متن عربی

102- و من خطبة له (علیه السلام) :
فی التزهید فی الدنیا
أَیهَا النَّاسُ انْظُرُوا إِلَی الدُّنْیا نَظَرَ الزَّاهِدِینَ فِیهَا الصَّادِفِینَ عَنْهَا فَإِنَّهَا وَ اللَّهِ عَمَّا قَلِیلٍ تُزِیلُ الثَّاوِی السَّاکنَ وَ تَفْجَعُ الْمُتْرَفَ الآْمِنَ لَا یرْجِعُ مَا تَوَلَّی مِنْهَا فَأَدْبَرَ وَ لَا یدْرَی مَا هُوَ آتٍ مِنْهَا فَینْتَظَرَ سُرُورُهَا مَشُوبٌ بِالْحُزْنِ وَ جَلَدُ الرِّجَالِ فِیهَا إِلَی الضَّعْفِ وَ الْوَهْنِ فَلَا یغُرَّنَّکمْ کثْرَةُ مَا یعْجِبُکمْ فِیهَا لِقِلَّةِ مَا یصْحَبُکمْ مِنْهَا رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً تَفَکرَ فَاعْتَبَرَ وَ اعْتَبَرَ فَأَبْصَرَ فَکأَنَّ مَا هُوَ کائِنٌ مِنَ الدُّنْیا عَنْ قَلِیلٍ لَمْ یکنْ وَ کأَنَّ مَا هُوَ کائِنٌ مِنَ الْآخِرَةِ عَمَّا قَلِیلٍ لَمْ یزَلْ وَ کلُّ مَعْدُودٍ مُنْقَضٍ وَ کلُّ مُتَوَقَّعٍ آتٍ وَ کلُّ آتٍ قَرِیبٌ دَانٍ.
صفة العالم
و منها : الْعَالِمُ مَنْ عَرَفَ قَدْرَهُ وَ کفَی بِالْمَرْءِ جَهْلًا أَلَّا یعْرِفَ قَدْرَهُ وَ إِنَّ مِنْ أَبْغَضِ الرِّجَالِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی لَعَبْداً وَکلَهُ اللَّهُ إِلَی نَفْسِهِ جَائِراً عَنْ قَصْدِ السَّبِیلِ سَائِراً بِغَیرِ دَلِیلٍ إِنْ دُعِی إِلَی حَرْثِ الدُّنْیا عَمِلَ وَ إِنْ دُعِی إِلَی حَرْثِ الْآخِرَةِ کسِلَ کأَنَّ مَا عَمِلَ لَهُ وَاجِبٌ عَلَیهِ وَ کأَنَّ مَا وَنَی فِیهِ سَاقِطٌ عَنْهُ.
آخر الزمان
و منها :

وَ ذَلِک زَمَانٌ لَا ینْجُو فِیهِ إِلَّا کلُّ مُؤْمِنٍ نُوَمَةٍ إِنْ شَهِدَ لَمْ یعْرَفْ وَ إِنْ غَابَ لَمْ یفْتَقَدْ أُولَئِک مَصَابِیحُ الْهُدَی وَ أَعْلَامُ السُّرَی لَیسُوا بِالْمَسَاییحِ وَ لَا الْمَذَاییعِ الْبُذُرِ أُولَئِک یفْتَحُ اللَّهُ لَهُمْ أَبْوَابَ رَحْمَتِهِ وَ یکشِفُ عَنْهُمْ ضَرَّاءَ نِقْمَتِهِ.
أَیهَا النَّاسُ سَیأْتِی عَلَیکمْ زَمَانٌ یکفَأُ فِیهِ الْإِسْلَامُ کمَا یکفَأُ الْإِنَاءُ بِمَا فِیهِ أَیهَا النَّاسُ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَعَاذَکمْ مِنْ أَنْ یجُورَ عَلَیکمْ وَ لَمْ یعِذْکمْ مِنْ أَنْ یبْتَلِیکمْ وَ قَدْ قَالَ جَلَّ مِنْ قَائِلٍ إِنَّ فِی ذلِک لَآیاتٍ وَ إِنْ کنَّا لَمُبْتَلِینَ.
 قال السید الشریف الرضی : أما قوله (علیه السلام) کل مؤمن نومة فإنما أراد به الخامل الذکر القلیل الشر و المساییح جمع مسیاح و هو الذی یسیح بین الناس بالفساد و النمائم و المذاییع جمع مذیاع و هو الذی إذا سمع لغیره بفاحشة أذاعها و نوه بها و البذر جمع بذور و هو الذی یکثر سفهه و یلغو منطقه.

