ابوالقاسم محمّد بن ابى حُذَیفة بن عتبه عبشمى، نوه عتبة بن ربیعه (از سران مشرکان) (1) و پسر دایى معاویه بود.(2)
پدر او در مکّه اسلام آورد و محمّد، هنگامى که پدر و مادرش به حبشه مهاجرت کرده بودند، در آن جا به دنیا آمدو پس از شهادت پدرش در دامان عثمان، نشو و نما کرد.(3)
شگفتْ آن که او به هنگام شورش مردم علیه عثمان، یکى از مخالفان سرسخت عثمان گشت(4) و اهالى مصر را بر علیه او شورانید(5) و ظاهراً در محاصره (خانه) عثمان و قتل او هم شرکت داشت.
او از یاران امام على (علیه السلام) بود(6) و پس از عزل فرماندار مصر، حکومت آن جا را به دست گرفت تا آن که امام (علیه السلام)قیس بن سعد را منصوب کرد. (7)
هنگامى که معاویه بر مصر مسلّط شد، او دستگیر و زندانى شد؛ ولى توانست از زندان بگریزد؛ امّا به دستور معاویه به شهادت (8) رسید(9).(10)

پی نوشتها:
(1). سیر أعلام النّبلاء، ج 3، ص 480، الرقم 130؛ المستدرک على الصحیحین، ج 3 ص 247 .
(2). رجال الکشّی، ج 1، ص ،286، الرقم 125؛ الغارات، ج 1، ص 328.
(3). المعارف، ابن قتیبة، ص 272؛ تاریخ الإسلام، ذهبی: ج 3، ص 602؛ سیر أعلام النّبلاء، ج 3، ص 480، الرقم 103.
(4). الاستیعاب، ج 3، ص 426، الرقم 2354؛ اُسد الغابة، ج 5، ص 82، الرقم 4720؛ أنساب الأشراف، ج 6، ص 163.
(5). الطبقات الکبرى، ج 3، ص 84؛ تاریخ الطبری، ج 4، ص 292.
(6). رجال الطوسی، ص 82، الرقم 821؛ رجال الکشّی، ج 1، ص 286، الرقم 126 .
(7). تاریخ الطبری، ج 4، ص 546؛ الکامل فی التاریخ، ج 2، ص 352 و 353.
(8). در رجال الکشّی، ج 1 ص 288 ش 216 آمده است: «او در زندان درگذشت» .
(9). تاریخ الطبری، ج 5 ص 106؛ الکامل فی التاریخ، ج 2، ص 353.
(10). گردآوری از کتاب: دانش نامه امیرالمومنین(ع)، محمد محمدی ری شهری، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث، چاپ اوّل، ج 13، ص 547 .