متن عربی
87.وَ مِنْ خُطبَةٍ لَهُ عَلیهِ السَّلامُ و هی فی بیان صفات المتّقین، و صفات الفُسّاق، و التنبیه إلى مکان العترة الطیّبة، و الظنّ الخاطئ لبعض الناس:
- عِبَادَ اللّهِ، إِنَّ مِنْ أَحَبِّ عِبَادِ اللّهِ إِلَیْهِ،
- عَبْداً أَعَانَهُ اللّهُ عَلَى نَفْسِهِ،
- فَاسْتَشْعَرَ الْحُزْنَ، وَ تَجَلْبَبَ الْخَوْفَ؛
- فَزَهَرَ مِصْبَاحُ الْهُدَى فِی قَلْبِهِ، وَ أَعَدَّ الْقِرَى لِیَوْمِهِ النَّازِلَ بِه،
- فَقَرَّبَ عَلَى نَفْسِهِ الْبَعِیدَ، وَ هَوَّنَ الشَّدِیدَ. نَظَرَ فَأَبْصَرَ،
- وَ ذَکَرَ فَاسْتَکْثَرَ، وَ ارْتَوَى مِنْ عَذْبٍ فُرَاتٍ سُهِّلَتْ لَهُ مَوَارِدُهُ،
- فَشَرِبَ نَهَلاً، وَ سَلَکَ سَبِیلاً جَدَداً.
- قَدْ خَلَعَ سَرَابِیلَ الشَّهَوَاتِ، وَ تَخَلَّى مِنَ الْهُمُومِ،
- إِلَّا هَمّاً وَاحِداً انْفَرَدَ بِهِ، فَخَرَجَ مِنْ صِفَةِ الْعَمَى،
- وَ مُشَارِکَةِ أَهْلِ الْهَوَى، وَ صَارَ مِنْ مَفَاتِیحِ أَبْوَابِ الْهُدَى،
- وَ مَغَالِیقِ أَبْوَابِ الرَّدَى.
- قَدْ أَبْصَرَ طَرِیقَهُ، وَ سَلَکَ سَبِیلَهُ،
- وَ عَرَفَ مَنَارَهُ، وَ قَطَعَ غِمَارَهُ،
- وَاسْتَمْسَکَ مِنَ الْعُرَى بِأَوْثَقِهَا،
- وَ مِنَ الْحِبَالِ بِأَهَا، فَهُوَ مِنَ الْیَقِینِ عَلَى مِثْلِ ضَوْءِ الشَّمْسِ.
- قَدْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلّهِ سُبْحَانَهُ فِی أَرْفَعِ الْاُمُورِ؛
- مِنْ إِصْدَارِ کُلِّ وَارِدٍ عَلَیْهِ، وَ تَصْیِیرِ کُلِّ فَرْعٍ إِلَى أَصْلِهِ.
- مِصْباحُ ظُلُمَاتٍ، کَشَّافُ عَشَوَاتٍ،
- مِفْتَاحُ مُبْهَمَاتٍ، دَفَّاعُ مُعْضِلَاتٍ،
- دَلِیلُ فَلَوَاتٍ، یَقُولُ فَیُفْهِمُ، وَ یَسْکُتُ فَیَسْلَمُ.
- قَدْ أَخْلَصَ لِلّهِ فَاسْتَخْلَصَهُ، فَهُوَ مِنْ مَعَادِنِ دِیْنِهِ، وَ أَوْتَادِ أَرْضِهِ.
- قَدْ أَلْزَمَ نَفْسَهُ الْعَدْلَ، فَکَانَ أَوَّلَ عَدْلِهِ نَفْیُ الْهَوَى عَنْ نَفْسِهِ،
- یَصِفُ الْحَقَّ وَ یَعْمَلُ بِهِ،
- لا یَدَعُ لِلْخَیْرِ غَایَةً إِلَّا أَمَّهَا،
- وَ لا مَظِنَّةً إِلَّا قَصَدَهَا،
- قَدْ أَمْکَنَ الْکِتَابَ مِنْ زِمَامِهِ، فَهُوَ قَائِدُهُ وَ إِمَامُهُ،
- یَحُلُّ حَیْثُ حَلَّ ثَقَلُهُ، وَ یَنْزِلُ حَیْثُ کَانَ مَنْزِلُهُ.
