زمان و مکان خطبه

نامگذاری خطبه

نکات عمده خطبه شقشقیه

1. آگاهی ابوبکر از برتری امام علی(علیه اسلام) نسبت به خودش در امر خلافت.
2. غصب خلافت توسّط خلیفه اوّل.
3. صبر طاقت‌فرسای امام بر شرائط دشوار زمان خلفای سه‌گانه.
4. شگفتی امام از نفس تعیین جانشین توسط ابوبکر.
5. نقد امام بر تعیین شخصی خشونت‌گرا [یعنی عمر] برای جانشینی توسط ابوبکر.
6. غیر قابل کنترل بودن عمر و گرفتاری مردم در زمان او.
7. قیاس‌ناپذیری امام با سایر اعضای شورا و لذا نقد تشکیل شورا.
8. نقد چینش شورای شش نفره چنانکه نتیجه از ابتدا روشن بوده است.
9. چپاول بیت المال در زمان عثمان چنانکه منجر به قتلش شد.
10. هجوم مردم برای بیعت با حضرت علی(علیه اسلام).
11. اشارتی به ناکثین، مارقین، و قاسطین، و اینکه دنیاطلبی آنها باعث مخالفتشان بود.
12. وجه پذیرش خلافت توسط امام.

اسناد شقشقیه قبل از سید رضی

غصب خلافت

موضع امام(علیه اسلام) نسبت به خلفا در غیر از شقشقیه

غصب خلافت توسط ابوبکر و عمر در کلام معاویه

ترجمه‌ها

شرح‌ها

1. تفسیر الخطبة الشقشقیة، شرح الخطبة الشقشقیة. عربی. از سید مرتضی درگذشته ۴۳۶.[۳۱] چاپ شده در مجموعه رسائل الشریف المرتضی. ج۲.[۳۲]
2. الشقشقیة‬: دراسة موضوعیة لشخصیات تصدت للخلافة الاسلامیه‬‫، عبدالرسول الغفاری.[۳۳]
3. آهی سوزان از امیر مؤمنان(علیه اسلام) (شرحی بر خطبه شقشقیه)، علی اصغر رضوانی.‬[۳۴]
4. سایبانسیاه (شرح خطبه شقشقیه امیرمؤمنانعلی علیه‌السلام)، نادر فضلی.[۳۵]
5. الشذرات العلویه فی شرح الخطبه الشقشقیه للامام علی علیه‌السلام، ابوذر الغفاری.[۳۶]
6. شرح خطبه شقشقیه (نسخه خطی).[۳۷]
7. شرح خطبه شقشقیه (نسخه خطی).[۳۸]
8. شرح خطبه شقشقیه، مرتضی قاسمی کاشانی.[۳۹]
9. شرح خطبه شقشقیه (نسخه خطی).[۴۰]
10. خطبه شقشقیه از نهج البلاغه، ترجمه و شرح از محمدباقر رشاد زنجانی.[۴۱]
11. عقیده شیعه در خطبه شقشقیه، محمد اسدی گرمارودی.[۴۲]
12. ‫المسائل التطبیقیه علی الخطبه الشقشقیه، علی التبریزی.‬[۴۳]
13. التوضیحات التحقیقیة فی شرح الخطبة الشقشقیة. از سید علی اکبر بن سید محمد بن سید دلدار علی درگذشته ۱۳۲۶.[۴۴]
14. شرح خطبه شقشقیه. از ملا ابراهیم گیلانی از علمای سده یازدهم نسخه اصل آن در قم بوده است.[۴۵]
15. شرح خطبه شقشقیه. از میرزا ابوالمعالی کلباسی درگذشته ۱۳۱۵.[۴۶]
16. شرح خطبه شقشقیه. از تاج العلماء لکهنوی متوفای ۱۳۱۲ ق.[۴۷]
17. شرح خطبه شقشقیه. فارسی. منظومه‌ای است در شرح خطبه شقشقیه از سیدمحمدتقی قزوینی درگذشته ۱۲۷۰. نسخه آن در کتابخانه مدرسه سپهسالار و دانشگاه تهران موجود است.[۴۸]
18. شرح الخطبة الشقشقیة. عربی. از سید جعفر بن صادق العابد.[۴۹]
19. شرح خطبه شقشقیه. از سید علاء الدین گلستانه مؤلف کتاب حدائق الحقائق که پیشتر یاد شد نسخه آن را صاحب ذریعه در نجف نزد سید محمد باقر یزدی دیده است.[۵۰]
20. شرح الخطبة الشقشقیة. عربی. از خطیب معروف سید علی هاشمی.[۵۱]
21. شرح خطبه شقشقیه. از شیخ هادی بنانی مؤلف شرح الخطبة الزینبیة معاصر شیخ انصاری.[۵۲]
22. شرح خطبه شقشقیه. عربی. مؤلف نسخه مورخ سده سیزدهم آن در کتابخانه ملی موجود است.[۵۳]
23. شرح خطبه شقشقیه. عربی. مؤلف نسخه مورخ سده سیزدهم آن در کتابخانه ملی موجود است.[۵۴]
24. النقد السدید شرح الخطبة الشقشقیة لابن ابی الحدید. عربی. از شیخ محسن کریم در دو جلد جلد اول آن در ۱۳۸۳ در نجف چاپ شده است.[۵۵]
25. کشف السحاب فی شرح الخطبة الشقشقیة. از ملا حبیب إله کاشانی متوفای ۱۳۴۰ق.[۵۶]

