متن عربی
156.وَ مِنَ الْکَلَام لَه علیه السلام خَاطَبَ بِهِ أَهْلَ البَصْرَةِ عَلَى جِهَةِ اقْتِصَاصِ المَلَاحِمِ
- فَمَنِ اسْتَطَاعَ عِنْدَ ذَلِکَ أَنْ یَعْتَقِلَ نَفْسَهُ عَلَى اللّهِ، عَزَّوَجَلَّ، فَلْیَفْعَلْ.
- فَإِنْ أَطَعْتُمُونِی فَإِنِّی حَامِلُکُمْ إِنْ شَاءَ اللّهُ عَلَى سَبِیلِ الْجَنَّةِ،
- وَ إِنْ کَانَ ذَا مَشَقَّةٍ شَدِیدَةٍ وَ مَذَاقَةٍ مَرِیرَةٍ.
- وَ أَمَّا فُلاَنَةُ فَأَدْرَکَهَا رَأْیُ النِّسَاءِ،
- وَ ضِغْنٌ غَلا فِی صَدْرِهَا کَمِرْجَلِ الْقَیْنِ،
- وَ لَوْ دُعِیَتْ لِتَنَالَ مِنْ غَیْرِی،
- مَا أَتَتْ إِلَیَّ، لَمْ تَفْعَلْ؛
- وَ لَهَا بَعْدُ حُرْمَتُهَا الْاُولَى،
- وَ الْحِسَابُ عَلَى اللّهِ تَعَالَى.
وَصْفُ الإیْمانِ - منه: سَبِیلٌ أَبْلَجُ الْمِنْهَاجِ، أَنْوَرُ السِّرَاجِ.
- فَبِالْاِیمَانِ یُسْتَدَلُّ عَلَى الصَّالِحَاتِ،
- وَ بِالصَّالِحَاتِ یُسْتَدَلُّ عَلَى الْاِیمَانِ،
- وَ بِالْاِیمَانِ یُعْمَرُ الْعِلْمُ،
- وَ بِالْعِلْمِ یُرْهَبُ الْمَوْتُ،
- وَ بِالْمَوْتِ تُخْتَمُ الدُّنْیَا،
- وَ بِالدُّنْیَا تُحْرَزُ الْآخِرَةُ،
- وَ بِالْقِیَامَةِ تُزْلَفُ الْجَنَّةُ،
- «وَ تُبَرَّزُ الْجَحِیمُ لِلْغَاوِینَ».
- وَ إِنَّ الْخَلْقَ لا مَقْصَرَ لَهُمْ عَنِ الْقِیَامَةِ.
- مُرْقِلِینَ فِی مِضْمَارِهَا إِلَى الْغَایَةِ الْقُصْوَى.
حَالُ أهْلِ القُبُورِ فی القِیَامَةِ - منه: قَدْ شَخَصُوا مِنْ مُسْتَقَرِّ الْاَجْدَاثِ،
- وَ صَارُوا إِلَى مَصَائِرِ الْغَایَاتِ.
- لِکُلِّ دَارٍ أَهْلُهَا، لاَیَسْتَبْدِلُونَ بِهَا وَ لا یُنْقَلُونَ عَنْهَا.
- وَ إِنَّ الْاَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ، وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ، لَخُلُقَانِ مِنْ خُلُقِ اللّهِ سُبْحَانَهُ؛
- وَ إِنَّهُمَا لا یُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ، وَ لا یَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ.
- وَ عَلَیْکُمْ بِکِتَابِ اللّهِ،
- «فَإِنَّهُ الْحَبْلُ الْمَتِینُ، وَ النُّورُ الْمُبِینُ»،
- وَ الشِّفَاءُ النَّافِعُ، وَ الرِّیُّ النَّاقِعُ،
- وَ الْعِصْمَةُ لِلْمُتَمَسِّکِ، وَ النَّجَاةُ لِلْمُتَعَلِّقِ.
- لاَیَعْوَجُّ فَیُقَامَ، وَ لا یَزِیغُ فَیُسْتَعْتَبَ،
- «وَ لا تُخْلِقُهُ کَثْرَةُ الرَّدِّ»، وَ وُلُوجُ السَّمْعِ.
- «مَنْ قَالَ بِهِ صَدَقَ، وَ مَنْ عَمِلَ بِهِ سَبَقَ».