صفات الفسّاق - وَ آخَرُ قَدْ تَسَمَّى عَالِماً وَ لَیْسَ بِه،
- فَاقْتَبَسَ جَهَائِلَ مِنْ جُهَّالٍ،
- وَ أضَالِیلَ مِنْ ضُلَّالٍ،
- وَ نَصَبَ لِلنَّاسِ أشْرَاکاً مِنْ حَبَائِلِ غُرُورٍ،
- وَ قَوْلِ زُورٍ؛
- قَدْ حَمَلَ الْکِتَابَ عَلَى آرائِهِ؛
- وَ عَطَفَ الْحَقَّ عَلَى أَهْوَائِهِ،
- یُؤْمِنُ النَّاسَ مِنَ الْعَظَائِمِ،
- وَ یُهَوِّنُ کَبِیرَ الْجَرائِمِ،
- یَقولُ: أَقِفُ عِنْدَ الشُّبُهَاتِ،
- وَ فِیهَا وَقَعَ؛
- وَ یَقْولُ: أَعْتَزِلُ الْبِدَعَ،
- وَ بَیْنَهَا اضْطَجَعَ،
- فَالصُّورَةُ صُورَةُ إِنْسَانٍ،
- وَ الْقَلْبُ قَلْبُ حَیَوَانٍ،
- لا یَعْرِفُ بَابَ الْهُدَى فَیَتَّبِعَهُ،
- وَ لا بَابَ الْعَمَى فَیَصُدَّ عَنْهُ.
- وَ ذَلِکَ مَیِّتُ الْاَحْیَاءِ.
عترة النبیّ - «فَأَیْنَ تَذْهَبُونَ؟» «وَ أَنَّى تُؤْفَکُونَ!»
- وَ الْاَعْلاَمُ قَائِمَةٌ! وَ الْآیَاتُ وَاضِحَةٌ؛ وَ الْمَنَارُ مَنْصُوبَةٌ،
- فَأَیْنَ یُتَاهُ بِکُمْ! وَ کَیْفَ تَعْمَهُونَ؟
- وَ بَیْنَکُمْ عِتْرَةُ نَبِیِّکُمْ! وَ هُمْ أَزِمَّةُ الْحَقِّ،
- وَ أَعْلاَمُ الدِّینِ وَ أَلْسِنَةُ الصِّدْقِ،
- فَأَنْزِلُوهُمْ بِأَحْسَنِ مَنَازِلِ الْقُرْآنِ،
- وَرِدُوهُمْ وُرُودَ الْهِیمِ الْعِطَاشِ.
- أَیُّهَا النَّاسُ؛ خُذُوهَا عَنْ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ(صلی الله علیه و آله و سلم):
- «إِنَّهُ یَمُوتُ مَنْ مَاتَ مِنَّا وَ لَیْسَ بِمَیِّتٍ،
- وَ یَبْلَى مَنْ بَلِیَ مِنَّا وَ لَیْسَ بِبَالٍ»
- فَلا تَقُولُوا بِمَا لا تَعْرِفُونَ؛
- فَإِنَّ أَکْثَرَ الْحَقِّ فِیَما تُنْکِرُونَ،
- وَ اعْذِرُوا مَنْ لا حُجَّةَ لَکُم عَلَیْهِ
- وَ هُوَ أَنَا ، أَلَمْ أَعْمَلْ فِیکُمْ بِالثَّقَلِ الْاَکْبَرِ؟
- وَ أَتْرُکْ فِیکُمُ الثَّقَلَ الْاَصْغَرَ،
- قَدْ رَکَزْتُ فِیکُمْ رَایَةَ الْاِیمَانِ،
- وَ وَقَفْتُکُمْ عَلَى حُدُودِ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ،
- وَ أَلْبَسْتُکُمُ الْعَافِیَةَ مِنْ عَدْلِی،
- وَ فَرَشْتُکُمُ الْمَعْرُوفَ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی،
- وَ أَرَیْتُکُمْ کَرَائِمَ الْاَخْلاَقِ مِنْ نَفْسِی،
- فَلا تَسْتَعْمِلُوا الرَّأْیَ فِیَما لا یُدْرِکُ قَعْرَهُ الْبَصَرُ،
- وَ لا تَتَغَلْغَلُ إِلَیْهِ الْفِکَرُ.
