همپایگی تشبیهات در خطبه‌های نهج‌البلاغه
نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
زهرا راه چمنی 1 مرضیه آباد 2
1 دانش‌‌آموخته دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی، مشهد
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی، مشهد
چکیده
تشبیه یکی از زیباترین فنون بیان است که نمود فراوانی در خطبه‌های نهج‌البلاغه دارد و در راستای سهولت درک معنا و اقناع مخاطب بهکار می‌رود. یکی از ویژگی‌های سبکی تشبیهات خطبه‌ها، استفاده فراوان از ساختهای همپایه است، همپایگی از زیرشاخه‌های لایه نحوی سبک شناسی است و در ساختهایی رخ میدهد که دو یا چند واژه، گروه و یا جمله واره با حروف ربط همپایه‌ساز به یکدیگر مربوط شوند و در یک وظیفۀ دستوری قرار گیرند. حدود نیمی از تشبیهات خطبه‌ها در ساختهای همپایه پدیدار شده‌اند که برخی از آن‌ها تشبیهات متوالی و برخی دیگر مشبه‌به تشبیهات جمع هستند.
این ساختها با اشکال و اهداف گوناگون در ساختهای دوسازهای، سهسازهای، چهار سازهای و زنجیرهای به کار رفته اند که در پیام رسانی تشببیهات و انتقال معنا به مخاطب، نقش بهسزایی دارند. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ساختهای همپایه در تشبیهات خطبه‌های نهج‌البلاغه بپردازد و تأثیر همپایگی را در انتقال پیام و اندیشه مورد نظر امام(علیه السلام) بیان دارد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که حرف ربط همپایگی تشبیهات در اکثر موارد حرف «واو» است و میان سازهها رابطه هایی نظیر ترادف، تضاد، افزایش، تسویه و نفی وجود دارد. همپایگی نحوی نقش بهسزایی در همپایگی آوایی و موسیقایی کردن تشبیهات دارد. صنایع بدیعی ازجمله سجع، جناس، تضاد، تقابل و... در میان سازه‌های همپایه به‌چشم می‌خورد که می‌توان گفت همپایگی بلاغی تشبیهات با همپایگی نحوی و آوایی پیوند خورده است.
کلیدواژه‌ها
امام علی(علیه السلام) ؛تشبیهات ؛خطبه‌های نهج‌البلاغه ؛ساخت ؛همپایه ؛سازه
موضوعات
زبان و ادبیات عربی
عنوان مقاله [English]
The Parallel forms of similes in the sermon’s of Nahj al-Balaqha
نویسندگان [English]
zahra rahchamani 1 marziyeh abad 2
1 ferdowsi university of Mashhad
2 ferdowsi university of mashhad
چکیده [English]
The simile is one of the most beautiful techniques of expression, which has been used extensively in Nahj al-Balagha's sermons and is used Facilitating comprehension of meaning and persuasion of the audience. One of the stylistic methods of sermon similes is the use of Parallel forms, which are subdivided into the syntactic level and the structure of the sentences. The present study aims to investigate the constructs of sermons in descriptive-analytical method. About half of the similes of the sermons appear in the Parallel forms, some of them are consecutive similes, and others are aggregated similes with similar structures.The semantic relationships of structures have a significant role on the simulation of messages and the transfer of meaning to the audience, and semantically have relationship such as synonymy, contradiction, increase and clarification.Parallel forms also have a great impact on simile music.There are some of the Innovative industries such as revelation, punishment, contradiction, opposition, balance, etc., among the constituent structures, which can be said parallel syntax is the area of some of these rhetorics.
کلیدواژه‌ها [English]
Imam Ali (as) Similes Sermons of Nahj al-Balaqha Parallel forms
مراجع
- القرآن الکریم.
- انصاریان، حسین. (1379). ترجمه نهج‌البلاغه. تهران: انتشارات پیام آزادی.
- باقلانی، ابوبکر. (1954). إعجاز القرآن، تصحیح أحمد صقر، مصر: دارالمعارف.
- تفتازانی، سعدالدین. (1392). شرح مختصر، قم: دارالحکمة.
- الجرجانی، عبدالقاهر. (1991). أسرار البلاغة، الطبعة الأولی، القاهرة: مطبعة المدنی.
- الجندی، علی. (1952). فن التشبیه، الطبعة الأولی، مصر: مطبعة نهضة مصر.
- العسکری، ابوهلال الحسن بن عبدالله بن سهل. (1952). الصناعتین، تحقیق علی محمد البجاوی و محمد ابراهیم أبوالفضل، الطبعة الأولی، دار إحیاء الکتب العربیة.
- غلامعلیزاده، خسرو. (1377). ساخت زبان فارسی، چاپ دوم. تهران: احیاء کتاب.
- فاضلی، محمد. (1388 ش). دراسة و نقد فی مسائل بلاغیة هامة، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد؛ تهران: سازمان مطالعة و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
- فالک، جولیا. (1377). زبان‌شناسی و زبان، بررسی مفاهیم بنیادی زبان‌شناسی، ترجمه خسرو غلامعلی زاده، مشهد: آستان قدس رضوی.
- فتوحی، محمود. (1391). سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها. تهران: انتشارات سخن.
- فرشیدورد، خسرو. (1382). دستور مفصل امروز بر پایه زبان‌شناسی جدید. تهران: سخن.
- قائمی، مرتضی و صاعدانور، فائزه. (1394). «ساختهای همپایه در جزء سی‌ام قرآن کریم». دوفصلنامه پژوهش‌های قرآنی در ادبیات، شماره 3، 65-92.
- مشکوهالدینی، مهدی. (1370). دستور زبان فارسی بر پایه نظریه گشتاری، ویرایش دوم، مشهد: دانشگاه فردوسی.
- مفتاح، محمد. (1996). التشابه و الاختلاف، نحو منهاجیة شمولیة، الدار البیضاء.
- موسوی، سید عباس. (1376). شرح نهج‌البلاغه، بیروت: دارالرسول الاکرم- دارالمحجة البیضاء.
- هدارة، محمد مصطفی. (1990).فی النقد الحدیث، الطبعة الأولی،بیروت: دارالکتب.
