اميرالمومنين عليه السلام گذشته از مقام علمى اش كه لازمه ى امامت و از شئون امام است و با صرف نظر از آن كه انسانى است سرشار از هوش و ذكاوت فطرى از دوران كودكى در دامن معلمى چون رسول خدا صلى الله عليه و اله نشو و نما يافته و در مكتب او تعليم ديده و دانش آموخته و فردى است از صميم قريش كه در سرزمين مكه، مهد فصاحت و بلاغت و مجتمع فصيحان و سخنوران عرب روزگار گذرانده است. بنابراين با صرف نظر از عنايات خاصه خداوندى به امامان، على عليه السلام كه در چنين شرايط و محيطى و چنين دامن و مكتبى بزرگ شده طبيعى است كه حكيمى سخنور و سخنورى دانشمند، و خطيبى بليغ، و بليغى معجزه آفرين باشد. اين چنين است كه از صدر اسلام تا كنون- پس از سخنان رسول خدا صلى الله عليه و آله- روى سخنان اميرالمومنين عليه السلام بيش از هر سخنى كار شده، به خاطر سپرده شده، تدوين شده، روايت شده، جمع و تاليف شده، به زبانهاى مختلف ترجمه شده، شرح شده... كه اگر كسى دقيقا بررسى كند و متصدى جمع و تنظيم آنها شود خود فهرستى عظيم و گرانقدر و سودمند خواهد شد.

از مشهورترين مجموعه خطبه ها، نامه ها، و سخنان كوتاه اميرالمومنين عليه السلام همانا ''''نهج البلاغه'''' مى باشد، كه سيد رضى، رضى الله عنه آنرا گرد آورده است. و اين مقاله منحصرا درباره ى دست نويس ها و نسخه هاى خطى ''''نهج البلاغه'''' مى باشد، كه در فاصله ى بين سال تاليف نهج البلاغه در سال "400 ه" تا پايان قرن دهم استنساخ شده و تاكنون باقى مانده و در كتابخانه هاى عمومى و شخصى جهان، موجود است. نسخه هايى كه از سال هزارم هجرى به بعد نوشته شده به حساب نيامده است، و در ضمن به نسخه هايى كه موجود و به دست ما رسيده بسنده شده است.

و اينك نسخه هاى كهن و نفيس نهج البلاغه را كه مربوط به قرن پنجم تا دهم است و تا عصر حاضر محفوظ مانده، در اينجا ذكر مى كنيم.