2052. مقرب ترین مردم
هم اعلم خلقک بک، و اخوفهم لک، و اقربهم منک .
فرشتگان داناترین مخلوقات به مقام ربوبی تو هستند و بیمناک ترین موجودات از تو و نزدیک ترین مخلوقات به بارگاه قدس و کبریایی ات. ( خطبه 109)
2053. فاضل ترین بندگان
ان افضل الناس عند الله من کان العمل بالحق احب الیه - و ان نقصه و کرثه - من الباطل و ان جر الیه فائده و زاده .
همانا با فضیلت ترین مردم نزد خداوند کسی است که برای او عمل به حق، اگر چه موجب کاهش (ظاهری) و سختی باشد، محبوب تر از باطل بوده است، اگر چه آن باطل برای او فایده را جلب کند و موجب افزایش وی گردد. ( خطبه 125)
2054. محبوب ترین بندگان نزد خدا
عباد الله! ان من احب عباد الله الیه عبداً اعانه الله علی نفسه... قد خلع سرابیل الشهوات، و تخلی من الهموم، الا هما واحداً انفردبه، فخرج من صفه العمی، و مشارکه اهل الهوی .
ای بندگان خدا! از محبوب ترین بندگان خدا در پیشگاه ربوبی بنده ای است که خداوند (سبحان) او را در شناخت نفس خود و ساختن آن یاری فرماید، پیراهن های شهوات را از خود برکند و جز یک غم، از تمام غم ها خود را می رهاند و از صف کوردلان و مشارکت با هواپرستان خارج شد. ( خطبه 87)
2055. خیرخواه ترین مردم
ان انصح الناس لنفسه اطوعهم لربه؛ و ان اغشهم لنفسه اعصاهم لربه .
همانا خیرخواه ترین مردم درباره خویشتن مطیع ترین مردم بر پروردگارش و خائن ترین مردم درباره خویشتن معصیت کارترین آنان به خدایش می باشد. ( خطبه 86)
2056. دودستگی مردم
انما الناس رجلان: متبع شرعه، و مبتدع بدعه، لیس معه من الله سبحانه برهان سنه، و لا ضیاء حجه .
مردم بر دو صفت اند: پیرو قانون شرع، یا بدعت گزار و پیرو بدعت که با او هیچ قانونی و روشنایی دلیل از خداوند وجود ندارد. ( خطبه 176)
2057. بدترین خلق نزد خالق
ان ابغض الخلائق الی الله رجلان: رجل و کله الله الی نفسه؛ فهو جائر عن قصد السبیل، مشغوف بکلام بدعه، و دعاء ضلاله، فهو فتنه لمن افتتن به، ضال عن هدی من کان قبله، مضل لمن اقتدی به فی حیاته و بعد وفاته، حمال خطایا غیره، رهن بخطیئته .
بدترین مردم در نظر خدا دو دسته اند:
فردی که خدا او را به خودش واگذار کرده (و به او کمک فکری نمی کند) چنین فردی از راه راست منحرف می گردد، به بدعت و مطالب انحرافی علاقه مند و آلوده می شود. چنین فردی به وسیله آشوبگری گمراه گردیده، موجب انحراف کسانی است که در زمان زندگی و مرگ او، از وی پیروی کنند، اشتباهات دیگران را به دوش می گیرد و گرو گناهان خویش است. ( خطبه 17)
2058. برترین مؤمنان
من کتاب له الی الحارث الهمدانی - : اعلم ان افضل المومنین افضلهم تقدمه من نفسه و اهله و ماله، فانک ما تقدم من خیر یبق لک ذخره، و ما توخره یکن لغیرک خیره .
در نامه خود به حارث همدانی چنین نوشت: توجه داشته باش که بهترین مومنین کسانی هستند که بیشتر از دیگران از شخص خود، بستگان و مال خویش را در راه خدا پیشکش کنند و هر چه پیش از خود برای قیامت از کارهای خیر بفرستی برایت ذخیره می گردد و هر چه از مال و ثروت برای وارث بگذاری سودش برای دیگران است. ( نامه 69)
2059. مبغوض ترین بندگان نزد خدا
ان من ابغض الرجال الی الله تعالی لعبداً و کله الله الی نفسه، جائراً عن قصد السبیل، سائراً بغیر ذلیل؛ ان دعی الی حرث الدنیا عمل، و ان دعی الی حرث الاخره کسل!
همانا قعطاً از مبغوض ترین مردان در نزد خدا، آن بنده ای است که خدا او را به خود او واگذاشته است، این بنده (رها شده به حال خود) از راه حق متجاوز و بدون رهبری که دلیل راه است در حرکت است. اگر این بنده (رها شده به حال خود) به کشت و کار دنیوی خوانده شود به کار می افتد و اگر به کشت و کار اخروی خوانده شود کسل و افسرده می گردد. ( خطبه 103)
2060. برترین بنده
اعلم ان افضل عباد الله عند الله امام عادل، هدی و هدی .
