خانه > به هنگام بیعت مردم ( خطبه شماره 16 )
خطبـه ها
نامـــه ها
حکمت ها
غرائب الکلم
متن عربی
16.لمّا بویع فی المدینة، و فیها یخبر الناس بعلمه بما تؤول إلیه أحوالهم و فیها یقسمهم إلى أقسام:
- ذِمَّتِی بِمَا أَقُولُ رَهِینَةٌ وَ أَنَا بِهِ زَعِیمٌ.
- إِنَّ مَنْ صَرَّحَتْ لَهُ الْعِبَرُ عمّا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْمَثُلاتِ حَجَزَتْهُ التَّقْوَىَ عَنْ تَقَحُّمِ الشُّبُهَاتِ.
- أَلاَ وَ إِنَّ بَلِیَّتَکُمْ قَدْ عَادَتْ کَهَیْئَتِهَا یَوْمَ بَعَثَ اللّهُ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله)
- وَ الَّذِی بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَتُبَلْبَلُنَّ بَلْبَلَةً، وَ لَتُغَرْبَلُنَّ غَرْبَلَةً،
- وَ لَتُسَاطُنَّ سَوْطَ الْقِدْرِ حَتَّى یَعُودَ أسْفَلُکُمْ أَعْلاکُمْ، وَ أَعْلاکُمْ أَسْفَلَکُمْ،
- وَ لَیَسْبِقَنَّ سَابِقُونَ کانُوا قَصَّرُوا،
- وَ لَیُقَصِّرَنَّ سَبَّاقُونَ کانُوا سَبَقُوا.
- وَ اللّهِ مَا کَتَمْتُ وَ شْمَةً،
- وَ لا کَذَبْتُ کِذْبَةً،
- وَ لَقَدْ نُبِّئْتُ بِهذَا الْمَقَامِ وَ هذَا الْیَوْمِ.
- أَلا وَ إِنَّ الْخَطَایَا خَیْلٌ شُمُسٌ،
- حُمِلَ عَلَیْهَا أَهْلُهَا،
- وَ خُلِعَتُ لُجُمُهَا،
- فَتَقَحَّمَتْ بِهِمْ فِی النَّارِ.
- أَلا وَ إِنَّ التَّقْوَى مَطَایَا ذُلُلٌ،
- حُمِلَ عَلَیْها أَهْلُها،
- وَ أُعْطُوا أَزِمَّتَها،
- فَأَوْرَدَتْهُمُ الْجَنَّةَ.
- حَقٌّ وَ باطِلٌ،
- وَ لِکُلٍّ أَهْلٌ،
- فَلَئِنْ أَمِرَ الْبَاطِلُ،
- لَقَدِیماً فَعَلَ،
- وَ لَئِنْ قَلَّ الْحَقُّ،
- فَلَرُبَّما وَ لَعَلَّ،
- وَ لَقَلَّما أَدْبَرَ شَىْءٌ فَأَقْبَلَ!
قال السیّد الشریف: و أَقُولُ: إِنَّ فِی هذَا الْکَلاَمِ الْاَدْنَى مِنْ مَوَاقِعِ الْاِحْسَانِ مَالا تَبْلُغُهُ مَوَاقِعُ الْاِسْتِحْسَانِ، وَ إِنَّ حَظَّ الْعَجَبِ مِنْهُ أَکْثَرُ مِنْ حَظِّ الْعُجْبِ بِهِ،وَ فِیهِ مَعَ الْحَالِ الَّتی وَصَفْنَا زَوَائدُ مِنَ الْفَصَاحَةِ لا یَقُومُ بِها لِسَانٌ وَ لا یَطَّلِعُ فَجَّهَا إِنْسَانٌ وَ لا یَعْرِفُ مَا أَقُولُ إِلا مَنْ ضَرَبَ فِی هذِهِ الصِّنَاعَةِ بِحَقٍّ، وَ جَرَى فِیها عَلَى عِرْقٍ. «وَ مَا یَعْقِلُهَا إِلّا الْعَالِمُونَ».
