شرحی است فلسفی ـ عرفانی بر نهج البلاغه که با استناد به سخنان عرفا و اشعار شاعران نوشته شده و فارسی روان آمیخته با عربی است. نویسنده آن صوفی، ملقب به دانشمند و متخلص به باقی از بزرگان شعر و ادب و تصوف دوران صفویه است.
وی کتاب را در دوازده موضوع مهم سامان داده و بر خلاف شرح نویسانی که نهج البلاغه را به ترتیب تدوین آن، شرح می کنند، به صورت موضوعی شرح کرده است. در هر موضوعی، خطبه ها، کلمات قصار و نامه هایی را به مناسبت موضوع، برگزیده و به شرح آنها مبادرت کرده و در برخی موارد هم تنها به ترجمه اکتفا کرده است.
روش شرح نگاری او یکسان نیست، در برخی موارد بسیار اندک و در حد ترجمه و در برخی دیگر مفصل است.
کتاب، در دوازده باب تنظیم شده و باب نخست آن در توحید ذات و صفات و عجائب خلقت خداست. باب دوم، به صفات و فضایل پیامبر و صفات قرآن و ویژگی های اسلام مربوط است. شرافت علم و هدایت و ویژگی های اصناف علماست. تقوا و صفات متقین ظرافت حکمت ها و لطایف، امثال و آداب وصایا و نصیحت ها و تذکر ها، مباحث فصل های سوم تا ششم است.
باب هفتم، در زهد و اقبال بر آخرت است و باب هشتم، در باره کبر و فخر و حسد و باب نهم، در مذمت ستم و ستمگر و باب دهم، در عدالت و حکومت و سیاست مدن و باب یازدهم، در معاد و مرگ و قبر و اهوال حشر و باب دوازدهم، در باره دعاست.
منبع: کتابشناسی توصیفی اهل بیت(ع) ص ۳۶۲ ـ ۳۶۳
