شماره ردیف: <10>

شماره نسخه: <3994>

نام اثر: نسخه دیگری از نهج البلاغة (10)

آغاز: افتاده <... إلاّ حسّه و لایری إلاّ نفسه و لایکاد یوقن بأنّه کلام من ینغمس ...>.

انجام: <مانند نسخه شماره 3827>.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ معرب، نام کاتب: حسن بن مهدی، علوی حسنی آملی پهلوی، تاریخ کتابت: نیمه ربیع ... سال 667هـ   عناوین و نشانی ها: شنگرف، نوع کاغذ: شرقی (سمرقندی)، تعداد برگ: 197گ، تعداد سطر: 17س، اندازه متن کتاب: 5/17*5/10 سانتیمتر، اندازه جلد: 25*16 سانتیمتر، نوع جلد: تیماج قهوه ای، روشن، ضربی، مجدول، عطف: تیماج قهوه ای تیره.

ویژگی های نسخه: نسخه ای نفیس است، مقابله شده با عبارات: <بلغ قراءة أیده الله> و <بلغت قرائة أیده الله>. این نسخه در هامش تصحیح گردیده است؛ بخشی از برگ های نسخه رطوبت دیده و فرسوده گردیده است؛ در انجام نسخه دو مهر مدوّر بزرگ ناخوان: <السلطان... وقف... الشیخ زین الدین ...> دیده می شود. درآغاز و انجام نسخه همچنین مهر بیضی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) آمده است. باید افرود که افتادگی از آغاز، یک برگ بیش، نیست.

شماره ردیف: <11>

شماره نسخه: <8665>

نام اثر: نسخه دیگری از نهج البلاغة (11)

آغاز: <مانند نسخه شماره 3827>.

انجام: <... و قال ما أخذ الله علی أهل الجهل أن یتعلّموا حتی أخذ علی أهل العلم أن یعلّموا ...>.

گزارش نسخه: نوع خط: تعلیق، نام کاتب: محمّد بن ابوالمکارم، تاریخ کتابت: سال 680هـ، عناوین و نشانی ها: تلفیقی از ثلث و تعلیق به رنگِ شنگرف و سبز (زنگار)، نوع کاغذ: شرقی (سمرقندی)، تعداد برگ: 214گ، تعداد سطر: 13س، اندازه متن کتاب: 5/21*16 سانتیمتر، اندازه جلد: 34*25 سانتیمتر، نوع جلد: تیماج مشکی، ضربی، با ترنج و لچک ترنج خردلی.

ویژگی های نسخه: این نسخه نفیس در هامش تصحیح گردیده است. دو برگ آغازین نسخه، دارای شمسه طلایی که با نقوش دیگر زرین بسیار زیبا با محلول طلای ناب، جوهر شنگرف، لاجورد و سفیدآب، آرایش و تذهیب گردیده است و در میان جوف بازوبندی، نام کتاب و در برگ دوم، حدیث شریف و مبارک نبوی صلّی الله علیه و آله: <اطلبوا العلم و لوبالصین> با سفیدآب به خطّ زیبای ثلث ،نگارش یافته است. صفحات مجدول به شنگرف و دوائر زرین بین فقرات نسخه را از نظر هنری با اهمیت ساخته است.

شماره ردیف: <12>

شماره نسخه: <6851>

نام اثر: نسخه دیگری از نهج البلاغة (12)

آغاز: افتاده <... علیهم و لم یخل الله سبحانه خلقه من نبی مرسل أو کتاب منزل ...>.

انجام: <... و لو اختلفوا فیما بینهم ثمّ کادتهم الضباع لغلبتهم و المردود هاهنا ...> افتاده.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ معرب، نام کاتب: نامعلوم، تاریخ کتابت: یکشنبه غرّه ماه شعبان سال 698، (پایان جزء اول)، عناوین و نشانی ها: شنگرف و مشکی درشت، نوع کاغذ: شرقی (سمرقندی)، تعداد برگ: 140گ، تعداد سطر: 13س، اندازه متن کتاب: 5/10* 8 سانتیمتر، اندازه جلد:  17* 12 سانتیمتر،  نوع جلد: تیماج قهوه ای.

ویژگی های نسخه: نسخه ایست نفیس، در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه نویسی بسیاری دارد. این نسخه در سه مقطع زمانی کتابت گردیده است. برخی اوراق، قبل از تاریخ مذکور (698هـ) و برخی دیگر نیز در سده 9هـ کتابت شده اند؛ کتابتِ 28 برگ پایانی نسخه، مربوط به سده 6 هـ می باشد، برگ ها در اثر صحافی نابجا، پراکندگی دارد.

شماره ردیف: <13>

شماره نسخه: <10471>

نام اثر: نسخه دیگری از نهج البلاغة (13)

آغاز: افتاده <... قبیح المنظر و قریب القعر [و] بعید السبر و معروف الضربیة منکر الجلیبة ...>.

انجام <... و قصد برجله سبلکم یقبضونکم بکلّ مکان و یضربون منکم کلّ بنان اصبع ...> افتاده.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ معرب، نام کاتب: نامعلوم، تاریخ کتابت: اوایل سده 7 هـ، عناوین و نشانی ها: شنگرف و مشکی درشت، نوع کاغذ: شرقی (سمرقندی)، تعداد برگ: 78گ، تعداد سطر: 14س، اندازه متن کتاب: 14*12 سانتیمتر، اندازه جلد: 20*5/16 سانتیمتر، نوع جلد: تیماج قهوه ای، ضربی.

