طرق حديث الغدير با نام کامل «طرق حديث الغدير برواية أبي‌بكر بن أبي‌شيبة الواسطي و أبي‌عبدالله احمد بن حنبل الشيباني و أبي‌بكر بن أبي‌عاصم الشيباني»، گردآوری و تحقیق اسناد حدیث غدیر به نقل از ابن ابی شیبه (متوفی 235ق)، احمد بن حنبل(متوفی 241ق) و ابن ابی عاصم(متوفی 287ق) است، که توسط امیر تقدمی معصومی صورت گرفته است.

کتاب به زبان عربی و مقدمه آن در سال 1421ق نوشته شده است.

ساختار

کتاب با مقدمه کوتاهی از محقق آغاز و مطالب در سه بخش تنظیم شده است.

محقق پس از ذکر روایات، به بررسی متن و سند آن‌ها پرداخته است.

گزارش محتوا

در مقدمه، ضمن اشاره به نام سه نفری که حدیث غدیر توسط آن‌ها نقل شده، به بیان این نکته پرداخته شده است که این سه تن، از قدمای اهل سنت بوده و خواننده فاضل با دیدن این روایات و تأمل و تعمق در آن، به اراده پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بر اثبات منصب عظیم و خطیر خلافت و امامت برای امیر غدیر(علیه السلام)، واقف خواهد گردید[۱]

در بخش اول، به معرفی طرق حدیث شریف غدیر، به روایت ابن ابی شیبه، پرداخته شده است. وی این حدیث را از نه طریق در کتاب خود با عنوان «المصنف» ذکر کرده است. محقق در ابتدای این بخش، پس از ذکر زندگی‌نامه مختصری از وی، به این نکته اشاره نموده که به غیر از این نه طریق، حدیث دیگری به روایت ابن ابی عاصم و ابن عدی یافته که هر دو از ابن شیبه روایت کرده‌اند و او نیز این روایت را در به آن نه روایت دیگر افزوده و هر ده مورد را در اثر حاضر، مورد تحقیق قرار داده است[۲]

راویانی که ابن شیبه این حدیث شریف را از طریق ایشان نقل کرده است، به ترتیب عبارتند از: براء بن عازب انصاری حارثی[۳]؛ بریدة بن حصیب اسلمی[۴]؛ جابر بن عبدالله انصاری خزرجی[۵]؛ ابوایوب خالد بن زید انصاری خزرجی[۶]؛ زید بن ارقم انصاری خزرجی[۷]؛ زید بن یثیع همدانی کوفی[۸]؛ سعد بن مالک ابی وقاص قرشی زهری[۹]و ابوهریره عبدالرحمن بن صخر دوسی[۱۰]

بخش دوم، به طرق حدیث غدیر به روایت احمد بن حنبل اختصاص یافته است. محقق این روایات را از دو کتاب وی، تحت عنوان «المسند» و «فضائل الصحابه» استخراج نموده است او علاوه بر آن، روایاتی را که عبدالله بن احمد بن حنبل، به این دو کتاب و نیز روایاتی که ابوبکر قطیعی به کتاب «فضائل الصحابه» افزوده، را نقل نموده و آن‌را مورد تحقیق قرار داده است[۱۱]

راویان شیبانی به ترتیب عبارتند از: براء بن عازب انصاری حارثی[۱۲]؛ بریدة بن حصیب اسلمی[۱۳]؛ ابوایوب انصاری خزرجی[۱۴]؛ زاذان بن عمر[۱۵]؛ زیاد بن ابی زیاد[۱۶]؛ زید بن ارقم انصاری خزرجی[۱۷]؛ سعید بن وهب همدانی[۱۸]؛ عامر بن واثله لیثی کنانی[۱۹]؛ عبدالله بن عباس هاشمی مکی[۲۰]؛ روایتی از ابوسریحه حذیفه بن اسید غفاری یا زید بن ارقم[۲۱]و روایاتی که عبدالله بن احمد در زیادات «مسند احمد» و «فضائل الصحابه» نقل کرده که راویان آن عبارتند از: براء بن عازب؛ عبدالرحمن بن ابی لیلی؛ علی بن ابی‌طالب(علیه السلام)؛ سعید بن وهب و زید بن یثیع[۲۲]و روایات ذکر شده در «فضائل الصحابه» به نقل ابوبکر قطیعی که راویان آن براء بن عازب و زید بن ارقم می‌باشند[۲۳]

در آخرین بخش، به ذکر طرق حدیث غدیر به روایت ابن ابی عاصم پرداخته شده است. روایات وی، از کتاب «السنة» و «الآحاد و المثانی» ذکر شده است. در ابتدای این بخش، زندگی‌نامه مختصری از وی ارائه گردیده و سپس طرق وی، ذکر شده است. راویان طریق وی به ترتیب عبارتند از: براء بن عازب انصاری[۲۴]؛ برید بن حصیب اسلمی[۲۵]؛ جابر بن عبدالله انصاری[۲۶]؛ حبشی بن جناده سلولی[۲۷]؛ ابوایوب انصاری[۲۸]؛ زاذان بن عمر کندی بزار[۲۹]؛ زید بن ارقم انصاری[۳۰]؛ زید بن یثیع همدانی[۳۱]؛ ابوسعید سعد بن مالک خدری[۳۲]؛ سعد بن ابی وقاص[۳۳]؛ طلحه بن عبیدالله[۳۴]؛ عبدالله بن عباس[۳۵]؛ عبدالله بن عمر[۳۶]؛ علی بن ابی‌طالب(علیه السلام)[۳۷]و عمیره بن سعد انصاری[۳۸]

وضعیت کتاب

فهرست مطالب هر بخش، در ابتدای همان بخش و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده محقق، به همراه فهرست اسامی روات بر حسب حروف الفبا، در انتهای کتاب آمده است.

پاورقی‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها علاوه بر ذکر منابع[۳۹]، به توضیح برخی از مطالب پرداخته شده است[۴۰]

پانویس

1.مقدمه، ص5

2.متن کتاب، ص13

3.همان، ص17- 22

4.همان، ص25- 37

5.همان، ص41- 45

6.همان، ص49- 51

7.همان، ص55- 57

8.همان، ص61- 62

9.همان، ص65- 68

10.همان، ص71- 73

11.همان، ص79

12.همان، ص83- 86

13.همان، ص89- 94

14.همان، ص97- 101

15.همان، ص105- 107

16.همان، ص111- 112

17.همان، ص115- 125

18.همان، ص129- 134

19.همان، ص137- 140

20.همان، ص143- 145

21.همان، ص149- 152

22.همان، ص155- 169

23.همان، ص173- 174

24.همان، ص182- 185

25.همان، ص188- 191

26.همان، ص194

27.همان، ص196- 199

28.همان، ص202

29.همان، ص204

30.همان، ص208- 219

31.همان، ص222- 223

32.همان، ص226- 230

33.همان، ص232- 238

34.همان، ص240- 243

35.همان، ص244- 246

36.همان، ص248- 250

37.همان، ص252- 258

38.همان، ص260- 263

39.ر.ک: پاورقی، ص51

40.ر.ک: همان، ص55

منبع:مقدمه و متن کتاب.