پانویس

1.  طالقانی، پرتوی از نهج البلاغه، ص۱۲۸.
2.  مفید، ارشاد، ج۱، ص۲۸۷.
3.  الراوندی، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۳۳.
4.  مدنی، الطراز الأول، ج۲، ص۶۱.
5.  مطرزی، المغرب، ج‌۱، ص۳۲۴.
6.  به نقل: محمدی، المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، جدول اختلاف نسخ، ص ۲۳۵.
7.  نسخه صبحی صالح، فیض الاسلام، ابن میثم، فی ظلال، خویی، ابن ابی الحدید، عبده، ملاصالح.
8.  طالقانی، پرتوی از نهج‌البلاغه، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۰-۱۳۵.
9.  طالقانی، پرتوی از نهج‌البلاغه، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۰.
10.  طالقانی، پرتوی از نهج‌البلاغه، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۰.
11.  الحسینی الخطیب، مصادر نهج البلاغة وأسانیده، ج۱، ص۳۳۶.
12.  بحرانی، شرح نهج‌البلاغه، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۵۱؛ قرن هشتم، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۵ش، ص۱۵؛ شهرستانی و دیگران، مقالاتی پیرامون نهج‌البلاغه، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۶-۱۲۷.
13.  بحرانی، شرح نهج‌البلاغه، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۵۱.
14.  الامینی، الغدیر، ج۷، صص۱۰۹-۱۱۵.
15.  رجوع کنید به: طالقانی، پرتوی از نهج البلاغه، صص۱۲۴-۱۲۸.
16.  طالقانی، پرتوی از نهج البلاغه، ص۱۲۸.
17.  ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۲۰۵.
18.  ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، صص۲۰۵-۲۰۶.
19.  الصدوق، علل الشرائع، ج۱، ص۱۵۰.
20.  الصدوق، معانی الاخبار، ص۳۶۱.
21.  المفید، الارشاد، ص۲۸۷.
22.  المفید، المسألتان فی النص علی علی(علیه اسلام)، ص۲۸.
23.  المفید، الجمل، ص۶۲.
24.  الجاحظ، البیان والتبیین، ص۲۳۸.
25.  ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۷۶.
26.  ابن عبد ربه، العقد الفرید، ج۴، ص۱۵۷.
27.  المسعودی، مروج الذهب ومعادن الجوهر، ج۳، صص۱۲-۱۳.
28.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۱۳.
29.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۱۳.
30.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۱۳.
31.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۲۱.
32.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/531991
33.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/28ff1ii099
34.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2000653
35.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/593117
36.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2620809
37.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/807165
38.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/807300
39.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/577339
40.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1804ff1ii2
41.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2994093
42.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/771346
43.  http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2091715
44.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، صص۲۲-۲۳.
45.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۲.
46.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۲.
47.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۲.
48.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۲.
49.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۲.
50.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، صص۳۲-۳۳.
51.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۳.
52.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۳.
53.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۳.
54.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۳.
55.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۳۸.
56.  استادی، کتابنامه نهج البلاغه، ص۵۵.

