیفَ إِذَا کانَ بَینَ طَابَقَینِ مِنْ نَارٍ ضَجِیعَ حَجَرٍ وَ قَرِینَ شَیطَانٍ أَ عَلِمْتُمْ أَنَّ مَالِکاً إِذَا غَضِبَ عَلَی النَّارِ حَطَمَ بَعْضُهَا بَعْضاً لِغَضَبِهِ وَ إِذَا زَجَرَهَا تَوَثَّبَتْ بَینَ أَبْوَابِهَا جَزَعاً مِنْ زَجْرَتِهِ أَیهَا الْیفَنُ الْکبِیرُ الَّذِی قَدْ لَهَزَهُ الْقَتِیرُ کیفَ أَنْتَ إِذَا الْتَحَمَتْ أَطْوَاقُ النَّارِ بِعِظَامِ الْأَعْنَاقِ وَ نَشِبَتِ الْجَوَامِعُ حَتَّی أَکلَتْ لُحُومَ السَّوَاعِدِ فَاللَّهَ اللَّهَ مَعْشَرَ الْعِبَادِ وَ أَنْتُمْ سَالِمُونَ فِی الصِّحَّةِ قَبْلَ السُّقْمِ وَ فِی الْفُسْحَةِ قَبْلَ الضِّیقِ فَاسْعَوْا فِی فَکاک رِقَابِکمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُغْلَقَ رَهَائِنُهَا أَسْهِرُوا عُیونَکمْ وَ أَضْمِرُوا بُطُونَکمْ وَ اسْتَعْمِلُوا أَقْدَامَکمْ وَ أَنْفِقُوا أَمْوَالَکمْ وَ خُذُوا مِنْ أَجْسَادِکمْ فَجُودُوا بِهَا عَلَی أَنْفُسِکمْ وَ لَا تَبْخَلُوا بِهَا عَنْهَا فَقَدْ قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ ینْصُرْکمْ وَ یثَبِّتْ أَقْدامَکمْ وَ قَالَ تَعَالَی مَنْ ذَا الَّذِی یقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کرِیمٌ فَلَمْ یسْتَنْصِرْکمْ مِنْ ذُلٍّ وَ لَمْ یسْتَقْرِضْکمْ مِنْ قُلٍّ اسْتَنْصَرَکمْ وَ لَهُ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکیمُ وَ اسْتَقْرَضَکمْ وَ لَهُ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْغَنِی الْحَمِیدُ وَ إِنَّمَا أَرَادَ أَنْ یبْلُوَکمْ أَیکمْ أَحْسَنُ عَمَلًا فَبَادِرُوا بِأَعْمَالِکمْ تَکونُوا مَعَ جِیرَانِ اللَّهِ فِی دَارِهِ رَافَقَ بِهِمْ رُسُلَهُ وَ أَزَارَهُمْ مَلَائِکتَهُ وَ أَکرَمَ أَسْمَاعَهُمْ أَنْ تَسْمَعَ حَسِیسَ نَارٍ أَبَداً وَ صَانَ أَجْسَادَهُمْ أَنْ تَلْقَی لُغُوباً وَ نَصَباً ذلِک فَضْلُ اللَّهِ یؤْتِیهِ مَنْ یشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ أَقُولُ مَا تَسْمَعُونَ وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ عَلَی نَفْسِی وَ أَنْفُسِکمْ وَ هُوَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَکیلُ.

متن فارسی

آفریدگار توانا

خطبه ای است از امیرمومنان علیه السلام: ستایش مخصوص خدایی است که بدون دیده شدن، شناخته شده است و بدون رنج و خستگی آفریننده موجودات است، خلایق را با قدرت خویش آفرید و صاحبان قدرت را با عزت و توانایی خود به بندگی در آورد و با فضل و بخشش خود، بر افراد با عظمت، سروری کرد.
 او، آن خدایی است که مخلوقات خویش را در دنیا سکونت داد و فرستادگان و پیامبران خدا را به سوی جن و انس، فرستاد، تا پرده از روی (مکر و فریبها و خیانتها و بی وفاییهای) دنیا بر دارند و آنان را از سختیها و زیانهای آن بر حذر دارند و تا اینکه مثلهایی مربوط به (زیانها و دشواریهای) دنیا را برای ایشان بزنند و آنها را نسبت به عیوب دنیا بینا سازند و تا اینکه آنچه را مایه عبرت است به طور ناگهانی و در حال غفلت، بر اذهانشان فرود آوردند آن امور مایه عبرت، از قبیل دگرگونیهایی است که پی درپی در تندرستیها و بیماریها در دنیا عارض انسان می شود و چیزهایی که در دنیا حلال یا حرام گردیده و آنچه خداوند از بهشت و دوزخ و گرامی داشتن و خوار ساختن، برای فرمانبران و نافرمانان جن و انس، آماده کرده است.