متن فارسی

در تشویق به زهد
از جمله خطبه های امیرالمومنین علیه السلام است: 
به دنیا بدانگونه بنگرید که گوشه گیران و رو گردانندگان از آن بدان می نگرند، پس به راستی قسم به خدا اندک زمانی نخواهد گذشت که دنیا کسی را که در آن اقامت و سکونت دارد از میان می برد و آن کس را که از وفور نعمت و برخورداری از امنیت، به خودسری و طغیان کشیده شده، دچار فاجعه و مصیبت می سازد.
 آنچه از امور دنیا که از انسان رو گردانیده (از قبیل جوانی و نیرومندی) دیگر باز نمی گردد و هر چه در آینده رو خواهد کرد، دانسته نیست تا بتوان به انتظار آن نشست، شادی دنیا آمیخته با اندوه است و چابکی و نیرومندی مردمان در آن رو به ضعف و سستی دارد، بنابراین، فراوانی چیزهایی که در دنیا برایتان خوشایند است ، فریبتان ندهد، زیرا آنچه در دنیا همراه شما خواهد بود اندک است.
 رحمت خدا بر کسی که بیندیشد، آن گاه عبرت بگیرد و چون عبرت گرفت، بینا گردد، آنچه از دنیا اکنون موجود است، به زودی چنان خواهد شد که گویی نبوده است، و هر چه در آخرت وجود دارد به زودی چنین به نظر می رسد، که گویی هموار بوده است، هر چیزی که قابل شمارش باشد، از میان رونده است هر چیزی که وقوع آن، مورد انتظار باشد، رخ خواهد داد و هر چه که خواهد آمد، آمدن آن نزدیک است.
 و از همین خطبه است: عالم کسی است که ارزش خود را بشناسد و در نادانی انسان همین بس که قدر خویشتن را نشناسد و بی گمان دشمنترین مردم نزد خدا هر آینه بنده ای است که خداوند، کار او را به خود او وا گذاشته، که وی از راه راست منحرف و بدون راهنما، روان است، هرگاه برای بدست آوردن کالای دنیا دعوت شود بدان دعوت عمل می کند و اگر برای بدست آوردن امری مربوط به آخرت دعوت شود، سستی می ورزد، گویی آنچه برای بهره گیری از دنیا انجام داده بر او واجب بوده است و گویی آنچه از امر آخرت که در انجام آن سستی ورزیده ، از او ساقط گردیده است.
 و از همین خطبه است: این زمان زمانی است که جز مومنانی که در نتیجه گمنامی، مجبور به شرکت در کارهای زشت اشرار نشده اند، کس دیگری نجات پیدا نمی کند، مومنانی که اگر در جایی حضور یابند، شناخته نمی شوند و اگر غائب باشند، کسی به جستجوی ایشان برنمی خیزد، اینان چراغهای هدایت و نشانه های واضحی در راه تاریک مشکلات هستند، و از کسانی نیستند که برای اشاعه فساد و سخن چینی، در میان مردم قدم بزنند یا اگر از کسی عمل زشتی، سر بزند آن را شایع و آشکار سازند یا خود گرد شفاهت و بیهوده گویی بگردند، خداوند درهای رحمت خود را بر روی این افراد می گشاید و زیانهای دشمنی خود را از آنان دور می سازد.
 ای مردم، به زودی روزگاری خواهد آمد که اسلام در آن روزگار واژگون می شود به همانگونه که ظرف با آنچه در آن است واژگون گردد، ای مردم همانا خداوند شما را از اینکه ستمی بر شما روا دارد، پناه و امان داده، اما از اینکه شما را بیازماید، پناه و امان نداده است و به تحقیق گوینده ای که چه بزرگ و با عظمت می باشد گفته است: ان فی ذلک لایات و ان کنا لمبتلین (به راستی که در این امور نشانه هایی است و اینکه ما، هر آینه بندگان را می آزماییم) 

شریف رضی گوید: اما گفته آن حضرت علیه السلام (کل مومن نومه) پس جز این نیست که مقصود امیرالمومنین (علیه السلام) افراد گمنام و اندک شر است و کلمه مساییح جمع مسیاح می باشد و مراد از آن کسی است که به قصد فساد و سخن چینی در میان مردم می گردد و کلمه مذاییع جمع مذیاع است و مذیاع کسی است که چون بشنود دیگری عمل زشتی مرتکب شده، آن را شایع می کند و آشکار می سازد، و کلمه بذر جمع بذور است و او کسی است که در سفاهتها و کارهای ناپسند خود، زیاده روی می کند و به گفتن سخنان لغو، زبان می گشاید.