متن عربی

34-  و من خطبة له ( عليه السلام ) في استنفار الناس إلى أهل الشام بعد فراغه من أمر الخوارج ، و فيها يتأفف بالناس، و ينصح لهم بطريق السداد:
أُفٍّ لَکمْ لَقَدْ سَئِمْتُ عِتَابَکمْ أَ رَضِيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الْآخِرَةِ عِوَضاً وَ بِالذُّلِّ مِنَ الْعِزِّ خَلَفاً إِذَا دَعَوْتُکمْ إِلَى جِهَادِ عَدُوِّکمْ دَارَتْ أَعْيُنُکمْ کأَنَّکمْ مِنَ الْمَوْتِ فِي غَمْرَةٍ وَ مِنَ الذُّهُولِ فِي سَکرَةٍ يُرْتَجُ عَلَيْکمْ حَوَارِي فَتَعْمَهُونَ وَ کأَنَّ قُلُوبَکمْ مَأْلُوسَةٌ فَأَنْتُمْ لَا تَعْقِلُونَ مَا أَنْتُمْ لِي بِثِقَةٍ سَجِيسَ اللَّيَالِي وَ مَا أَنْتُمْ بِرُکنٍ يُمَالُ بِکمْ وَ لَا زَوَافِرُ عِزٍّ يُفْتَقَرُ إِلَيْکمْ مَا أَنْتُمْ إِلَّا کإِبِلٍ ضَلَّ رُعَاتُهَا فَکلَّمَا جُمِعَتْ مِنْ جَانِبٍ انْتَشَرَتْ مِنْ آخَرَ لَبِئْسَ لَعَمْرُ اللَّهِ سُعْرُ نَارِ الْحَرْبِ أَنْتُمْ تُکادُونَ وَ لَا تَکيدُونَ وَ تُنْتَقَصُ أَطْرَافُکمْ فَلَا تَمْتَعِضُونَ لَا يُنَامُ عَنْکمْ وَ أَنْتُمْ فِي غَفْلَةٍ سَاهُونَ غُلِبَ وَ اللَّهِ الْمُتَخَاذِلُونَ وَ ايْمُ اللَّهِ إِنِّي لَأَظُنُّ بِکمْ أَنْ لَوْ حَمِسَ الْوَغَى وَ اسْتَحَرَّ الْمَوْتُ قَدِ انْفَرَجْتُمْ عَنِ ابْنِ أَبِي طَالِبٍ انْفِرَاجَ الرَّأْسِ وَ اللَّهِ إِنَّ امْرَأً يُمَکنُ عَدُوَّهُ مِنْ نَفْسِهِ يَعْرُقُ لَحْمَهُ وَ يَهْشِمُ عَظْمَهُ وَ يَفْرِي جِلْدَهُ لَعَظِيمٌ عَجْزُهُ ضَعِيفٌ مَا ضُمَّتْ عَلَيْهِ جَوَانِحُ صَدْرِهِ أَنْتَ فَکنْ ذَاک إِنْ شِئْتَ فَأَمَّا أَنَا فَوَاللَّهِ دُونَ أَنْ أُعْطِيَ ذَلِک ضَرْبٌ بِالْمَشْرَفِيَّةِ تَطِيرُ مِنْهُ فَرَاشُ
الْهَامِ وَ تَطِيحُ السَّوَاعِدُ وَ الْأَقْدَامُ وَ يَفْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ ذَلِک ما يَشاءُ.
طريق السداد
أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِي عَلَيْکمْ حَقّاً وَ لَکمْ عَلَيَّ حَقٌّ فَأَمَّا حَقُّکمْ عَلَيَّ فَالنَّصِيحَةُ لَکمْ وَ تَوْفِيرُ فَيْئِکمْ عَلَيْکمْ وَ تَعْلِيمُکمْ کيْلَا تَجْهَلُوا وَ تَأْدِيبُکمْ کيْمَا تَعْلَمُوا وَ أَمَّا حَقِّي عَلَيْکمْ فَالْوَفَاءُ بِالْبَيْعَةِ وَ النَّصِيحَةُ فِي الْمَشْهَدِ وَ الْمَغِيبِ وَ الْإِجَابَةُ حِينَ أَدْعُوکمْ وَ الطَّاعَةُ حِينَ آمُرُکمْ.

متن فارسی

خطبه ای است از آن حضرت (علیه السلام) این خطبه را پس از فراغت از غائله خوارج در تحریک و بسیج نمودن مردم برای نبرد با اهل شام ایراد فرموده است. در این خطبه اظهار انزجار از مردم نموده و آن را برای پیش گرفتن راه درستی و رستگاری پند می دهد.

اف بر شما ای مردم! از خطاب و توبیخ بر شما خسته شده ام. آیا در برابر سرای آخرت و سعادت ابدی رضایت به زندگی دنیوی داده و به پذیرش ذلت به جای عزت دلخوش کرده اید؟! هنگامیکه شما را برای جهاد با دشمنانتان می خوانم، چشمانتان از اضطراب به جولان می افتد، گویی که در سکرات مرگ غوطه ورید و در مستی و ناهشیاری فرو رفته اید. راه فهم سخنان من بر شما بسته می شود و شما در حیرت و تردید می افتید. گویا دلهایتان مختل است و از تعقل بازمانده اید. من هرگز اطمینانی به شما ندارم. شما آن رکن محکم و پایدار نیستید که بتوان بر شما تکیه نمود. و چنان یاران و آشنایان عزیزی نیستید که احتیاجی را برطرف بسازید. مثل شما مثل همان شترانی است که ساربانانش گم شده شده است و از هر طرف که جمع آوری شوند،از طرف دیگر پراکنده می گردند. سوگند به خدا، شما جنگ افروزان بدی هستید فریب حیله گریها را می خورید و خودچاره جوئی نمی کنید. از نیروها و ابعاد شما کاسته می شود، ناراحت و خشمگین نمی گردید. دشمنان در پیرامون شما نخوابیده اند، ولی شما در غفلت غوطه ورید.
سوگند به خدا، کسانی که به پستی و خواری تن دادند، مغلوب گشتند قسم به پروردگار، گمان من درباره شما چنین است که اگر کارزار شدت بگیرد، و امواج مرگ طوفانها پدید آورد، مانند سری که دو نیم شود، از فرزند ابیطالب دور خواهید گشت. سوگند به خدا، آن مردی که دشمن را بر خود مسلط بسازد که گوشت او را بخورد و استخوانش را نرم کند و پوست او را بکند، چنین شخصی سخت زبون است و دل او که عضلات سینه اش آن را احاطه کرده است، ناتوان و درمانده است تو اگر می خواهی چنین باش. اما من، سوگند به خدا، با قدرتی که به وسیله شمشیر بر پراندن تارک دشمن و قطع بازوها و پاهای او دارم، سلطه را به دست دشمن نخواهم داد (این است وظیفه من) این تلاش و تکاپوی اختیاری من است و مشیت قاهره خداوندی کار خود را دارد.
طریق راستی

ای مردم، حقی من بر شما دارم و حقی شما بر من دارید. اما حق شما بر من: خیرخواهی درباره شما و تنظیم و فراوان نمودن بیت المال برای تهیه معیشت سالم برای شما و تصدی بر تعلیم شما که از جهل نجات پیدا کنید و تادیب شما که علم (همه سطوح شخصیت) شما را بسازد. و اما حق من بر شما:
 وفا به بیعتی است که با من کرده اید و خیرخواهی در حضور و غیاب و پاسخ مثبت در آن هنگام که شما را بخوانم و اطاعت از من در موقعی که به شما دستوری بدهم.