 او را می ستایم، ستودنی که در کیفیت و کمیت به همان روش و وجهی باشد که او برای خود، از بندگانش خواسته است خداوند برای هر چیزی مقدار و اندازه محدودی و برای هر مقدار و اندازه، مدتی و برای هر مدتی، نامه ای قرار داده است (که در این نامه، زمان سپری شدن مدت هر چیزی و هر کسی ثبت شده است) از همین خطبه است: پس (بدانید که) قرآن، امر کننده و نهی کننده است، خاموش و گویا است و حجت و دلیل خداست بر مخلوقاتش، خداوند (درباره عمل کردن به قرآن،) از بندگان خود وثیقه گرفته است و جانهای ایشان را در گرو این امر قرار داده است، نور قرآن را تمام و کامل کرد (تا راه سعادت بندگانش را روشن سازد) و دین خود را به وسیله آن، به کمال رسانید، خداوند، پیامبر خود صلی الله علیه و آله را از جهان برد در حالی که از (تبلیغ) احکام مربوط به هدایت بشر به وسیله قرآن، فارغ شده بود، پس خدای سبحان را به همان گونه که او (در قرآن) خود را به عظمت ستوده است، به عظمت و جلال بستایید، پس به راستی و حقیقت، خداوند، هیچ چیز از دین خود را از شما پنهان نداشته و هیچ چیزی را چه آنها که مورد رضای اوست و چه آنها که مورد ناخشنودی وی می باشد، فرو گذار نکرده و وا نگذاشته جز اینکه برای آن علامتی آشکار و نشانه ای استوار، قرار داده است تا این علامتها و نشانه ها از آن چیز منع کند یا به آن دعوت نماید، پس موجبات خشنودی خدا در زمانی که باقیمانده، (یا زمانی که گذشته) یکی است و موجبات خشم او نیز در زمانی که باقیمان ده (با زمانی که گذشته) یکی است، و بدانید که خداوند در مورد اموری که به علت انجام آن مردمانی که پیش از شما بوده اند، خشم گرفته، در مورد انجام آن از طرف شما هرگز از شما خشنود نخواهد شد، همچنین درباره اموری که به خاطر انجام آن از طرف کسانی که پیش از شما می زیسته اند، خشنود بوده در انجام آن امور از سوی شما، هرگز بر شما خشم نخواهد گرفت، همانا شما در راهی واضح و آشکار گام می نهید و به تکرار سخنی که مردمان پیش از شما گفته اند، زبان می گشایید، به تحقیق خداوند خرج دنیای شما را به قدر کفایت شما عطا فرموده و شما را بر سپاسگزاری برانگیخته، یاد و ذکر خود را بر زبانهای شما فرض نموده و تقوی و پرهیز از خشم خویش را به شما سفارش کرده است و آن را (یعنی تقوی را) منتهای خشنودی و خواست خود از مخلوقاتش، قرار داده است، بنابراین، از خشم خدا بترسید خدایی که علم او به شما احاطه دارد و هیچ چیزتان از او نهان نیست و موی بالای پیشانی شما در دست قدرت اوست و هر حرکت و دگرگونی که از شما سر بزند در اختیار وی است.
 اگر چیزی را از او پنهان دارید، آن را می داند و اگر آشکار سازید آن را در نامه عملتان می نویسد، به تحقیق خداوند، محافظان گرامی و گرانقدری برای شما گماشته که هیچ حقی را از قلم نمی اندازند و هیچ امر ناحق و باطلی را که شما مرتکب نشده اید، به نامتان ثبت نمی کنند و بدانید که هر کس تقوی و پرهیز از خشم خدا را پیشه سازد، خداوند، گریزگاهی برای گریز از فتنه ها و نوری برای بیرون آمدن وی از تاریکیها، فرا راه وی قرار می دهد و او را در چیزی که نفس او، سخت به آن علاقمند است (ظ- مقصود بهشت می باشد) جاودان می سازد و نیز او را در منزلی عزیز و گرامی در نزد خود (یعنی رحمت خویش) فرود می آورد، در سرایی که آن را برای خود برگزیده (تا بندگان عالیقدر خویش را در آن سکونت دهد) سرایی که عرش الهی بر آن سایه افکنده و بهجت و جمال حق به آن، نور بخشیده است.