و من هذه الخطبة و فیها یقسّم الناس إلى ثلاثة أصنافٍ:
- شُغِلَ مَنِ الْجَنَّةُ وَ النَّارُ أَمَامَهُ!
- سَاعٍ سَرِیعٌ نَجَا،
- وَ طَالِبٌ بَطِی رَجَا،
- وَ مُقَصِّرٌ فِی النَّارِ هَوَى.
- الْیَمِینُ وَ الشِّمالُ مَضَلَّةٌ،
- وَ الطَّرِیقُ الْوُسْطَى هِیَ الْجَادَّةُ،
- عَلَیْها بَاِقی الْکِتَابِ وَ آثارُ النُّبُوَّةِ،
- وَ مِنْها مَنْفَذُ السُّنَّةِ،
- وَ إِلَیْها مَصِیرُ الْعَاقِبَةِ.
- هَلَکَ مَنِ ادَّعَى،وَ خَابَ مَنِ افْتَرَى.
- مَنْ أَبْدَى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ هَلَکَ،
- وَ کَفَى بِالْمَرْءِ جَهْلاً أَلّا یَعْرِفَ قَدْرَهُ.
- لا یَهْلِکُ عَلَى التَّقْوَى سِنْخُ أَصْلٍ،
- وَ لا یَظْمَأُ عَلَیْهَا زَرْعُ قَوْمٍ.
- فَاسْتَتِرُوا فِی بُیُوتِکُمْ،
- وَ أصْلِحُوا ذَاتَ بَیْنِکُمْ،
- وَ التَّوْبَةُ مِنْ وَرَائِکُمْ،
- وَ لا یَحْمَدْ حَامِدٌ إِلا رَبَّهُ،
- وَ لا یَلُمْ لاَئِمٌ إِلا نَفْسَهُ.
متن فارسی
16. سخن امام (علیه السلام) هنگامى که در مدینه با او بیعت کردند، در آن از سرانجام کار مردم خبر مى دهد و آن ها را به گروه هاى مختلفى تقسیم مى کند
- امتحان الهى: ذمّه ام در گروى این سخنان است که مى گویم و من صدق آن را تضمین مى کنم!
- کسى که عبرت هاى حاصل از سرگذشت پیشینیان و عذاب هاى الهى در مورد آنان، پرده را از مقابل چشم او براى دیدن عقوبت هایى که در انتظارش است، بردارد (روح تقوا در او زنده مى شود و) تقواى الهى، او را از فرو رفتن در آن گونه بدبختى ها حفظ مى کند.
- آگاه باشید که آزمون ها درست همانند روزى که خداوند، پیامبرش (صلی الله علیه و آله) را مبعوث ساخت براى شما تکرار شده است!
- به خدایى که پیامبر (صلی الله علیه و آله) را به حق فرستاده سوگند که همه شما به هم مخلوط شده، و غربال مى شوید
- و همچون محتواى دیگ به هنگام جوشش، زیرورو خواهید شد آن گونه که افراد پایین نشین،بالا و بالانشینان، پایین قرار خواهند گرفت
- و آنان که در اسلام پیشگام بوده و برکنار شده بودند بار دیگر سر کار خواهند آمد
- و کسانى که با حیله و تزویر پیشى گرفتند کنار زده خواهند شد!
- به خدا سوگند هرگز حقیقتى را کتمان نکرده ام
- و هیچ گاه دروغى نگفته ام،
- و موقعیّت امروز را از قبل به من خبر داده اند!
- گناه و راه مصون ماندن از آن: آگاه باشید! گناهان، اسب هاى سرکشى هستند
- که اهلش را بر آن ها سوار مى کنند
- و لجام هاى آن ها گرفته مى شود
- و سرانجام، آنان را در دوزخ سرنگون مى کنند!
