متن عربی
وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ
- اَمّا بَعْدُ، فَاِنَّ الاَْمْرَ يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ اِلَى الاَْرْضِ كَقَطَراتِ الْمَطَرِ اِلى كُلِّ نَفْس بِما قُسِمَ لَها مِنْ زِيادَة اَوْ نُقْصان،
- فَاِذا رَأى اَحَدُكُمْ لاَِخيهِ غَفيرَةً فى اَهْل اَوْ مال اَوْ نَفْس فَلاتَكُونَنَّ لَهُ فِتْنَةً،
- فَاِنَّ الْمَرْءَالْمُسْلِمَ مَا لَمْ يَغْشَ دَناءَةً تَظْهَرُ فَيَخْشَعُ لَها اِذا ذُكِرَتْ، وَ تُغْرى بِه الِئامُ النّاس ِ
- كانَ كَالْفالِجِ الْياسِرِ الَّذى يَنْتَظِرُ اَوَّلَ فَوْزَة مِنْ قِداحِهِ تُوجِبُ لَهُ الْمَغْنَمَ، وَ يُرْفَعُ بِها عَنْهُ الْمَغْرَمُ.
- وَ كَذلِكَ الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ الْبَرىءُ مِنَ الْخِيانَةِ يَنْتَظِرُ مِنَ اللّهِ اِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ:
- اِمّا داعِىَ اللّهِ،فَما عِنْدَ اللّهِ خَيْرٌ لَهُ،
- وَ اِمّا رِزْقَ اللّهِ، فَاِذا هُوَ ذُو اَهْل وَ مال، وَ مَعَهُ دينُهُ وَ حَسَبُهُ.
- اِنَّ الْمالَ وَ الْبَنِينَ حَرْثُ الدُّنْيا، وَ الْعَمَلَ الصّالِحَ حَرْثُ الاْخِرَةِ، وَ قَدْ يَجْمَعُهُمَا اللّهُ لاَِقْوام.
- فَاحْذَرُوا مِنَ اللّهِ ماحَذَّرَكُمْ مِنْ نَفْسِهِ، وَ اخْشَوْهُ خَشْيَةً لَيْسَتْ بِتَعْذير،
- وَ اعْمَلُوا فى غَيْرِ رِياء وَلاسُمْعَة، فَاِنَّهُ مَنْ يَعْمَلْ لِغَيْرِ اللّهِ يَكِلْهُ اللّهُ لِمَنْ عَمِلَ لَهُ.
- نَسْاَلُ اللّهَ مَنازِلَ الشُّهَداءِ، وَ مُعايَشَةَ السُّعَداءِ،وَ مُرافَقَةَ الاَْنْبِياءِ.
- اَيُّهَا النّاسُ، اِنَّهُ لايَسْتَغْنِى الرَّجُلُ وَ اِنْ كانَ ذا مال عَنْ عَشيرَتِهِ وَ دِفاعِهِمْ عَنْهُ بِاَيْديهِمْ وَاَلْسِنَتِهِمْ،
- وَ هُمْ اَعْظَمُ النّاسِ حيطَةً مِنْ وَرائِهِ، وَ اَلَمُّهُمْ لِشَعَثِهِ،
- وَ اَعْطَفُهُمْ عَلَيْهِ عِنْدَ نازِلَة اِذا نَزَلَتْ بِهِ.
- وَ لِسانُ الصِّدْقِ يَجْعَلُهُ اللّهُ لِلْمَرْءِ فِى النّاسِ خَيْرٌ لَهُ مِنَ الْمالِ يُوَرِّثُـهُ غَيْـرَهُ.
- و مِنْها
- اَلا لايَعْدِلَنَّ اَحَدُكُمْ عَنِ الْقَرابَةِ يَرى بِهَا الْخَصاصَةَ اَنْ يَسُدَّها
- بِالَّذى لايَزيدُهُ اِنْ اَمْسَكَهُ، وَ لايَنْقُصُهُ اِنْ اَهْلَكَهُ.
- وَ مَنْ يَقْبِضْ يَدَهُ عَنْ عَشيرَتِهِ فَاِنَّما تُقْبَضُ مِنْهُ عَنْهُمْ يَدٌ واحِدةٌ،
- وَ تُقْبَضُ مِنْهُمْ عَنْهُ اَيْـد كَثيرَةٌ.
- وَ مَنْ تَلِنْ حاشِيَتُـهُ يَسْتَدِمْ مِنْ قَوْمِـهِ الْمَـوَدَّةَ.