 زیارت کنندگان آن، فرشتگان خدا و رفیقان و همنشینان در آن، پیامبران خدا هستند پس، برای رسیدن به روز بازگشت یعنی معاد پیشدستی نمایید (و با اندوختن توشه آخرت) بر مرگ سبقت گیرید (قبل از اینکه سفر آخرت فرا رسد، توشه آن را آماده سازید) چه زود است که مردم از آرزوهایشان جدا گردند و مرگ ناگهان، آنان را دریابد و درهای توبه به روی ایشان بسته شود، شما اکنون به حالی همانند حالی که مردم قبل از شما داشتند در آمده اید، آنها درخواست بازگشت به دنیا را می کردند (تا توبه کنند و کار نیک انجام دهند و اکنون که شما در دنیا زیست می کنید فرصت برایتان باقی است) و شما از سرایی که سرای همیشگی شما نیست، رهسپار راهی برای مسافرتی هستید (مقصود سفر آخرت است) و به راستی و حقیقت کوچ کردن از این سرا (سرای دنیا) به شما اعلام و اشعار گردیده و دستور برداشتن توشه سفر در همین سرا، به شما داده شده است و بدانید که این پوست نازک و لطیف، طاقت و شکیبایی، سوختن در آتش را ندارد، پس بر خودتان رحم کنید که به راستی، شما در پیشامدهای ناگوار دنیا، خود را آزموده اید، آیا شما بیتابی یکی از افراد خودتان را که خاری به تن او خلیده، مشاهده کرده اید؟ و آیا لغزش پایی که یکی از شما را زخمین و خونین سازد و یا ریگزاری تافته از تابش آفتاب که کسی از شما را بسوزاند، دیده اید؟ بنابراین، چنین انسانی (که به اندک صدمه ای ناراحت می شود) چگونه است در آن وقت که میان دو طبقه از آتش واقع شود، در حالی که همخواب با سنگ گداخته (یا سنگ آتش زنه) و همراه با شیطان است.
 آیا دانسته اید که مالک دوزخ، در آن هنگام که بر آتش خشم بگیرد، در اثر خشم او بعضی از آن بعضی دیگر را می شکند و شعله ای، شعله دیگر را می بلعد و چون مالک به آتش صیحه زند، آن آتش به علت، بیتابی و بیم از صیحه او، در میان درهای دوزخ از این سوی بدان سوی، جستن می کند، ای انسان سالخورده که در نتیجه سن زیاد فرتوت گشته و پیری با وجود او در آمیخته، چگونه خواهی بود در آن وقت که طوقها و گردن بندهایی از آتش به استخوانهای گردن پیچیده و چسبیده شود و غلهای جامعه ای، دست را به گردن ببندد تا آن حد که گوشت بازوان را بخورد؟ ای گروه بندگان خدا، در این هنگام که در سلامتی و تندرستی هستید، پیش از اینکه دچار بیماری گردید و در این حال که فرصت دارید و وقتتان برای جبران گذشته وسیع است، و پیش از آنکه فرصت از دست برود و در تنگنا قرار گیرید، خدا را در نظر آرید، خدا را در نظر آرید، و بنابراین در آزاد ساختن و باز کردن گردن و ذمه خود، پیش از اینکه گیرنده، آن را حق خود بداند و به ضبط خود در آورد، بکوشید، چشمان خویش را بیدار نگاه دارید، شکمها را لاغر سازید، قدمهایتان را (در راه خشنودی خدا) به کار اندازید، مالهایتان را (در راه خدا) خرج کنید، از جسم خود بگیرید و آن را به جان خود ببخشید و فدا کنید و در این امر (یعنی فدا کردن جسم در راه جان) بخل نورزید، پس به تحقیق خدای سبحان گفته است: ان تنصرو الله ینصرکم و یثبت اقدامکم (اگر به یاری خدا برخیزید، او شما را یا ری می کند و قدمهایتان را استوار می سازد) و باز خدای تعالی گفته است: من ذالذی یقرض الله قرضا حسنا فیضاعفه له و له اجر کریم (کیست آنکه به خدا وامی نیکو بدهد تا در نتیجه آن، خدا دو برابر به او عطا کند و مزدی گرانقدر برای او قرار دهد) پس بدانید که خداوند از روی خواری و ضعف از شما طلب یاری نکرده، و به علت کم داشتن و فقر، از شما وام نخواسته، او در حالی از شما یاری طلبیده که دارای تمام سیاههای آسمانها و زمین است و او خدایی توانا و حکیم است و در حالی از شما وام خواسته که تمام مخزنهای آسمانها و زمین از آن اوست و او بی نیاز و ستایش شده است، او خواسته است تا شما را بیازماید که کدامیک از شما دارای عملی نیکوتر است، پس به انجام اعمال نیک خود مبادرت ورزید تا با همسایگان خدا در خانه او (یعنی بهشت) همراه باشید، همسایگانی که خداوند، پیامبران خود را رفیقان ایشان قرار داده و فرشتگان خویش را به زیارت آنان گماشته است، گوشهایشان را به طور همیشگی از شنیدن صدای آتش گرامی داشته و بدنهایشان را از برخورد با رنج و ناراحتی حفظ کرده است.
 ذلک فضل الله یوتیه من یشاء و الله ذو الفضل العظیم (این فضل خداست که آن را به هر کس که اراده مقدس او تعلق گیرد، عطا می فرماید، و خداوند صاحب فضلی عظیم است من آنچه را شما می شنوید، می گویم و خداست که برای جان من و جان شما، از او درخواست یاری شده و او برای من کافی و بهترین کسی است که کار خود را به او وا می گذارم و او بهترین وکیل است.