بدان برترین بندگان در نزد خداوند سبحان، امامی است عادل، که هدایت شده و مردم به وسیله او هدایت شوند. ( خطبه 164)
2061. شایسته ترین خلق
اولی الناس بالکرم من عرفت به الکرام .
شایسته ترین مردم به کرامت کسی است که مردمان با کرامت به وسیله او شناخته می شوند. ( حکمت 436)
2062. بهترین بندگان خدا
عباد الله! ان من احب عباد الله الیه عبداً اعانه علی نفسه... مصباح ظلمات، کشاف عشوات، مفتاح مبهمات، دفاع معضلات، دلیل فلوات، یقول فیفهم، و یسکت فیسلم... و اخر قد تسمی عالماً و لیس به، فاقتبس جهائل من جهال، و اضالیل من ضلال، و نصب للناس اشراکاً من حبائل غرور، و قول زور... یقول: اقف عند الشبهات، و فیها وقع؛ و یقول: اعتزل البدع، و بینها اضطجع، فالصوره صوره انسان، و القلب قلب حیوان، لا یعرف باب الهدی فیتبعه، و لا باب العمی فیصد عنه. و ذلک میت الاحیاء .
همانا از محبوب ترین بندگان خدا، نزد او بنده ای است که خداوند او را در برابر نفسش یاری رسانده است... چراغ تاریکی هاست، برطرف کننده کوری ها، کلید مبهمات، زداینده مشکلات و راهنمای بیابان ها. می گوید و می فهماند و به موقع خاموش می شود و سالم می ماند...
و دیگری که خود را دانشمند می نامد، ولی دانشمند نیست، او از نادان ها و گمراهان، نادانی ها و گمراهی ها را فرا گرفته و دام هایی از ریسمان های فریب و گفتار دروغ برای مردم گسترده است...
می گوید: به گاه شبهات درنگ می کنم در حالی که در آن ها فرو افتاده است، می گوید از بدعت ها کناره می گیرم، در حالی که میان آن ها خفته است، چهره اش نه چهره انسان را می شناسد تا به دنبال آن برود و نه باب کوری دل را تا از آن جلوگیری کند. او مرده ای است در میان زندگان. ( خطبه 87)
2063. هر که بر اساس آنچه خدا نازل کرده است داوری نکند
ان ابغض الخلائق الی الله رجلان: و رجل جلس بین الناس قاضیاً ضامناً لتخلیص ما التبس علی غیره، فان نزلت به احدی المبهمات هیا لها حشوا رثا من رایه، ثم قطع به، فهو من لبس الشبهات فی مثل نسج العنکبوت. لا یدری اصاب ام اخطا... تصرخ من جور قضائه الدماء، و تعج منه المواریث .
بدترین مردم در نظر خدا دو دسته اند:
مردی که در میان مردم به قضاوت و حل مشکلات که ضامن آن گردیده می نشیند، اگر مطلب مبهمی پیش آمد، رای ضعیف و نظر بی ارزشی می دهد و از روی قطع هم نظر خود را صادر می کند، چنین فردی در مسائل مبهم مثل تنیدن عنکبوت است، نمی داند عملش صحیح است یا غلط!...
خون های ریخته شده از ظلم قضاوتش به فریاد آمده و فریاد میراث بر باد رفتگان (که به ناحق تقسیم شده) بلند است.(خطبه 17)
2064. حال محبوب ترین بندگان
ان من احب عباد الله الیه عبداً اعانه الله علی نفسه، فاستشعر الحزن، و تجلبب الخوف؛ فزهر مصباح الهدی فی قلبه .
همانا از محبوب ترین بندگان خدا نزد او، بنده ای است که خداوند او را در پیکار با نفسش یاری کرده است، پس جامه رویینش ترس (از خدا) و چراغ هدایت در دلش فروزان است. ( خطبه 87)
2065. بدترین مردم از دیدگاه علی (ع)
ان شر الناس عند الله امام جائر ضل و ضل به، فامات سنه ماخوذه، و احیا بدعه متروکه .
همانا بدترین مردم نزد پروردگار، پیشوای ستمگری است که خود را گمراه و دیگران هم به وسیله او گمراه شوند و سنت های برگرفته از دین را نابود کند و نوآوری های ترک شده خلاف دین را زنده سازد. ( خطبه 164)
2066. بدبخت حقیقی
ان الشقی من حرم نفع ما اوتی من العقل، و التجربه .
همانا بدبخت کسی است که از عقل و تجربه خود بهره نگیرد. ( نامه78)
