شماره ردیف: <56>

شماره نسخه: <6198>

نام اثر: نسخه دیگری از اختیار مصباح السالکین (5)

آغاز: <مانند نسخه شماره 910>.

انجام: <مانند نسخه شماره 910>.

گزارش نسخه: نوع خط: نستعلیق، نام کاتب: نامعلوم، تاریخ کتابت: اواخر سده 9هـ، عناوین و نشانی ها: مشکی و شنگرف،  نوع کاغذ: شرقی آهار مهره، تعداد برگ: 220گ، تعداد سطر: 19س، اندازه متن کتاب: 5/12*5/7 سانتیمتر، اندازه جلد: 17*5/12سانتیمتر، نوع جلد: تیماج دارچینی، ضربی با ترنج.

ویژگی های نسخه: این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است و نسخه بدل ها با عبارت <خ ل> در هامش برگ ها آمده است. برخی تعلیقات، بر اثر برش نابجا در صحافی، ساقط شده است. در برگ آغازین نسخه تملّک هایی از <سید مهدی لاجوردی حسینی> با تاریخ 1367ش، <نورالدین علی بن جعفر بن لطف الله عاملی میسی> با تاریخ 1140هـ . همراه مهر <صاحب ...> (که در انجام نسخه نیز تکرار شده)، <محمّدتقی طباطبایی تبریزی> با مهر بیضی <محمّدتقی الحسینی 1216> و همچنین یک مهر مدوّر <عبده کمال الدین حسین> و مهر مربع <... شرف الدین صاحب ... محمّدعلی ... الموسوی> و نیز تملّک های ناخوان دیگری همچون تملّکی مربوط به سال 1193هـ در همین برگ، مشاهده می گردد. مهرو امضای مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) در آغاز و انجام نسخه آمده است.

شماره ردیف: <57>

شماره نسخه: <6736>

نام اثر: نسخه دیگری از اختیار مصباح السالکین (6)

آغاز: <مانند نسخه شماره 910>.

انجام: <مانند نسخه شماره 910>.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ، نام کاتب: علی بن ابوهاشم حسینی کورسرخی (یا کوه سرخی)، تاریخ کتابت: جمادی الأخر سال 725هـ، عناوین و نشانی ها: شنگرف (برخی نانوشته)، نوع کاغذ: شرقی، تعداد برگ: 319گ، تعداد سطر: 21س، اندازه متن کتاب: 19*5/12 سانتیمتر، اندازه جلد: 5/26*19سانتیمتر، نوع جلد: تیماج دارچینی ضربی با ترنج.

ویژگی های نسخه: این نسخه کهن دارای نفاستِ ویژه ای است و تاریخ کتابتِ آن نزدیک به عصر شارح است. در حاشیه تصحیح گردیده است؛ متن اصلی نهج البلاغه با شنگرف نگاشته شده است. در آغاز نسخه برافزودگی هایی همچون یادداشتی درباره شارح (ابن میثم بحرانی) با مهرهای مدوّر گوناگون ناخوانا، و نیز تملّک <محمّد بن علی بن حیدر بن حسن بن حیدر نعیمی بحرانی> (در انجام نیز تکرار شده) به انضمام یک مهر شلجمی شکل <خلیل الله الحسینی> و چند مهر محو شده دیگر به همراه مهر و امضای آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) آمده است. اندکی از رطوبت به برگ های آغازین سرایت نموده و برخی از آنها نیز در بخش مرمّتِ این کتابخانه عامره، ترمیم گردیده است.

شماره ردیف: <58>

شماره نسخه: <7046>

نام اثر: نسخه دیگری از اختیار مصباح السالکین (7)

آغاز: <مانند نسخه شماره 910>.

انجام: <مانند نسخه شماره 910>.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ مُعرب، نام کاتب: نامعلوم، تاریخ کتابت: دهه پایانی ماه جمادی الأول سال 713هـ، عناوین و نشانی ها: شنگرف و مشکی، نوع کاغذ: شرقی، تعداد برگ: 214گ، تعداد سطر: 27س، اندازه متن کتاب: 5/23*5/16 سانتیمتر، اندازه جلد: 5/30*22 سانتیمتر،  نوع جلد: تیماج قهوه ای تیره.

