ولادت
سید جواد مصطفوی در مشهد متولد شد. پدرش، حجت الاسلام سید محسن مصطفوی، از مدرسین مدرسه «حاج صالح» بود. پس از طی دوران دبستان، در ۱۳۱۴ هـ .ش به دبیرستان «هدایت» رفت و بعد از اتمام آن، تحصیلات حوزوی خود را آغاز کرد و در مدرسه «خیرات خان» مشهد به تحصیل پرداخت. سپس به مدرسه «نواب» رفت و مدت ده سال دروس سطح حوزه را نزد اساتید برجسته‌ای چون شیخ کاظم دامغانی، سید احمد مدرس یزدی، ادیب نیشابوری، شیخ هاشم قزوینی، شیخ محمدرضا ترابی، شیخ مجتبی قزوینی، شیخ هادی کدکنی و میرزا جواد تهرانی فرا گرفت.
در ۱۳۳۱ هـ .ش به تهران آمد و در مدرسه «مروی» محضر آیت الله قاضی را درک کرد و به فراگیری منظومه مشغول شد و در درس خارج فقه آیت الله سید احمد خوانساری شرکت کرد. مصطفوی علاوه بر دروس حوزوی، در۱۳۳۲ هـ .ش در رشته فقه دانشکده الهیات دانشگاه تهران نیز مشغول به تحصیل شد و سرانجام در ۱۳۴۲ هـ .ش موفق به اخذ دانشنامه دکترا گردید و از همان سال نیز به تدریس منطق، بلاغت، فقه الحدیث و تفسیر پرداخت. در ۱۳۶۲هـ .ش رئیس دانشکده علوم اسلامی رضوی شد.
در قرن معاصر هم يک شخصيت دانشمند و محقق خراساني نهج البلاغه را جزء برنامه روزانه خود قرار داد، و از جواني تا آخرين روزهاي حيات پر بارش روي اين کتاب کار کرد، کتابها و مقالات متعددي در موضوعات مختلف نهج البلاغه نوشت و به چاپ رسانيد.
او استاد بزرگ و دانشمند عالي مقام حضرت حجه الاسلام دکتر حاج سيد جواد مصطفوي مشهدي رضوان الله عليه بود، وي يکي از مردان با همت و مبتکر و خلاق عصر ما بشمار ميرفت، او همواره با کتاب و قلم سرو کار داشت و عمر خود را وقف علم و تحقيق کرد و آثار ارزندهاي از خود به يادگار گذاشت.
او نخستين کسي بود که براي نهج البلاغه فهرست الفاظ ترتيب داد و حقا بايد وي را بنيان گذار اين فن در ايران ناميد، او با روش ابتکاري خود مراجعه کنندگان نهج البلاغه را به موضوعات مورد نظرشان راهنمائي کرد و استفاده زا مندرجات آن کتاب را آسان نمود.
کتاب «الکاشف عن الفاظ نهج البلاغه» را در حدود سي سال پيش به چاپ رسانيد، کتاب مزبور در آن ايام مورد توجه اهل علم و ادب قرار گرفت، همه طبقات از آن کتاب تجليل کردند و مولف آن را در تنظيم اين اثر مفيد و ارزنده مورد تکريم و تشويق قرار دادند.
مرحوم مصطفوي با تاليف کتاب الکاشف خدمت بزرگي به محققان و پژوهشگران نمودند، و با نوشتن کتاب رابطه قرآن و نهج البلاغه که رساله دکتراي ايشان در دانشکده الهيات بود، نهج البلاغه را رسما وارد دانشگاه دولتي کردند که در آن ايام بسيار کار بزرگي بود.
نگارنده اين سطور از سالهاي 1335 در تهران با استاد بزرگوار آشنا شدم و بعد اين آشنائي به دوستي و ارتباط مداوم منجر شد، از همان آغاز مشاهده کردم آن استاد گرانقدر يک محقق به تمام معني ميباشد و همواره اوقات خود را به کارهاي علمي و تحقيقاتي ميگذراند.
خانه محقر او در کوچه امام زاده يحي تهران در واقع يک دارالتحقيق بود، دوستان آن مرحوم که همگان از اهل علم و ادب بودند در آن خانه کوچک گرد هم ميآمدند و کارهاي علمي ميکردند و از روش ايشان در فيش برداري از کتب حديث استفاده مي نمودند.
مرحوم مصطفوي در آن ايام وسائل الشيعه را فهرست مي کردند و اين حقير هم با گروهي از دوستان با ايشان همکاري ميکرديم، و معظم له در واقع يک استاد راهنما براي ما بودند، کتاب بزرگ وسائل الشيعه را فيش کردند و بعد از مدتي آن را تنظيم نمودند و براي چاپ آماده ساختند.
تالیفات
آثار متعددی از این استاد برجسته باقی مانده است که از آن جمله می‌توان به «الکاشف عن الفاظ نهج البلاغه فی شروحه مفتاح الوسایل»، «معجم الفاظ وسائل الشیعه»، «العناوین الابجدیه للصحیفه السجادیه»، «معجم الفاظ صحیفه سجادیه»، «التطبیق بین السفینه»، «البحار الهادی الی الفاظ اصول کافی» (۲جلد)، «بهشت زندگی»، «پرتوی از نهج البلاغه»، «هشت مقاله » اشاره کرد. حدود یازده اثر نیز از وی به جا مانده است که هنوز به چاپ نرسیده است.
وفات
دکتر مصطفوی در ۲۰ اردیبهشت ماه ۱۳۶۸ هـ . ش در مشهد درگذشت و در یکی از حجره های صحن آزادی پایین پای حضرت امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.
منبع : عزيز الله عطاردي؛ علماي خراسان و نهج البلاغه؛صص 37، 38، 39