ظنّ خاطئ - وَ مِنها: حَتَّى یَظُنَّ الظَّانُّ أَنَّ الدُّنْیَا مَعْقولَةٌ عَلَى بَنِی أُمَیَّةَ؛
- تَمْنَحُهُمْ دَرَّهَا؛ وَ تُورِدُهُمْ صَفْوَهَا،
- وَ لا یُرْفَعُ عَنْ هذِهِ الْاُمَّةِ سَوْطُهَا وَ لا سَیْفُهَا،
- وَ کَذَبَ الظَّانُّ لِذَلِکَ.
- بَلْ هِیَ مَجَّةٌ مِنْ لَذِیذِ الْعَیْشِ یَتَطَعَّمُونَهَا بُرْهَةً،
- ثُمَّ یَلْفِظُونَهَا جُمْلَةً.
متن فارسی
87.از خطبه هاى آن حضرت است درباره صفات پرهیزکاران و فاسقان، و آگاه سازى درباره موقعیت اهل بیت در میان مردم و نیز گمان هاى نادرستى که براى بعضى پیدا شده
- بهترین بندگان خدا: اى بندگان خدا! از محبوب ترین بندگان نزد خداوند،
- کسى است که خدا او را در راه پیروزى بر (هوس هاى سرکش) نفسش یارى کرده است؛
- از این رو حزن و اندوه را شعار [=لباس زیرین] و ترس از خدا را جلباب [=لباس رویین] خود قرار داده است.
- در نتیجه، چراغ هدایت، در قلبش روشن شده ووسیله پذیرایى روزى را که در پیش دارد (روز مرگ و رستاخیز)، براى خود فراهم ساخته است.
- او، دور را براى خود نزدیک و سختى را آسان کرده است (با دیده حق بین) نگاه کرده و (حقایق هستى و عظمت پروردگار را) دیده است؛
- به یاد خدا بوده و به همین دلیل، اعمال نیک فراوان به جا آورده است. از آب گوارایى که به آسانى (با امدادهاى الهى) در اختیارش قرار گرفته، سیراب گشته
- و یک باره آن را سرکشیده است و راه هموار و مستقیمى را (که خدا به او نشان داده) پیموده است.
- جامه شهوات را از تن برون کرده و از تمام همّ و غم ها ـ جز یک اندوه ـ خود را تهى ساخته
- و تنها به آن مى اندیشد (همّ وغم او، تنها وصال محبوب و قرب پروردگار است).این زهد و اخلاص، او را از نابینایى ها رهایى بخشیده
- و از زمره هوى پرستان خارج ساخته است؛ (بدین سبب) کلید درهاى هدایت
- و قفل درهاى ضلالت گردیده است.
- راه هدایت را با بصیرت دریافته و در آن گام نهاده
- و نشانه هاى این راه را به خوبى شناخته و از امواج متلاطم شهوات، گذشته است.
- از میان دستگیره هاى هدایت، به مطمئن ترین آن ها چنگ زده
- و از رشته ها (ى نجات) به محکم ترین آن ها متمسّک شده است؛ به همین دلیل، در مقام یقین به آن جا رسیده که (حقایق را) همانند نور آفتاب مى بیند.
- عالمان راستین: او خود را براى خداوند سبحان، در بالاترین امور (براى انجام رسالت ها و وظایف) قرار داده (و عزم خود را بر این کار جزم کرده است)
- که به هر مشکلى پاسخ گوید و فروع را به اصول بازگرداند.
- او چراغ روشن تاریکى ها و برطرف کننده نابینایى ها
- و کلید حلّ مبهمات و دورکننده مشکلات
- و راهنماى گم شدگانِ بیابان هاى زندگى است. آن جا که لازم است، سخن مى گوید و (حق را به مخاطبان، به خوبى) تفهیم مى کند و آن جا که لازم نیست، سکوت مى کند و سالم مى ماند.
- خویش را براى خدا خالص کرده و خداوند، خلوص او را پذیرفته (و خالص ترش ساخته است) از این رو، او از معادن و گنجینه هاى دین خداست و از ارکان زمینِ اوست.
- خود را ملزم به عدالت کرده و نخستین گام عدالتش، بیرون راندن هوا و هوس از دل خویش است.
- حق مى گوید و به حق عمل مى کند.
- هیچ کار خیرى نیست جز آن که (در برنامه زندگى او قرار دارد و) آهنگ آن مى کند
- و در هیچ جا گمان خیرى نمى رود، جز این که بسوى آن گام برمى دارد (و تا به آخر نرسد از تلاش نمى ایستد)؛
- زمام اختیار خود را به دست قرآن سپرده و قرآن، رهبر و پیشواى اوست؛
- هر جا قرآن فرود آید، او بار خویش را همان جا افکَنَد و هر جا قرآن منزل کند، آن را منزلگاه خویش سازد.