اَقُولُ: الْغَفيرَةُ ههُنَا الزِّيادَةُ وَالْكَثْرَةُ، مِنْ قَوْلِهِمْ لِلْجَمْعِ الْكَثيرِ: الْجَمُّ الْغَفيرُ وَالْجَمّاءُ الْغَفيرُ. وَ يُرْوى «عَفْوَةً مِنْ اَهْل اَوْ مال.» وَالْعَفْوَةُ: الْخيارُ مِنَ الشَّىْءِ، يُقالُ:اَكَلْتُ عَفْوَةَ الطَّعامِ، اَىْ خِيارَهُ. وَ ما اَحْسَنَ الْمَعْنَى الَّذى اَرادَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ بِقَوْلِهِ:«وَ مَنْ يَقْبِضْ يَدَهُ عَنْ عَشيرَتِهِ» اِلى تَمامِ الْكَلامِ، فَاِنَّ الْمُمْسِكَ خَيْرَهُ عَنْ عَشيرَتِهِ اِنَّما يُمْسِكُ نَفْعَ يَد واحِدَة، فَاِذَا احْتاجَ اِلى نُصْرَتِهِمْ، وَ اضْطُرَّ اِلى مُرَافَدَتِهِمْ قَعَدُوا عَنْ نَصْرِهِ وَ تَثاقَلُوا عَنْ صَوْتِهِ، فَمُنِعَ تَرافُدَ الاَْيْدِى الْكَثيرَةِ، وَ تَناهُضَ الاَْقْــدامِ الْـجَـمَّـةِ.
متن فارسی
از خطبه هاى آن حضرت است در دلدارى به تهیدستان و تأدیب ثروتمندان
- پس از حمد حق، تقدیرات آسمانى همانند دانه هاى باران بیش و کم به هر کسى در زمین بر اساس تقسیم الهى مى رسد،
- هرگاه یکى از شما اهل و مال و وجود برادر دینى خود را اضافه تر از خویش دید بر او حسد نورزد،
- چه اینکه فرد مسلمان زمانى که جامه پستى به بر ننموده و آبرو از دست نداده تا تنگ نظرانِ به ذلّت نشسته به سرزنشش برخیزند
- همانند قماربازى است که با اولین تیر خود احتمال بردن دارد، بدون اینکه در انتظار باختن باشد.
- همچنین انسان مسلمانى که به دور از خیانت است به انتظار یکى از دو برنامه نیکو از سوى خداست:
- یا خداوند او را به جهان دیگر برد که در آنجا آنچه نزد خدا دارد براى او بهتر است;
- یا رزق الهى در اهل و مال و همراه آن دین و شرف به او برِسد.
- همانا ثروت و فرزند بهره این جهان، و عمل صالح نصیب انسان در آخرت است، که گاه خداوند این دو را در گروهى جمع مى کند.
- بنابراین از خداوند نسبت به آنچه شما را از آن برحذر داشته پروا کنید، و از او جدّاً بترسید نه ترسى که محصول عذر و بهانه باشد،
- و عمل کنید ولى بدون ریا و خودنمایى، زیرا کسى که براى غیر حق عمل کند خداوند او را براى دریافت مزد به همان غیر واگذار کند.
- رتبت شهیدان، و زندگى با سعادتمندان و همنشینى با انبیا را از خدا خواهانیم.
- اى مردم، انسان هر چند صاحب ثروت باشد از عشیره خود بى نیاز نیست، نیازمند است که آنان با دست و زبان از او دفاع کنند،
- آنان براى پشتیبانى از او در نبودش، و رفع پراکندگى و گرفتاریش مهم ترین مردمند،
- و به وقت پیشامدهاى ناگوار نسبت به او از همه مهربان ترند.
- نام نیکى که خداوند در میان مردم از انسان به جاى گذارد بهتر از ثروتى است که آن را براى دیگران به ارث مى نهد.
-
و قسمتى از این خطبه است: در سفارش به خویشاوندان
- مباد یکى از شما از خویشاوند تنگدست خود به مالى که اگر نبخشد به ثروتش نیفزاید،
- و اگر ببخشد کاهشى در ثروتش پدید نیاید روى برگرداند و از یاریش دریغ ورزد.
- آن که از جود و کرم به قوم خود بخل نماید یک دستِ یارى او از آنان بازداشته شده،
- و در عوض دستهاى بسیارى از آنان از یارى او قطع گردیده است.
- و آن که با اقوام خود نرمى کند از عشیره اش همیشه محبت و دوستى خواهد دید.
مى گویم: «غفیره» در این خطبه به معناى زیادت است، چنانکه به جمع کثیر گویند: الجَمُّ الغَفیرُ والجمّاءُ الغَفیر. در روایتى: «عَفْوَةً مِنْ اَهْل وَ مال» آمده و «عفوه» گزیده چیزى است، گفته مى شود:عفوه طعام را خوردم یعنى گزیده آن را. و کلام امام «کسى که نصرت خود رااز اقوامش بردارد» چه کلام نیکویى است، زیرا آن که خویشانش را از خیر خود منع کندیک کمک از آنان دریغ داشته، ولى اگر به یارى آنان نیاز پیدا کند و به همکارى آنان محتاج شود کمک هاىخود را از او منع نموده، و به حرف او گوش نمى دهند، که در این صورت خود را از منفعت جمعى کثیر محروم کرده و قومى را از یارى خود بازداشته است.
قبلی بعدی