وَ قَامَ إلَیْهِ رَجُلٌ فَقَالَ: یَا أَمِیرَالمُؤْمِنِینَ، أَخْبِرْنا عَنِ الْفِتْنَةِ، وِ هَلْ سَأَلْتَ رسولَ اللّهِ (صلی الله علیه و آله) عَنْهَا؟ فَقَالَ (علیه السلام): - إِنَّهُ لَمَّا أَنْزَلَ اللّهُ، سُبْحَانَهُ، قَوْلَهُ: (الَم أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ)
- عَلِمْتُ أَنَّ الْفِتْنَةَ لا تَنْزِلُ بِنَا وَ رَسُولُ اللّهِ (صلی الله علیه و آله) بَیْنَ أَظْهُرِنَا.
- فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللّهِ، مَا هَذِهِ الْفِتْنَةُ الَّتِی أَخْبَرَکَ اللّهُ تَعَالَى بِهَا؟
- فَقَالَ: «یَا عَلِیُّ، إِنَّ أُمَّتِی سَیُفْتَنُونَ مِنْ بَعْدِی»،
- فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللّهِ، أَوَ لَیْسَ قَدْ قُلْتَ لِی یَوْمَ أُحُدٍ حَیْثُ اسْتُشْهِدَ مَنِ اسْتُشْهِدَ مِنَ الْمُسْلِمِینَ، وَ حِیزَتْ عَنِّی الشَّهَادَةُ فَشَقَّ ذَلِکَ عَلَیَّ،
- فَقُلْتَ لِی: «أَبْشِرْ فَإِنَّ الشَّهَادَةَ مِنْ وَرَائِکَ؟»
- فَقَالَ لِی: «إِنَّ ذَلِکَ لَکَذَلِکَ، فَکَیْفَ صَبْرُکَ إِذَنْ؟»
- فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللّهِ، لَیْسَ هذَا مِنْ مَوَاطِنِ الصَّبْرِ،
- وَ لکِنْ مِنْ مَوَاطِنِ الْبُشْرَى وَ الشُّکْرِ.
- وَ قَالَ: «یَا عَلِیُّ إِنَّ الْقَوْمَ سَیُفْتَنُونَ بِأَمْوَالِهِمْ،
- وَ یَمُنُّونَ بِدِیْنِهِمْ عَلَى رَبِّهِمْ، وَ یَتَمَنَّوْنَ رَحْمَتَهُ،
- وَ یَأْمَنُونَ سَطْوَتَهُ،
- وَ یَسْتَحِلُّونَ حَرَامَهُ بِالشُّبُهَاتِ الْکَاذِبَةِ،
- وَ الْاَهْوَاءِ السَّاهِیَةِ،
- فَیَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ بِالنَّبِیذِ،
- وَ السُّحْتَ بِالْهَدِیَّةِ،
- وَ الرِّبَا بِالْبَیْعِ»
- قُلْتُ: یَا رَسُولَ اللّهِ، فَبِأَیِّ الْمَنَازِلِ أُنْزِلُهُمْ عِنْدَ ذَلِکَ؟
- أَ بِمَنْزِلَةِ رِدَّةٍ، أَمْ بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ؟ فَقَالَ: «بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ».
متن فارسی
156.از سخنان آن حضرت است خطاب به اهل بصره درباره حوادث آینده
- اطاعت از رهبر: آن کس که در آن هنگام (در فتنه ها) بتواند خود را وقف خداى متعال سازد باید چنین کند
- و اگر مرا اطاعت کنید، من (در میان انبوه فتنه ها) به خواست خدا شما را به راه بهشت خواهم برد؛
- هر چند راهى است پرمشقّت و داراى تلخى هاى فراوان.
- امّا فلان زن (اشاره به عایشه است) افکار زنانه دامنش را گرفت
- و کینه هایى که در سینه خود پنهان مى داشت، همچون دیگ آهنگران به جوشش درآمد (و آشکار شد)
- و اگر او را دعوت مى کردند که مانند همین کار را که در مورد من انجام داد درباره دیگرى انجام دهد،
- هرگز اقدام نمى کرد (و به خون خواهى عثمان برنمى خاست، این یک بهانه بود)
- به هر حال، (به خاطر پیامبر (صلی الله علیه و آله) ) همان احترام نخستین را دارد؛
- ولى حسابش با خداوند متعال است!
ویژگى ایمان - (ایمان) روشن ترین راه، با نورانى ترین چراغ است.
- انسان به سبب ایمان، به اعمال صالح راهنمایى مى شود
- و به وسیله اعمال صالح، ایمان، آشکار مى گردد.
- با ایمان، کاخ علم و دانش آباد مى شود
- و به وسیله علم، هراس از مرگ (و مسئولیّت هاى بعد از آن) حاصل مى گردد.