ویژگی های نسخه: نسخه ایس نفیس، در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه نویسی مختصری نیز دارد؛ برگ ها پراکندگی دارند؛ نسخه حاضر تنها شامل بخش هایی از باب اول و دوم کتاب (خطبه ها و نامه ها) است و باقی افتاده است. باید افزود که تعدادی از برگ ها رطوبت دیده است.

شماره ردیف: <14>

شماره نسخه: <3670>

نام اثر: نسخه دیگری از نهج البلاغة (14)

آغاز: <مانند نسخه شماره 3827>.

انجام: <... و الفجّار تتبعون المال کما النحل یعسوبها و هو رئیسها؛ قال له بعض ...> افتاده.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ و ثلث (عناوین)، نام کاتب: نامعلوم، تاریخ کتابت: سده 7هـ، عناوین و نشانی ها: شنگرف، سبز، مشکی و زر با خط ثلثِ درشت، نوع کاغذ: شرقی (سمرقندی)، تعداد برگ: 139گ، تعداد سطر: 23س، اندازه متن کتاب: 5/16* 8 سانتیمتر، اندازه جلد: 22* 11 سانتیمتر، نوع جلد: تیماج قهوه ای، ضربی باترنج.

ویژگی های نسخه: نسخه ایست نفیس و گرانسنگ، در آغاز یک شمسه طلایی و در فواصل ابواب نسخه، صفحاتی از طرّه با نقوش مختلف از آب طلا و سفیدآب دارد و نیز فواصل کلمه ها با دوایر زرین آرایش یافته است. حاشیه نویسی مختصری به نقل از برخی از شروح نهج البلاغة و نیز برخی از تعلیقات با امضای <لمحرّره> دیده می شود که نشانگر آن است که کاتب ناشناس ما شخص دانشمندی بوده است. در آغاز نسخه یک مهر مدوّر: <الحمدلله الذی هدانا لهذا و ما کنّا لنهتدی لولا أن هدانا الله ...> که در ذیل آن یک طغری هم آمده که ناخواناست. مهر بیضی مرحوم حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی در انجام نسخه آمده است و همچنین یک مهر مربع با متن: <مبشّراً برسول یأتی من بعدی اسمه أحمد> که نشان از تملبکی با نام <احمد> می باشد. برخی جابجایی هایی در صحافی صورت گرفته است. باید افرود که این نسخه نفیس حاوی چندین رساله دیگر  مربوط به حضرت امیرالمومنین علیه السلام است که عناوین آن چنین است: الف) التفاسیر المرتضویة، شامل روایاتی از طرق اهل سنت؛ ب) المناجاة الالهیة؛ ج) نثر اللالی؛ د) الوصایا لابنه أمیرالمومنین الحسن بن علی[] علیهما السلام؛ هـ) الوصایا لابنه أمیرالمومنین الحسین بن علی علیهما السلام؛ و) المعشّرات که شامل 29 قصیده 10 بیتی است و ناسخ نسخه، بر این باور است که آنها از اشعار امیرالمومنین علی علیه السلام می باشد؛ ز)  الأشعار المختلفة، مشتمل بر دیوان اشعار آن حضرت می باشد.

شماره ردیف: <15>

شماره نسخه: <4745>

نام اثر: نسخه دیگری از نهج البلاغة (15)

آغاز: افتاده <... من خطبة له علیه السلام یذکر فیها ابتداء خلق السموات؛ الحمدلله الذی لایبلغ ...>.

انجام: <... و قال علیه السلام: الرزق رزقان، رزق تطلبه و رزق یطلبک، فان لم تأته أتاک...> افتاده.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ، نام کاتب: نامعلوم، تاریخ کتابت: سده 7هـ، عناوین و نشانی ها: ثلث به رنگ شنگرف، نوع کاغذ: شرقی (سمرقندی) ضخیم نخودی و چند برگ های پایانی: فرنگی سفید آهار مهره، تعداد برگ: 166گ، تعداد سطر: 19س (میانگین)، اندازه متن کتاب: 17*11 سانتیمتر، اندازه جلد: 22*15 سانتیمتر، نوع جلد: مشمّعی (گالینگور) قهوه ای، عطف: تیماج قهوه ای تیره.

ویژگی های نسخه: نسخه ایست نفیس، در حاشیه تصحیح گردیده است. پاره ای از برگ های پایانی نسخه بعد از تاریخ کتابت (سده 7هـ) نونویس شده و به خطّ کاتب دیگری نوشته شده است؛ بین سطور ترجمه فارسی برخی کلمات نیز ثبت گردیده است که به لحاظ تاریخی حائز اهمیّت و قابل مطالعه و بررسی است. باید افزود افتادگی از آغاز نسخه، نبایستی یکی ـ  دو برگ بیشتر باشد.

منبع :حسین متقی ؛گزارشی از دستنويس های کهن نهج البلاغه، شروح، گزيده ها و ترجمه های آن موجود در کتابخانه حضرت آيت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)