ویژگی های نسخه: این نسخه به جهتِ نزدیک به زمان شارح، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه نویسی نیز در برخی برگ ها دیده می شود. در آغاز نسخه اجازه ای از <عبدالمحمود بن امیر الحاجّ المجاور> که برای <شمس الدین محمّد بن جمال الدین احمد الفقیه اللحساوی (= الأحسایی)> به تاریخ 16 محرم سال 841هـ، نگاشته شده است و متن آن اجازه چنین است: <بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین، الحمدلله ربّ العالمین، و الصلوة علی خیر المرسلین محمّد، و آله الطیبین الطاهرین و سلّم تسلیماً؛ أمّا بعد، فقد أجزت روایة هذا الکتاب و العمل بما فیه للمولی الشیخ العالم الفاضل الکامل شمس الدین محمّد بن المولی العالم الفاضل الکامل الشیخ جمال الدین احمدالفقیه اللحساوی کما أجازنی المولی الشیخ العالم الفاضل المحقّق المدققّ لسان الحکماء و المتکلّمین، وارث علوم الأنبیاء و المرسلین، أبوعبدالله المقداد الأسدی، قدّس الله سّره، عن شیخه الإمام العلاّمة السید جلال الملّة و الحقّ و  الدین، شرفشاه الحسینی، طاب ثراه، عن شیخه المولی الإمام الأعظم، قدوة علماء الأمّة فائق المجتهدین، الشیخ فخرالملة و  الدین أبی طالب محمّد، عن والده المولی الشیخ العالم الفاضل الکامل المکمّل قدوة العلماء لسان الحکماء سلطان المجتهدین، جمال الملة و الدین، أبی منصور الحسن بن سدید الدین یوسف بن مطهّر عن مصنّف هذا الکتاب، فأجزت له قراءة هذا الکتاب متنه و شرحه و روایتها، فلیرو ذلک محتاطاً ...، بالشرائط المعتبرة لمن شاء و أحبّ، و کتبه الفقیر إلی الله تعالی عبدالمحمود بن أمیر الحاجّ  المجاور، عفاالله عنهما، فی تاریخ سادس عشر محرم الحرام سنة إحدی و أربعین و ثمانمائة و الحمدلله وحده>. همچنین در همان برگ نخست، آمده که نسخه را <فخرالدین (فخرالمحققین) بن العلامة الحلّی> به <ابوالخیر بن أصلان القزوینی> در سال 785هـ بخشیده است؛ در همان برگ، تملّکاتی از <احمد بن محمّد بن علی بن محمّد الفقیه>، <حسین بن محمّد ...> و <حسین النادم> همراه یادداشتی مبنی بر انتقال نسخه از <ابوالخیر بن محمّد> با تاریخ 894هـ آمده است. درآغاز و انجام نسخه، مهر و امضای مرحوم حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) دیده می شود. آثار اندکی از رطوبت و آسیب دیدگی در برخی برگ ها قابل مشاهده است؛ البته بیشترین برگ های نسخه از سوی کارشناسان بخش مرمّت این کتابخانه عامره، ترمیم گردیده است. در برگِ پایانی یادداشتی در هامش آمده است مبنی بر اینکه <علی بن حسن بن احمد بن مظاهر> نسخه ای از آن را نزد کسی نویسانده است به همراه روایتی مربوط به <فاطمه زهراعیها السلام> و فائده ای درباره <مارقین  و ناکثین و قاسطین>، که گویا از یکی از شروح نهج البلاغه (شاید ابن ابی الحدید) نقل گردیده است. باید افزود این نسخه در آغاز، تحتِ عنوان مصباح السالکین معرّفی شده که در حقیقت گزیده ای از آن یا همان اختیار مصباح السالکین است.

شماره ردیف: <59>

شماره نسخه: <1072>

نام اثر: نسخه دیگری از اختیار مصباح السالکین (8)

آغاز: <مانند نسخه شماره 910>.

انجام: <مانند نسخه شماره 910>.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ مُعرب، نام کاتب: نامعلوم، تاریخ کتابت: سده 11هـ، عناوین و نشانی ها: شنگرف (برخی نانوشته)، نوع کاغذ: شرقی، تعداد برگ: 236گ، تعداد سطر: 20س، اندازه متن کتاب: 17*13 سانتیمتر، اندازه جلد: 5/25*5/19 سانتیمتر، نوع جلد: مقوّایی با روکش کاغذی کرم، عطف تیماج قهوه ای.

ویژگی های نسخه: در حاشیه تصحیح گردیده و مقابله شده است؛ نشان علامت بلاغات در هامش آمده است دارد [همچون برگ 212 الف]، حاشیه نویسی اندکی نیز در هامش برگ ها دیده می شود. نسخه بدل ها با عبارت<خ ل> در هامش آمده است. در آغاز نسخه، فایده ای در معرّفی شارح (ابن میثم بحرانی) به خطّ <محمّدرضا بن محمّدحسن> با تاریخ رجب سال 1167هـ دیده می شود. برخی برگ های آسیب دیده مرمّت و بازسازی گردیده است.