- آگاه باشید! تقوا و پرهیزکارى همانند مرکب هاى راهوار و رام و سریع السیر است
- که اهلش را بر آن سوار مى کنند
- و زمام آن را به دستشان مى سپارند
- و آنان را به بهشت جاویدان مى رسانند،
- (همیشه) حق و باطلى وجود دارد
- و براى هر کدام اهل و طرفدارانى است،
- اگر باطل حکومت کند جاى تعجّب نیست همیشه چنین بوده است
- و اگر حق و پیروانش کم باشند (نگران نباشید)
- چه بسا افزوده گردند و بر لشکر باطل پیروز شوند
- (بکوشید و از فرصت ها استفاده کنید زیرا) کمتر مى شود که چیزى پشت کند و بار دیگر بازگردد!
سیّد رضى (رحمه الله) مى گوید: در این سخن که نزدیک ترین سخن به حقیقت فصاحت است، لطایفى نهفته که هیچ کس از سخن سنجان به پایه آن نمى رسد و بیش از آنچه که ما از آن به شگفتى فرو مى رویم، شگفتى از آن به تعجّب مى آید؛به علاوه در آن ریزه کارى هایى از فصاحت است که نه زبان قادر به شرح آن است و نه هیچ انسانى مى تواند به عمق آن برسد و نه آنچه من مى گویم را جز آنان که در فصاحت پیشگام و ریشه دارند، مى توانند درک کنند! (آرى) «(وَ مَا یَعْقِلُها إلاَّ الْعَالِمُونَ)؛ جز دانشمندان آن را درک نمى کنند!».
و قسمتى از این خطبه است که مردم را به سه گروه تقسیم مى کند:
- راه سعادت: کسى که بهشت و دوزخ در پیش روى او قرار گرفته (و به آن ایمان دارد)، از کارهایى که در آن جا سودى نمى بخشد رویگردان است، (و مردم در این مسیر سه گروه اند:)
- کسانى که سخت مى کوشند و به سرعت پیش مى روند، آن ها اهل نجات اند
- و گروهى که به کندى گام برمى دارند باز امید نجاتى دارند
- و گروهى مقصّرند، که در آتش دوزخ سقوط مى کنند.
- انحراف به راست و چپ سبب گمراهى و ضلالت است
- و راه میانه و مستقیم، جادّه وسیع (الهى) است که
- ـ قرآن مجید ـ کتاب جاویدان الهى و آثار نبوّت بر آن قرار دارد
- و راه ورود به سنّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) از همین جاست
- و پایان کار به آن منتهى مى شود.
- آن کس که به ناحق ادّعا (ى امامت و ولایت) کند هلاک مى شود (چرا که هم خودش گمراه است و هم دیگران را به گمراهى مى کشاند)
- و آن کس که با دروغ وافترا (بر خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) ) چنین مقامى را طلب کند محروم مى گردد و به جایى نمى رسد
- و آن کس که (با ادّعاهاى باطل) به مبارزه با حق برخیزد و در برابر آن قد علم کند هلاک خواهد شد!
- و براى نادانى انسان همین بس که قدر خویش را نشناسد،
- ریشه درختى که در سرزمین تقوا نشانده شود هرگز نابودى نمى پذیرد
- و بذر وزراعتى که در این سرزمین پاشیده شود، هرگز تشنه نمى گردد!
- در خانه هاى خود پنهان شوید (و در دسته بندى هاى منافقان و نفاق افکنان شرکت نجویید)!
- در اصلاح میان خود بکوشید (و مردم را با هم آشتى دهید و صفوف خود را در مقابل منافقان متّحد سازید)!
- توبه پیش روى شما و در دسترستان است (به آن چنگ بزنید و گذشته خود را جبران کنید،
- و در هر حال) هیچ ستایشگرى جز خداوند را نباید ستایش کرد
- و (در گناه و خطا) جز خویش را نباید سرزنش نمود!
قبلی بعدی