- با مرگ، دنیا پایان مى گیرد
- و با دنیا مى توان آخرت را به دست آورد
- و با برپا شدن قیامت، بهشت نزدیک مى شود
- و دوزخ براى گمراهان آشکار مى گردد
- و مردم به جز قیامت اقامتگاهى ندارند
- و به سرعت در این میدان به سوى آن سرمنزل آخرین پیش مى روند.
حشر مردگان در قیامت - آنان از قرارگاه قبرها خارج مى شوند
- و به سوى آخرین منزل رهسپار مى گردند.
- هر یک از خانه ها (ى بهشت و دوزخ) ساکنانى دارد که نه آن را به خانه دیگر تبدیل مى کنند و نه از آن به جایى دیگرى انتقال مى یابند.
- امر به معروف و نهى از منکر: به یقین، امر به معروف و نهى از منکر، دو صفت از صفات خداوند سبحان است
- و عمل به آن دو، نه از عمر کسى مى کاهد و نه روزى کسى را کم مى کند.
- ویژگى هاى قرآن: کتاب خدا را محکم بگیرید؛
- چرا که رشته اى است مستحکم و نورى است آشکار؛
- شفابخش و پرمنفعت است و سیراب کننده و فرونشاننده عطش (تشنگان حقّ).
- تمسّک جویان را حفظ مى کند و نجات بخش کسانى است که به دامنش چنگ زنند.
- کژى در آن راه ندارد تا آن را راست کنند و هرگز راه خطا نمى پوید تا به راه حقّش بازگردانند.
- خواندن و شنیدن مکرّرش سبب کهنگى آن نمى گردد،
- آن کس که با قرآن سخن بگوید راست مى گوید، و آن کس که به آن عمل کند به پیش مى رود.
(در ادامه این خطبه) مردى به پا خاست و عرض کرد: اى امیرمؤمنان! ما را از آن فتنه (ى بزرگ) آگاه ساز! و آیا در این باره از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سؤال کردى؟ فرمود: - خبر از آزمون و فتنه بزرگ: (آرى) هنگامى که خداوند آیه (الم * أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لاَ یُفْتَنُونَ){1}؛ «آیا مردم گمان کردند همین که بگویند: ایمان آوردیم، به حال خود رها مى شوند؟»، را نازل فرمود،
- من مى دانستم آن فتنه و آن آزمایش بزرگ، تا زمانى که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در میان ماست نازل نمى شود؛
- از همین رو عرض کردم: اى رسول خدا! منظور از این آزمایش و فتنه بزرگ چیست که خدا تو را از آن آگاه ساخته است؟».
- فرمود: «اى على! بعد از من امّتم در بوته آزمایش قرار مى گیرند»،
- عرض کردم: اى رسول خدا! (درباره شهادت من چه مى فرمایید؟) مگر در جنگ «احد»، بعد از آن که جمعى از مسلمانان شهید شدند و من به سعادت شهادت نرسیدم و این بر من سخت آمد،
- به من نفرمودید: «بشارت باد بر تو که شهادت در پیش رو دارى»؟
- رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «مطلب همان گونه است که گفته ام؛ ولى در آن موقع چگونه صبر خواهى کرد؟»
- عرض کردم: اى رسول خدا! این از موارد صبر نیست (زیرا صبر در برابر مصیبت است)
- بلکه از موارد بشارت و شکر است (چرا که شهادت در راه خدا بزرگ ترین افتخار است).
- (پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) ) فرمود: اى على! مردم بعد از من با ثروتشان آزمایش مى شوند.
- دین دار بودن را منّتى بر خدا قرار مى دهند و (با این که مرتکب گناهان بزرگى مى شوند) انتظار رحمت خدا را دارند
- و خود را از خشمش در امان مى بینند.
- حرام خدا را با شبهات دروغین
- و هوس هاى غفلت زا حلال مى شمارند.
- شراب را به نام «نبیذ»،
- و رشوه را به نام «هدیه»
- و ربا را به اسم «تجارت» حلال مى پندارند.
- عرض کردم: اى رسول خدا! در چنین شرایطى این افراد را که داراى چنین صفاتى هستند در چه مرتبه اى قرار دهم؟
- آیا کار آن ها به منزله ارتداد و بازگشت از دین است یا به منزله فتنه و انحراف از احکام خدا؟ فرمود: به منزله فتنه بدان (و با آنان همچون مسلمانان خطاکار رفتار کن).
