متن عربی

217-  و من كلام له (عليه السلام) قاله عند تلاوته { يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ } :
أَدْحَضُ مَسْئُولٍ حُجَّةً وَ أَقْطَعُ مُغْتَرٍّ مَعْذِرَةً لَقَدْ أَبْرَحَ جَهَالَةً بِنَفْسِهِ يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ مَا جَرَّأَكَ عَلَى ذَنْبِكَ وَ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ وَ مَا أَنَّسَكَ بِهَلَكَةِ نَفْسِكَ أَ مَا مِنْ دَائِكَ بُلُولٌ أَمْ لَيْسَ مِنْ نَوْمَتِكَ يَقَظَةٌ أَ مَا تَرْحَمُ مِنْ نَفْسِكَ مَا تَرْحَمُ مِنْ غَيْرِكَ فَلَرُبَّمَا تَرَى الضَّاحِيَ مِنْ حَرِّ الشَّمْسِ فَتُظِلُّهُ أَوْ تَرَى الْمُبْتَلَى بِأَلَمٍ يُمِضُّ جَسَدَهُ فَتَبْكِي رَحْمَةً لَهُ فَمَا صَبَّرَكَ عَلَى دَائِكَ وَ جَلَّدَكَ عَلَى مُصَابِكَ وَ عَزَّاكَ عَنِ الْبُكَاءِ عَلَى نَفْسِكَ وَ هِيَ أَعَزُّ الْأَنْفُسِ عَلَيْكَ وَ كَيْفَ لَا يُوقِظُكَ خَوْفُ بَيَاتِ نِقْمَةٍ وَ قَدْ تَوَرَّطْتَ بِمَعَاصِيهِ مَدَارِجَ سَطَوَاتِهِ فَتَدَاوَ مِنْ دَاءِ الْفَتْرَةِ فِي قَلْبِكَ بِعَزِيمَةٍ وَ مِنْ كَرَى الْغَفْلَةِ فِي نَاظِرِكَ بِيَقَظَةٍ وَ كُنْ لِلَّهِ مُطِيعاً وَ بِذِكْرِهِ آنِساً وَ تَمَثَّلْ فِي حَالِ تَوَلِّيكَ عَنْهُ إِقْبَالَهُ عَلَيْكَ يَدْعُوكَ إِلَى عَفْوِهِ وَ يَتَغَمَّدُكَ بِفَضْلِهِ وَ أَنْتَ مُتَوَلٍّ عَنْهُ إِلَى غَيْرِهِ فَتَعَالَى مِنْ قَوِيٍّ مَا أَكْرَمَهُ وَ تَوَاضَعْتَ مِنْ ضَعِيفٍ مَا أَجْرَأَكَ عَلَى مَعْصِيَتِهِ وَ أَنْتَ فِي كَنَفِ سِتْرِهِ مُقِيمٌ وَ فِي سَعَةِ فَضْلِهِ مُتَقَلِّبٌ فَلَمْ يَمْنَعْكَ فَضْلَهُ وَ لَمْ يَهْتِكْ عَنْكَ سِتْرَهُ بَلْ لَمْ تَخْلُ مِنْ لُطْفِهِ مَطْرَفَ عَيْنٍ فِي نِعْمَةٍ يُحْدِثُهَا لَكَ أَوْ سَيِّئَةٍ يَسْتُرُهَا عَلَيْكَ أَوْ بَلِيَّةٍ يَصْرِفُهَا