متن عربی
31. وَ سُئِلَ عَنِ الْاِیمَانِ، فَقَالَ:
- الإِيمَانُ عَلَى أَرْبَعِ دَعَائِمَ:
- عَلَى الصَّبْرِ، وَ الْيَقِينِ، وَ الْعَدْلِ، وَ الْجِهَادِ.
- وَ الصَّبْرُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ:
- عَلَى الشَّوْقِ، وَ الشَّفَقِ، وَ الزُّهْدِ، وَ التَّرَقُّبِ:
- فَمَنِ اشْتَاقَ إِلَى الْجَنَّةِ سَلا عَنِ الشَّهَوَاتِ؛
- وَ مَنْ أَشْفَقَ مِنَ النَّارِ اجْتَنَبَ الْمُحَرَّمَاتِ؛
- وَ مَنْ زَهِدَ فِي الدُّنْيَا اسْتَهَانَ بِالْمُصِيبَاتِ؛
- وَ مَنِ ارْتَقَبَ الْمَوْتَ سَارَعَ إِلَى الْخَيْرَاتِ.
- وَ الْيَقِينُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ:
- عَلَى تَبْصِرَةِ الْفِطْنَةِ، وَ تَأَوُّلِ الْحِکْمَةِ، وَ مَوْعِظَةِ الْعِبْرَةِ، وَ سُنَّةِ الأَوَّلِينَ.
- فَمَنْ تَبَصَّرَ فِي الْفِطْنَةِ تَبَيَّنَتْ لَهُ الْحِکْمَةُ؛
- وَمَنْ تَبَيَّنَتْ لَهُ الْحِکْمَةُ عَرَفَ الْعِبْرَةَ؛
- وَمَنْ عَرَفَ الْعِبْرَةَ فَکَأَنَّمَا کَانَ فِي الأَوَّلِينَ.
- وَ الْعَدْلُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ:
- عَلَى غَائِصِ الْفَهْمِ، وَ غَوْرِ الْعِلْمِ، وَ زُهْرَةِ الْحُکْمِ، وَ رَسَاخَةِ الْحِلْمِ،
- فَمَنْ فَهِمَ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ؛
- وَ مَنْ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ صَدَرَ عَنْ شَرَائِعِ الْحُکْمِ؛
- وَ مَنْ حَلُمَ لَمْ يُفَرِّطْ فِي أَمْرِهِ وَ عَاشَ فِي النَّاسِ حَمِيداً.
- وَ الْجِهَادُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ:
- عَلَى الأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْکَرِ، وَ الصِّدْقِ فِي الْمَوَاطِنِ، وَ شَنَآنِ الْفَاسِقِينَ:
- فَمَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ شَدَّ ظُهُورَ الْمُوْمِنِينَ،
- وَ مَنْ نَهَى عَنِ الْمُنْکَرِ أَرْغَمَ أُنُوفَ الْکَافِرِينَ؛
- وَ مَنْ صَدَقَ فِي الْمَوَاطِنِ قَضَى مَا عَلَيْهِ،
- وَ مَنْ شَنِئَ الْفَاسِقِينَ وَ غَضِبَ لِلَّهِ، غَضِبَ اللَّهُ لَهُ وَ أَرْضَاهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
- وَ الْکُفْرُ عَلَى أَرْبَعِ دَعَائِمَ:
- عَلَى التَّعَمُّقِ، وَ التَّنَازُعِ، وَ الزَّيْغِ، وَ الشِّقَاقِ:
- فَمَنْ تَعَمَّقَ لَمْ يُنِبْ إِلَى الْحَقِّ؛
- وَ مَنْ کَثُرَ نِزَاعُهُ بِالْجَهْلِ دَامَ عَمَاهُ عَنِ الْحَقِّ؛
- وَ مَنْ زَاغَ سَاءَتْ عِنْدَهُ الْحَسَنَةُ، وَ حَسُنَتْ عِنْدَهُ السَّيِّئَةُ، وَ سَکِرَ سُکْرَ الضَّلالَةِ؛
- وَ مَنْ شَاقَّ وَ عُرَتْ عَلَيْهِ طُرُقُهُ، وَ أَعْضَلَ عَلَيْهِ أَمْرُهُ، وَ ضَاقَ عَلَيْهِ مَخْرَجُهُ.
- وَ الشَّکُّ عَلى أَرْبَعِ شُعَبٍ:
- عَلَى التَّمَارِي، وَ الْهَوْلِ، وَ التَّرَدُّدِ، وَ الأِسْتِسْلامِ:
- فَمَنْ جَعَلَ الْمِرَاءَ دَيْدَناً لَمْ يُصْبِحْ لَيْلُهُ؛
- وَ مَنْ هَالَهُ مَا بَيْنَ يَدَيْهِ نَکَصَ عَلى عَقِبَيْهِ؛
- وَ مَنْ تَرَدَّدَ فِي الرَّيْبِ وَ طِئَتْهُ سَنَابِکُ الشَّيَاطِينِ؛
- وَ مَنِ اسْتَسْلَمَ لِهَلَکَةِ الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ هَلَکَ فِيهِمَا.
