جنگ صفين
محل درگیری، منطقه صفین بوده که با فرات فاصله کمی داشت. زمانی كه سپاه عراق، به سپاه شام رسیدند، متوجه شدند كه آنان در منطقه مستقر شده و تنها راه سنگفرش به رود را نیز كه از میان باتلاق عبور می‌كرد در اختیار خود گرفته‌اند و تیراندازان و سوارانی را برای جلوگیری از رفت و آمد عراقیان به شریعه در آنجا مستقر كرده‌اند.
رِفاعة بن شدّاد
محمد بن علقمه مي‌گويد: «همراه رفاعة بن شداد و گروهي از بزرگان مسلمانان، با مالك اشتر به قصد حج حركت كرديم. چون به ربذه رسيديم، با جنازه پاك ابوذر مواجه شديم. با اكرام تمام بر او نماز خوانديم و به خاك سپرديمش
جنگ جمل
در مدينه هم قادر باجراى نقشه خود نبودند، از اينرو مكه را براى انجام مقاصد خود انتخاب كرده و در صدد شدند كه عازم آن شهر شوند لذا خدمت امام علی عليه السّلام آمده و اجازه خواستند كه براى بجا آوردن مراسم عمره بمكه روند!
ابرازپشیمانی عایشه از شرکت در جنگ جمل
دیدم مردى بر [فکر و کار] تو مسلّط شده است که یقین داشتم با او مخالفت نمى کنى (مقصودش عبد اللَّه بن زبیر بود).
عایشه گفت : بدان که اگر تو مرا باز مى داشتى، دست به شورش نمى زدم.
جنگ جمل
طلحه و زبیربا شنیدن این سخن، بیش از پیش مأیوس شدند، چرا که امام اعلام کرده بود که به آن دواعتماد ندارد. لذا جهت سخن را دگرگون کردند و گفتند: پس اجازه بده ما مدینه را به قصد عمره ترک کنیم. امام علیه السلام فرمود:” در پوشش عمره هدف دیگری دارید؟” آنان به خدا سوگند یاد کردند که غیر از انجام عمره هدف دیگری ندارند. امام فرمود:” شما در صدد خدعه و شکستن بیعت هستید. آنان سوگند خود را تکرار کردند و بار دیگر با امام بیعت نمودند. وقتی آن دو خانه علی علیه السلام را ترک کردند، امام به حاضران در جلسه فرمود:” می بینم که آنان در فتنه ای کشته می شوند
فرار زبیر از جنگ جمل
بعد از آنکه علی(علیه السلام) حدیث پیامبر(صلی الله علیه وآله) را به یاد زبیر آورد؛ آن حدیثی که پیامبر(صلی الله علیه وآله) به زبیر فرموده بود: «ای زبیر، تو به زودى با علی(علیه السلام) پیکار مى کنى، درحالى که تو بر او ستمگرى؟».
زبیر صحنه جنگ را ترک کرد و به قصد مدینه فرار کرد.
نصیحت علی (ع) به دانشمند ربّانی
و اعلم بانّ الدّهر یومان، یوم لک و یوم علیک؛ بدان که دنیا دو روز است: 1. یک روز به سود تو؛ 2. یک روز به زیان تو و بدان که دنیا خانه ای است در حال تغییر و تحول، آن چه که از دنیا برای تو تقدیر شده، به سراغ تو می آید، هر چند ناتوان باشی و آن چه به زیان تو است، آن نیز گریبان تو را خواهد گرفت، هر چند قوی باشی و بتوانی آن را از خود دفع کنی»
انتقاد شدید به حامیان باطل
امام علی (علیه السلام) به این ترتیب به همه کوته فکران و جاهلان، هشدار داد که فریب شیّادان را نخورند، بنده شکم و پول نباشند، و از ستمگران و مفسدین، تقلید ننمایند، و گرنه همچون مردم بصره، صید شیادان قدّاره بند می شوند و دنیا و آخرتشان تباه می گردد.
