متن عربی
13.وَ مِن خُطبَةٍ لَهُ عَلیهِ السَّلامُ فی ذَمِّ أهلِ البَصرةِ بعد وَقْعَةِ الجَمَلِ
- کُنْتُمْ جُنْدَ الْمَرْأةِ،
- وَ أَتْبَاعَ الْبَهِیْمَةِ؛ رَغَا فَأَجَبْتُمْ،
- وَ عُقِرَ فَهَرَبْتُمْ. أَخْلَاقُکُمْ دِقَاقٌ،
- وَ عَهْدُکُمْ شِقَاقٌ،
- وَ دِینُکُمْ نِفَاقٌ،
- وَ مَاؤُکُمْ زُعاقٌ،
- وَ الْمُقِیمُ بَیْنَ أَظْهُرِکُمْ مُرْتَهَنٌ بِذَنْبِهِ،
- وَ الشَّاخِصُ عَنْکُمْ مُتَدَارَکٌ،
- بِرَحْمَةٍ مِنْ رَبِّهِ،
- کَأَنِّی بِمَسْجِدِکُمْ کَجُؤْجُؤِ سَفِینَةٍ،
- قَدْ بَعَثَ اللهُ عَلَیْهَا الْعَذَابَ مِنْ فَوْقِهَا وَ مِنْ تَحْتِهَا،
- وَ غَرِقَ مَنْ فِی ضِمْنِها.
- وَ فی روایة: وَ ایْمُ اللّهِ لَتغْرَقَنَّ بَلْدَتُکُمْ حَتَّى کَأَنَّی أَنْظُرُ إِلَى مَسْجِدِهَا کَجُؤْجُؤِ سَفِینَةٍ،
- أَوْ نَعَامَةٍ جَاثِمَةٍ.
- و فی روایة: کَجُؤْجُؤِ طَیْرٍ فِی لُجَّةِ بَحْرٍ.
- و فی روایة اُخرى: بِلَادکُمْ أنْتَنُ بِلادِ اللّهِ تُرْبَةً: أَقْرَبُها مِنَ الْمَاءِ وَ أَبْعَدُهَا مِنَ السَّمَاءِ،
- وَ بِهَا تِسْعَةُ أَعْشارِ الشَّرِّ،
- الْمحْتَبَسُ فِیهَا بِذَنْبِهِ،
- وَ الْخارِجُ بِعَفْوِ اللّهِ، کَأَنِّی أنْظُرُ إِلَى قَرْیَتِکُمْ هذِهِ قَدْ طَبَّقَهَا الْمَاءُ،
- حَتَّى مَا یُرَى مِنْهَا إِلا شُرَفُ الْمَسْجِدِ،
- کَأَنَّهُ جُؤْجُؤُ طَیْرٍ فِی لُجَّةِ بَحْرٍ!
متن فارسی
13.سخنى بعد از واقعه جمل در مذمّت اهل بصره
- ویژگى سپاه جهل: (اى اهل بصره) شما لشکریان زن بودید
- و پیروان چهارپا (اشاره به شتر عایشه است) تا زمانى که (شتر) نعره مى کشید به صداى آن پاسخ دادید (و جنگ کردید)؛
- امّا همین که شتر پى شد فرار کردید. اخلاق شما پست،
- و پیمان هایتان بى اعتبار و ازهم گسسته،
- و دین شما نفاق و دورویى است
- و آب شما شور و تلخ است.
- آن کس که در میان شما اقامت گزیند در دام گناه گرفتار آید
- و آن کس که از شما دورى گزیند و رخت بربندد،
- رحمت خدا را دریابد.
- گویا مى بینم خداوند عذاب را از بالا و پایین بر شما فرستاده
- و همه این شهر و کسانى که در آن قرار دارند زیر آب غرق شده اند،
- تنها کنگره هاى بلند مسجدتان همچون سینه کشتى روى آب نمایان است.
- در یک روایت، حضرت مى فرماید: به خدا سوگند سرزمین شما زیر آب غرق مى شود، گویى من به مسجد آن مى نگرم که همچون سینه کشتى یا شترمرغى است که خود را به زمین چسبانیده است».
- در روایت دیگرى آمده است: همانند سینه پرنده اى که روى آب دریاى عمیق و مواجى نشسته باشد».
- تأثیر محیط در اخلاق: نیز در روایت دیگرى مى فرماید: خاک سرزمین شما بدبوترین خاک شهرهاى خداست! از همه شهرها، به آب نزدیک تر و از آسمان دورتر است
- و «نُه دهم» بدى ها در محیط شماست.
- کسى که در آن جا گرفتار مى شود به سبب گناهش مى باشد
- و آن کس که از آن بیرون مى آید به سبب عفو و رحمت خداست.
- گویا مى بینم که آب، تمام شهر شما را فراگرفته و پوشانیده است
- و جز کنگره هاى مسجدتان
- همانند سینه پرنده اى بر دریاى موّاج وعمیق، چیزى دیده نمى شود».