منابع

1. نهج البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی، تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۷۷.
2. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۱،‌دار احیاء الکتب العربیة، ۱۳۷۸/۱۹۵۹م. (نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت(علیه اسلام)، نسخه دوم).
3. محمدی، سیدکاظم، دشتی، محمد، المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، قم: نشر امام علی(علیه اسلام)، ۱۳۶۹ش.
4. ابن عبد ربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق: مفید محمد قمیحه، بیروت:‌دار الکتب العلمیة، بی‌تا.
5. استادی، رضا، کتابنامه نهج البلاغه، تهران: بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۵۹ش.
6. الامینی، عبدالحسین، الغدیر|الغدیر فی الکتاب والسنة والادب، قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، ۱۴۱۶ق-۱۹۹۵م.
7. الجاحظ، البیان والتبیین، مصر: المکتبة التجاریة الکبری لصاحبها مصطفی محمد، ۱۳۴۵ق./۱۹۲۶م. (نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت(علیه اسلام)، نسخه دوم).
8. الحسینی الخطیب، السید عبد الزهراء، مصادر نهج البلاغة وأسانیده، ج۱، بیروت:‌دار الزهراء، ۱۴۰۹ق.-۱۹۸۸م.
9. الراوندی، قطب الدین، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تحقیق: السید عبد اللطیف الکوهکمری، قم: مکتبة آیة الله المرعشی العامة، ۱۴۰۶. (نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت(علیه اسلام)، نسخه دوم).
10. الصدوق، علل الشرائع، ج۱، نجف: منشورات المکتبة الحیدریة و مطبعتها، ۱۳۸۵/۱۹۶۶م. نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت(علیه اسلام)، نسخه دوم).
11. الصدوق، معانی الاخبار، تصحیح و تحقیق: علی اکبر الغفاری، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ۱۳۷۹/۱۳۳۸ش. (نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت(علیه اسلام)، نسخه دوم).
12. المسعودی، مروج الذهب ومعادن الجوهر، قم: دارالهجرة، ۱۴۰۴ق.-۱۳۶۳ش.-۱۹۸۴م. (نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت(علیه اسلام)، نسخه دوم).
13. المفید، الارشاد، قم: مؤسسة آل البیت لتحقیق التراث، ۱۴۱۴/۱۹۹۳م. (نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت(علیه اسلام)، نسخه دوم).
14. المفید، الجمل، قم: مکتبة الداوری، بی‌تا.(نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت(علیه اسلام)، نسخه دوم).
15. المفید، المسألتان فی النص علی علی(علیه اسلام)، تحقیق: محمدرضا الانصاری، ج۲، بیروت: ۱۴۱۴/۱۹۹۳م. (نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت(علیه اسلام)، نسخه دوم).
16. بحرانی، میثم‌بن علی‌بن میثم، شرح نهج‌البلاغه، دفتر نشر الکتاب، ۱۳۶۲ش.
17. شهرستانی، سیدهبه‌الدین و دیگران، مقالاتی پیرامون نهج‌البلاغه، تهران، بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۸۷ش.
18. طالقانی، محمود، پرتوی از نهج البلاغه، مصحّح: سیدمحمدمهدی جعفری، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۴.
19. قرن هشتم، شرح نهج‌البلاغه، مصحح عزیز‌الله عطاردی، تهران، بنیاد نهج‌البلاغه، ۱۳۷۵ش.
20. مدنی، علی خان بن احمد، الطراز الأول، مشهد: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، ۱۳۸۴ ه. ش. (نسخه موجود در لوح فشرده قاموس النور (۲.
21. مطرزی، ناصر بن عبدالسید، المغرب، محقق/ مصحح: فاخوری، محمود/ مختار، عبدالحمید، حلب: مکتبه اسامه بن زید، ۱۹۷۹ م.

منبع :ویکی شیعه