نهج البلاغه همراه با شرح شيخ محمد عبده
معرفى اجمالى
كتاب «نهج البلاغه همراه با شرح شيخ محمد عبده»، تاليف على اصغر فقيهى به زبان عربى - فارسى است. اين كتاب ترجمه نهج البلاغه عبده است. ايشان در مقدمه كتاب انگيزه تاليف را در شمار مترجمان اين كتاب شريف در آمدن و اين كه به نصيحت يكى از دوستان دانسته است.ايشان در جواب اين كه بارها اين كتاب ترجمه شده است، اظهار داشته اند؛ نهج بلاغه از آن كتاب هايى نيست كه با يك بار يا چند بار ترجمه و شرح حق آن ادا گردد و علاقمندان را قانع سازد. ايشان همچنين در ادامه مى نويسند: «ترجمه چنين كتابى به هر زبانى بدان گونه كه شايسته آن بوده باشد، آن هم به وسيله يك نفر، اگر كار محال نباشد، ناگزير كار بسيار دشوار است و آن چه ممكن است تا حد بسيارى وافى به مقصود بوده باشد، همين ترجمه هاى متعدد با روش هاى مختلف است».
ساختار كتاب
كتاب شامل؛ سخنى از ناشر، مقدمه مترجم، مقدمه شيخ محمد عبده، مقدمه سيد رضى، متن كتاب در سه بخش خطبه ها، نامه ها و كلمات قصار مى باشد. در پايان كتاب نيز بخش فهرست ها وجود دارد. اين ترجمه به جز در موارد بسيار معدودى به وسيله يك تن انجام يافته و هر يك به سبكى ديگر و دريافتى ديگر است كه مى توان گفت مجموع اين سبك ها و دريافت ها موجب نزديكتر شدن به مقصود مى گردد.
گزارش محتوا
مقدمه ناشر درباره ترجمه كتاب نهج البلاغه به وسيله آقاى فقيهى است. مقدمه مترجم خود در بخش هاى مختلفى است. در ادامه نيز درباره امام على(علیه السلام) سخنانى به ميان رفته است. بخش هاى بعدى درباره نهج البلاغه، كلام اميرالمومنين(علیه السلام) در آثار پيش از شريف رضى، درباره پاره اى از خطبه ها و شيخ محمد عبده مى باشد.
در مبحث امام على(علیه السلام) پنج صفت درباره ايشان با عبارت چه بگويم بيان شده است؛ همانند: « ١- چه بگويم درباره مردى كه دشمنان و مخالفان به فضل او اقرار كرده اند و انكار مناقب و كتمان فضائل وى براى آن ها ممكن نبوده است....». بخش نهج البلاغه و شريف رضى نيز در چهار قسمت بيان شده است؛ همانند: « ٣ آن طور كه معلوم مى شود، كلام اميرالمومنين(علیه السلام) از هر سه نوع آن، كلا مستند به اسناد معتبر بوده است و شريف رضى براى رعايت اختصار اسناد آن ها را حذف كرده است، بيشتر كسانى كه قبل از شريف رضى مى زيسته و كلام اميرالمومنين(علیه السلام) را در آثار خود آورده اند، استناد آن را نيز ذكر كرده اند...». مبحث بعدى نيز با عبارت «درباره نهج البلاغه» با مقدمه اى كوتاه درباره انتساب كتاب به سيد رضى آغاز و سپس به چهار مبحث درباره اين كتاب ارزشمند بسنده مى شود؛ همانند: «٣- عموم كسانى كه شرح حال شريف رضى را نوشته اند، چه نويسندگانى كه هم عصر او بوده اند، چه آنان كه بعد از وى مى زيسته اند، او را به عزت نفس و بلندى همت و پاكدامنى و زهد و بزرگوارى و عظمت ستوده اند كه زير بار هيچ زور و تحميلى نرفت...». در بحث «كلام اميرالمومنين(علیه السلام) در آثار پيش از شريف رضى» به كسانى كه از ابتدا كلام حضرت را نقل و جمع آورى كرده اند، اشاره شده است. اشخاصى همانند: ابو يوسف قاضى، محمد بن سعد كاتب واقدى، ابوحاتم، عمرو بن بحر جاحظ، ... ايشان در به نام اشخاص بسنده نكرده و روايتى منتسب به امام على(علیه السلام) نيز از ايشان نقل كرده است. همانند: «ابو حاتم سجستانى متوفى در سال ٢۵٠ - كتاب المعمرون و الوصايا: وصيت اميرالمومنين(علیه السلام) به فرزندان خود: هذا ما اوصى به على بن ابى طالب... اوصيكما بتقوى الله و لاتبغيا الدنيا و ان بغتكما ... كونوا للظالم خصما و للمظلوم عونا». متن كتاب با شرح حال محمد عبده مفتى مصرى آغاز و مقدمه ايشان و ترجمه آن سر آغاز اين ترجمه مى باشد. سپس خطبه هاى حضرت و نامه ها و كلمات قصار ايشان به اين ترتيب كه در سمت راست كتاب متن عربى و در سمت چپ متن فارسى و ترجمه آمده، ادامه يافته است. و خود مترجم اين امر را دليل بر آسانى تطبيق عبارات عربى بر فارسى دانسته است. در مواد بسيارى ناگزير در برابر يك جمله كوتاه عربى يك جمله بلند فارسى گذاشته شده است تا بيشتر به بيان مقصود وافى بوده باشد، حتى گاهى ضرورت داشته است كه در ترجمه يك كلمه يا يك تعبير و اصطلاح يك جمله قرار گيرد. چنان كه مترجم در مقدمه اشاره كرده است، نسخه هايى كه در دسترس ايشان بوده، اختلافاتى وجود داشته است كه آن ها را در پاورقى يادآورى كرده است. ايشان كلمه و يا جمله مورد اختلاف ترجمه شده و در مواردى به وجه صحيح تر اشاره گرديده است كه در اين گونه موارد نسخه خطى قديمى همراه با شرح قطب راوندى ملاك قرار گرفته است.
وضعيت كتاب
كتاب داراى پاورقى اى و توضحيات لازم و مناسب در هر صفحه مى باشد و اين امر بر اساس شماره هاى ارجاعى صورت گرفته است. در پايان كتاب بخش فهرستها قرار گرفته است كه آيات قران و اعلام را در خود جاى داده است. متنى كه ماخذ و اساس ترجمه قرار گرفته، نهج البلاغه چاپ دارالمعرفه بيروت همراه با شرح شيخ محمد عبده بوده است.