قال الرَّضىُ: وَ بَعْدَ هذا کَلامٌ تَرَکْنا ذِکْرَهُ خَوْفَ الاْطالَةِ وَ الْخُرُوجَ عَنِ الْغَرَضِ الْمَقْصُودِ فِي هذا الْبابِ.
متن فارسی
از امام (علیه السلام) درباره ایمان سؤال شد. فرمود:
- ایمان بر چهار پایه استوار است:
- «صبر»، «یقین»، «عدالت» و«جهاد».
- صبر، بر چهار شعبه استوار است:
- اشتیاق، ترس، زهد وانتظار.
- آن کس که مشتاق بهشت باشد، شهوات و تمایلات سرکش را به فراموشى مى سپارد
- وآن کس که از آتش جهنم بیمناک باشد از گناهان دورى مى گزیند
- وکسى که زاهد وبى اعتنا به دنیا باشد مصیبت ها را ناچیز مى شمرد
- و آن کس که انتظار مرگ را مى کشد براى انجام اعمال نیک سرعت مى گیرد.
- یقین نیز بر چهار شاخه استوار است:
- بینش هوشمندانه و عمیق، پى بردن به دقایق حکمت، پند گرفتن از عبرت ها، و اقتدا به روش پیشینیان (صالح).
- کسى که بینایى هوشمندانه داشته باشد حکمت و دقایق امور براى او روشن مى شود .
- وکسى که دقایق امور براى او روشن شود عبرت فرامى گیرد .
- وکسى که درس عبرت گیرد چنان است که گویا همیشه با گذشتگان بوده است.
- عدالت نیز چهار شعبه دارد:
- فهم دقیق، علم ودانش عمیق، قضاوت صحیح و روشن، و حلم و بردبارى راسخ.
- کسى که درست بیندیشد به اعماق دانش آگاهى پیدا مى کند.
- و کسى که به عمق علم و دانش برسد از سرچشمه احکام سیراب بازمى گردد
- و آن کس که حلم وبردبارى پیشه کند گرفتار تفریط و کوتاهى در امور خود نمى شود و در میان مردم با آبرومندى زندگى خواهد کرد.
- جهاد نیز چهار شاخه دارد:
- امر به معروف، نهى از منکر، صدق و راستى در معرکه هاى نبرد، و دشمنى با فاسقان.
- آن کس که امر به معروف کند پشت مؤمنان را محکم ساخته
- و آن کس که نهى از منکر کند بینى کافران (و منافقان) را به خاک مالیده
- و کسى که صادقانه در میدان هاى نبرد با دشمن (و هرگونه مقابله با آن ها) بایستد وظیفه خود را (در امر جهاد) انجام داده
- و کسى که فاسقان را دشمن دارد و براى خدا خشم گیرد خداوند به خاطر او خشم و غضب مى کند (و او را در برابر دشمنان حفظ مى نماید) و روز قیامت وى را خشنود مى سازد.
- ارکان کفر و شرک: کفر بر چهار پایه قرار دارد:
- تعمق (رفتن به دنبال اوهام به گمان کنجکاوى درباره اسرار)، ستیزه جویى و جدال، انحراف از حق (به سبب هوا و هوس ها و تعصب ها)، وشقاق (دشمنى با حق ولجاجت در برابر آن).
- آن کس که تعمق وکنجکاوى ناصواب پیشه کند هرگز به حق باز نمى گردد.
- آن کس که بر اثر جهل، بسیار به نزاع و ستیز برخیزد، نابینایى او درباره حق پایدار خواهد ماند.
- و کسى که از راه حق منحرف شود (و به دنبال هوس ها برود) خوبى در نظرش بدى و بدى نزدش خوبى جلوه مى کند و گرفتار مستى گمراهى مى شود .
- و آن کس که به عناد و لجاجت پردازد طرق رسیدن (به حق) براى او ناهموار مى گردد و کارها بر او سخت و پیچیده مى شود و در تنگنایى که خارج شدن از آن مشکل است گرفتار خواهد شد.
- شاخه هاى شک: شک نیز بر چهار پایه استوار است:
- مراء (گفت وگوى بى حاصل)، ترس (از کشف حقیقت)، تردید (در تصمیم گیرى)، و تسلیم (خودباختگى).
- آن کس که مراء و گفت وگوى بى حاصل را عادت خود قرار دهد ظلمت و تاریکى شب شک او را به روشنایى روزِ یقین نمى رساند .
- و آن کس که از حقایق پیش روى خود وحشت کند (و از تصمیم گیرى صحیح بپرهیزد) به قهقرا باز مى گردد .
- وآن کس که در تردید و دودلى باشد (و در تصمیم گیرى وسواس به خرج دهد) زیر سم شیاطین له مى شود .
- و کسى که در برابر عوامل هلاکت خویش در دنیا وآخرت تسلیم گردد (و به مبارزه بر ضد اسباب شک و شبهه برنخیزد) در هر دو جهان هلاک خواهد شد.
مرحوم سیّد رضى پس از پایان این حدیث مى گوید: بعد از این کلام، سخنان دیگرى بوده که ما از بیم اطاله سخن و خارج شدن از هدف اصلى در این باب، از آن ها صرف نظر کردیم.
قبلی بعدی