عَنْكَ فَمَا ظَنُّكَ بِهِ لَوْ أَطَعْتَهُ وَ ايْمُ اللَّهِ لَوْ أَنَّ هَذِهِ الصِّفَةَ كَانَتْ فِي مُتَّفِقَيْنِ فِي الْقُوَّةِ مُتَوَازِيَيْنِ فِي الْقُدْرَةِ لَكُنْتَ أَوَّلَ حَاكِمٍ عَلَى نَفْسِكَ بِذَمِيمِ الْأَخْلَاقِ وَ مَسَاوِئِ الْأَعْمَالِ وَ حَقّاً أَقُولُ مَا الدُّنْيَا غَرَّتْكَ وَ لَكِنْ بِهَا اغْتَرَرْتَ وَ لَقَدْ كَاشَفَتْكَ الْعِظَاتِ وَ آذَنَتْكَ عَلَى سَوَاءٍ وَ لَهِيَ بِمَا تَعِدُكَ مِنْ نُزُولِ الْبَلَاءِ بِجِسْمِكَ وَ النَّقْصِ فِي قُوَّتِكَ أَصْدَقُ وَ أَوْفَى مِنْ أَنْ تَكْذِبَكَ أَوْ تَغُرَّكَ وَ لَرُبَّ نَاصِحٍ لَهَا عِنْدَكَ مُتَّهَمٌ وَ صَادِقٍ مِنْ خَبَرِهَا مُكَذَّبٌ وَ لَئِنْ تَعَرَّفْتَهَا فِي الدِّيَارِ الْخَاوِيَةِ وَ الرُّبُوعِ الْخَالِيَةِ لَتَجِدَنَّهَا مِنْ حُسْنِ تَذْكِيرِكَ وَ بَلَاغِ مَوْعِظَتِكَ بِمَحَلَّةِ الشَّفِيقِ عَلَيْكَ وَ الشَّحِيحِ بِكَ وَ لَنِعْمَ دَارُ مَنْ لَمْ يَرْضَ بِهَا دَاراً وَ مَحَلُّ مَنْ لَمْ يُوَطِّنْهَا مَحَلًّا وَ إِنَّ السُّعَدَاءَ بِالدُّنْيَا غَداً هُمُ الْهَارِبُونَ مِنْهَا الْيَوْمَ إِذَا رَجَفَتِ الرَّاجِفَةُ وَ حَقَّتْ بِجَلَائِلِهَا الْقِيَامَةُ وَ لَحِقَ بِكُلِّ مَنْسَكٍ أَهْلُهُ وَ بِكُلِّ مَعْبُودٍ عَبَدَتُهُ وَ بِكُلِّ مُطَاعٍ أَهْلُ طَاعَتِهِ فَلَمْ يُجْزَ فِي عَدْلِهِ وَ قِسْطِهِ يَوْمَئِذٍ خَرْقُ بَصَرٍ فِي الْهَوَاءِ وَ لَا هَمْسُ قَدَمٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا بِحَقِّهِ فَكَمْ حُجَّةٍ يَوْمَ ذَاكَ دَاحِضَةٌ وَ عَلَائِقِ عُذْرٍ مُنْقَطِعَةٌ فَتَحَرَّ مِنْ أَمْرِكَ مَا يَقُومُ بِهِ عُذْرُكَ وَ تَثْبُتُ بِهِ حُجَّتُكَ وَ خُذْ مَا يَبْقَى لَكَ مِمَّا لَا تَبْقَى لَهُ وَ تَيَسَّرْ لِسَفَرِكَ وَ شِمْ بَرْقَ النَّجَاةِ وَ ارْحَلْ مَطَايَا التَّشْمِيرِ .