شماره ردیف: <60>

شماره نسخه: <11928>

نام اثر: نسخه دیگری از اختیار مصباح السالکین (9)

آغاز[vii]: <بسملة، قال السید الشریف ذو الحسبین ... و بعد فهذا کتاب یحتوی علی مختار کلام أمیرالمؤمنین صلوات الله علیه و جهته فی جمیع فنونه ...>.

انجام: <مانند نسخه شماره 910>.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ (متنوّع)، نام کاتب: صالح بن علی (و دیگران)، تاریخ کتابت: شنبه 14 رجب سال 1112، عناوین و نشانی ها: شنگرف، نوع کاغذ: فرنگی آهار مهره، تعداد برگ: 143گ، تعداد سطر: 33س، اندازه متن کتاب: 5/22*5/12 سانتیمتر، اندازه جلد: 31*5/20 سانتیمتر، نوع جلد: تیماج مشکی، مجدول.

ویژگی های نسخه: در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه نویسی اندکی نیز دارد با نشان های <ع ن>، <12>، <5> و ... . در آغازین برگِ نسخه، تملّکِ <العبد المذنب عبدالله 1111> آمده است. نام برخی عناوین در حاشیه به شنگرف درشت ثبت گردیده است. باید افرود که این نسخه از سوی چندین کاتب استنساخ گردیده است.

شماره ردیف: <61>

شماره نسخه: <13684>

نام اثر: نسخه دیگری از اختیار مصباح السالکین (10)

آغاز: <مانند نسخه شماره 910>.

انجام: <مانند نسخه شماره 910>.

گزارش نسخه: نوع خط: نسخ مُعرب، نام کاتب: نامعلوم، تاریخ کتابت: نیمه نخست سده 8هـ ، عناوین و نشانی ها: شنگرف،  نوع کاغذ: شرقی، تعداد برگ: 309گ، تعداد سطر: 21س، اندازه متن کتاب: 5/17*11 سانتیمتر، اندازه جلد: 5/25*18 سانتیمتر، نوع جلد: تیماج قهوه ای، ضربی با ترنج و سرترنج، دارای لبه برگردان (طبله)، درون نیمه (لتِ) چپ جلد تیماج زرشکی.

ویژگی های نسخه: نسخه ای نفیس و کهن است. این نسخه در حاشیه تصحیح است و مقابله گردیده است و نشانه <بلغ> در برخی برگ ها (مانند برگ 144ب) دیده می شود؛ برگ آغازین و انجامینِ نسخه نونویس گردیده است (گویا از سده 11هـ.). برخی برگ ها حاشیه نویسی اندکی با نشان <5> دارد، برخی تعلیقات نونویس با قلم قرمز به فارسی نگاشته شده است. دستخط عالم بزرگ شیعی <حسن بن علی بن شدقم حسینی مدنی> (د. سال999هـ) در برگ <49ب> آمده است. شماره ردیفِ خطبه های شرح شده بر فراز برگ ها، در گوشه سمتِ چپ، دیده می شود. بخش هایی از برخی برگ ها ترمیم و بازسازی گردیده است.  در آغاز نسخه همچنین تملّکِ فرزند حجة الإسلام شفتی، <سید اسدالله بن محمّدباقر موسوی> در سال 1274هـ. همراه مهر بیضی وی <عبده الراجی أسدالله بن محمّد باقر الموسوی> آمده است؛ در صورتِ صحّت این مطلب، این نسخه بایستی همان نسخه ای باشد که مرحوم آقابزرگ تهرانی در الذریعة (ج14، ص150) گزارش نموده که آن را در کتابخانه حاج آقا حفید حجة السلام شفتی در اصفهان دیده است. در برگ آغازین نسخه، دستخط <محمّدامین خنجی>، در معرّفی اثر و مؤلّف و شارح آن و نیز کیفیت نسخه به انضمام فهرستی از مطالب و عناوین اثر در برگ های جداگانه نگاشته شده است. باید افزود بنا به نوشته تولیت این کتابخانه عامره، مرحوم استاد محمّدامین خنجی از مجموعه داران نسخه های کهن و نفیس خطی در تهران بود؛ وی از افراد متمکّن بوده و تنها نسخه های کهن عربی و اندکی فارسی را که در سده های 9هـ و یا قبل از آن کتابت شده باشند را گردآوردی می نمود. وی اندکی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در تهران درگذشت و برخی از نسخه های خطی وی به این کتابخانه عامره راه یافته است.

منبع :حسین متقی ؛گزارشی از دستنويس های کهن نهج البلاغه، شروح، گزيده ها و ترجمه های آن موجود در کتابخانه حضرت آيت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)