عالم نمایان! - دیگرى خویش را عالم خوانده، در صورتى که عالم نیست.
- او یک سلسله از نادانى ها را از جمعى نادان، اقتباس کرده
- و مطالبى گمراه کننده، از گمراهانى آموخته است
- و دام هایى از طناب هاى فریب
- و گفته هاى باطل،بر سر راه مردم نصب کرده است (تا ناآگاهان را به دام افکند)
- قرآن را بر امیال و خواسته هاى خود تطبیق داده
- و حق را مطابق هوس هاى خویش تفسیر کرده است.
- مردم را در برابر گناهان بزرگ ایمنى مى بخشد
- و جرایم سنگین را در نظرها سبک جلوه مى دهد.
- ادّعا مى کند که من از شُبهات اجتناب مى ورزم،
- در حالى که در آن غوطه ور است!
- و مى گوید که من از بدعت ها دورى مى کنم،
- در حالى که در میان آن ها آرمیده است!
- بنابراین، چهره او چهره انسان است،
- ولى قلبش قلب حیوان.
- راه هدایت را نمى شناسد، تا از آن پیروى کند،
- و طریق گمراهى را درک نمى کند، تا از آن بپرهیزد.
- (در حقیقت) او مرده اى است در میان زندگان!
عترت پیامبر (صلی الله علیه و آله) - کجا مى روید و رو به کدام طرف مى کنید!
- در حالى که پرچم هاى حق برپاست، نشانه هاى آن آشکار و چراغ هاى هدایت نصب شده است؟!
- شما را به کدام وادى گمراهى مى برند و چگونه سرگردان مى شوید،
- در حالى که عترت پیامبرتان در میان شماست؟! آنان زمامدار حق اند
- و پرچم هاى دین، و زبان هاى گویاى صدق و راستى.
- حال که چنین است، آن ها را در بهترین جایى که قرآن را در آن حفظ مى کنید (در درون جان و روحتان) قرار دهید
- و همچون تشنگان، براى سیراب شدن، به سرچشمه هاى (زلالِ علومِ) آنان روى آورید.
- اى مردم! این حقیقت را از خاتم پیامبران (صلی الله علیه و آله) بگیرید
- که فرمود: «کسانى از ما که مى میرند، در حقیقت نمرده اند
- و آن کس از ما که جسدش کهنه شده، در واقع کهنه نشده است.»
- پس آنچه را نمى دانید، نگویید؛
- چرا که بسیارى از حقایق، در امورى است که انکار مى کنید
- و کسى را که دلیلى بر ضدّ او ندارید، معذور دارید،
- ـ و آن کس منم ـ آیا من به ثقلِ اکبر [= قرآن مجید] در میان شما عمل نکردم؟
- و آیا در میان شما، ثقلِ اصغر [=عترت پیامبر (صلی الله علیه و آله)] را باقى نگذاشتم (و پاسدارى نکردم)؟
- پرچم ایمان را در میان شما نصب کردم و پایه هاى آن را محکم نمودم
- و شما را به حدود حلال و حرام آگاه ساختم،
- و جامه عافیت را با عدل خود، بر شما پوشاندم؛
- و بساط کارهاى نیک را با سخن و عمل خود، در میان شما گستردم؛
- و فضایل اخلاقى را از سوى خود، به شما نشان دادم.
- بنابراین، و هم و گمان خود را در آن جا که چشم، ژرفاى آن را نمى بیند
- و فکر، توانایى جولان را در آن ندارد، به کار نبرید.
گمان خطاکار: - امام (علیه السلام) در بخش دیگرى از این خطبه مى فرماید: تا آن جا که بعضى گمان کردند دنیا به کام بنى امیّه است
- و همه خوبى هایش را به آنان مى بخشد و آن ها را از سرچشمه زلال خود، سیراب مى سازد
- و (نیز گمان کردند که) تازیانه و شمشیر آن ها از سر این امّت برداشته نخواهد شد؛
- کسانى که چنین گمان مى کنند، دروغ مى گویند (و در اشتباه اند).
- زیرا سهم آنان از زندگىِ لذّت بخش، جرعه اى بیش نیست، که زمان کوتاهى آن را مى چشند،
- سپس (قبل از آن که آن را فرو برند) به کلّى بیرون مى افکنند!
قبلی بعدی
