معماهاي ضرب‌المثلها
1. مفهوم ضرب‌المثل«حوضي برايشان از آب پر سازم كه تنها خود بتوانم آبش را بكشم» يعني چه و براي چه كساني فرموده است؟
2. مفهوم ضرب‌المثل«گوسفند تك رو طعمه گرگ مي‌گردد» يعني چه و به چه مناسبتي حضرت علي(علیه السلام)ذكر كرده‌اند؟
3. ضرب‌المثل«خاشاك در چشم و استخوان در گلو» يعني چه، و به چه مناسبت حضرت علي(علیه السلام)ايراد فرموده‌اند؟
4. معناي ضرب‌المثل«ذمه من گرو سخناني است كه مي‌گويم و تمام آنها را ضمانت مي‌كنم» چيست و به چه مناسبتي ايراد شده است؟
5. ضرب‌المثل«شيري مي‌خواهند از مادري كه از شيردان باز ايستاده» به چه معنا است و در چه موردي ايراد شده است؟
6. حضرت علي(علیه السلام)جمله«شما براي تيراندازي نشانه و براي خورنده لقمه و براي حمله كننده شكاريد» را درباره چه كساني فرموده و منظور آن حضرت چه بود؟
7. مفهوم ضرب‌المثل«من بيني و چشم اين كار را زده‌ام»[1] چيست و در چه موردي گفته شده است؟
8. مفهوم ضرب‌المثل«تربت ايديكم» يعني«دستهاي شما به خاك آلوده باد» يعني چه و در مورد چه كساني گفته شده است؟
جواب معماهاي ضرب‌المثلها
ج 1. مفهوم ضرب‌المثل اين است كه: «نقشه‌اي براي آنها(طلحه و زبير) طرح كنم كه راه فرار از آن را نداشته باشند.»[2]
اين ضرب‌المثل را براي طلحه و زبير فرموده است كه خواهان خون عثمان بودند و جنگ جمل را به راه انداختند.
ج 2. مفهوم ضرب‌المثل اين است كه: «از تنهايي و پراكندگي بپرهيز كه انسان تنها طعمه شيطان مي‌شود.»[3]
وقتي كه حضرت راجع به اشتباهات خوارج سبك مغز سخن مي‌گفت اين ضرب‌المثل را بيان فرمودند.
ج 3. اين ضرب‌المثل را پيرامون غصب خلافت فرموده‌اند كه حضرت علي(علیه السلام)در مقابل اين غصب صبر و بردباري را پيش گرفتند كه همچون خاري در چشم و استخواني در لگو او را ناراحت مي‌كرد.[4]
ج 4. منظور و مقصود حضرت علي(علیه السلام)اين است كه: در راستي گفتارم ترديدي نيست و باطل و نادرستي در آن راه ندارد. اين ضرب‌المثل را آن حضرت هنگامي كه مردم مدينه با او بيعت كردند فرمود.[5]
ج 5. معناي ضرب‌المثل اين است كه: طلحه و زبير توقع دارند من هم مانند عثمان از مال فقرا و مسلمانان هر چه مي‌خواهند به ايشان بدهم(لكن من چنين نخواهم كرد).
اين ضرب‌المثل را در توبيخ كساني ايراد مي‌كند كه توقعات بي مورد از آن حضرت داشتند.[6]
ج 6. درباره اهل بصره. منظور آن حضرت اين است كه: شما بخاطر كم فهمي و ناداني، لشكر بيگانه(اصحاب جمل) را به شهر خود راه داديد كه شما را هدف تير خودشان قرار داده، و اموالتان را خورده و گرفتارتان ساخته‌اند.[7]
ج 7. اين ضرب‌المثل بجاي ضرب‌المثل فارسي است كه مي‌گويند: «من همه طرف اين كار را زيرو رو كرده‌ام» يعني اين كاري كه مي‌خواهم انجام بدهم تصميم نهايي من است. اين ضرب‌المثل را حضرت در مورد جنگ با معاويه بيان داشته است و آن را حتمي مي‌داند.
ج 8. يعني خداوند شما را به فقر و پريشاني مبتلا سازد و خير و نيكي نبينيد. اين ضرب‌المثل را حضرت علي(علیه السلام)خطاب به اهل شام فرموده است هنگامي كه در جنگ با اهل شام سستي و سهل انگاري ورزيدند.
[1] . لقد شربت انف هذا الامر و عينه». خطبه 43.
[2] . خطبه 137. شماره 4.
[3] . خطبه 127، شماره 8.
[4] . خطبه 3. شماره 3.
[5] . خطبه 16، شماره 1.
[6] . خطبه 22، شماره 3.
[7] . خطبه 14، شماره 1.