متن فارسی

ص   542

امام عليه السلام موقع تلاوت اين آيه يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ  (اى انسان چه چيزى تو را نسبت بخداى خود مغرور كرد) فرمود: باطل ترين دليل هاى مسئول، قاطع ترين عذرهاى مغرور بيان شده است و شديدترين نادانى ها معرفى گرديده است . آى انسان چه موضوعى بتو جرأت داد كه گناه كنى و نسبت بخداى خود مغرور گردى و چه موضوعى تو را به نابود كردن خود متمايل ساخت؟ آيا نمى خواهى از اين مرض نجات يابى آيا نمى خواهى از اين خواب بيدار شوى آيا آن طورى كه مى خواهى به ديگران رحم كنى نمى خواهى بخودت رحم نمائى؟ بسيارى از اوقات كسى را زير آفتاب گرم خورشيد ناراحت ديده اى و براى او سايبان مى سازى و يا اين كه مريضى را مى بينى كه جسم او ناراحت است و براى او از روى مهربانى گريه مى كنى .آيا چه چيزى موجب صبر تو بر دردت شده چه چيزى مصيبت هاى تو را هموار كرده چه چيزى موجب تسليت تو شده كه بر خودت گريه نمى كنى در صورتى كه مى دانى، جان، عزيزترين موجودات توست . آيا ترس عذاب خدا كه در شب فرود مى آيد تو را بيدار نمى سازد كه خود را در غرقاب معصيت هاى خدا غوطه ور ساخته اى سستى قلبت را با تصميم مداوى كن خواب غفلت را در چشم خود به بيدارى بدل كن مطيع خدا باش و بذكر او مأنوس .حالت خدا را نسبت به خويش در آن حال كه باو بى اعتنائى مى كنى براى خودت ترسيم كن خدا تو را بسوى بخشش خود دعوت ميكند تا در رحمت خود غرق كند و تو خدا را پشت سر گذاشته بسوى ديگرى مى روى چه خداى نيرومندى چقدر بزرگوار است اى بشر تو ضعيفى و ناتوان چه
ص   543
چيزى بتو جرئت داده كه خدا را نافرمانى كنى تو در سايه حجاب عفو او قرار دارى در وسعت رحمتش دست و پا مى زنى نه رحمت خود را از تو باز داشته و نه سرپوش گناهانت را بر طرف كرده، بلكه لحظه اى از لطف خدا كنار نبوده اى . نعمت هاى خود را همه روزه براى تو مى فرستد، گناهى دارى براى تو پرده پوشى ميكند حادثه اى مى خواهد بتو روى آورد، آنرا از تو دور مى گرداند، اگر از چنين خدائى اطاعت كنى در باره او چه فكرى مى كنى بخدا سوگند اگر اين روش، در دو فردى كه از نظر نيرو و قدرت مساوى هستند وجود داشته باشد تو اولين كسى هستى كه بر اخلاق پست و اعمال ناشايسته خود حكومت مى كنى .

سفر مرگ
حقيقت مى گويم . دنيا تو را گول نزده، بلكه تو گول دنيا را خورده اى زيرا اندرزهائى كه صادر شده بطور مساوى براى همه اعلام گرديده و براى تو آشكار شده است .بلاهائى كه متوجه جسم تو مى شود و ضعف نيروى تو بهترين دليل و غير قابل انكار است كه دنيا تو را تكذيب كند و يا گول بزند . چه بسا اندرزگوئى كه در نظر تو متهم است و يا راستگوئى كه تو آن را دروغگو مى دانى . اگر راست و دروغ اندرزها را در سرزمين هاى ويران و خانه هاى خالى بررسى كنى مى بينى بهترين موعظه و رساترين اندرزها را در اختيار تو قرار مى دهند، زيرا در مركزى رفته اى كه نسبت بتو مهربانند، براى سالم بودنت دقت مى كنند . بهترين خانه، خانه اى است كه آن را نپسندى، بهترين محل، محلى است كه براى سكونت نپذيرى .سعادتمندان فردا كسانى هستند كه از دنيا گريزان بوده اند . فردا روزى است كه زمين مى لرزد و قيامت بر پا مى شود و حوادث هولناك آن آشكار مى گردد، هر كس راهى را كه در دنيا انتخاب كرده آغاز ميكند و دنبال معبودى كه پرستش كرده است
ص   544
رهسپار مى گردد و هر مطيعى دنبال دستور دهنده اش حركت مى نمايد . در چنين روزى در عدل خدا نه باندازه حركت چشم و نه بمقدار صداى پا، ظلم مى شود بلكه هر كس بحق خود مى رسد .در چنين روزى دليل باطل فراوان و عذرهاى بى فايده زياد است . بنا بر اين بايد خود را براى عذرى قابل اعتماد آماده كنى، دليل خويش را باثبات برسانى .در باقيمانده عمر از ثروتى كه براى تو دوام ندارد بهره بردارى كن خود را براى سفر آماده گردان برق پيروزى را بنگر و وسيله كوشش را بحركت در آور؟