ترجمه نهج البلاغه سخنان، نامه ها و حكمت هاى اميرالمؤمنين امام على بن ابى طالب(علیه السلام)
درباره ترجمه
«ترجمه نهج البلاغه سخنان، نامه ها و حكمت هاى اميرالمؤمنين على(علیه السلام)»،كتابى است ارزشمند كه توسط ابوالحسن محمد بن حسين سيد رضى(۴٠۶.٣۵٩ق) گردآورى شده و به قلم سيد محمد مهدى جعفرى، در عصر حاضر به فارسى ترجمه شده است.
در ترجمه حاضر سعى شده است تا از گزينش واژه هاى متناسب، اما ناآشنا و دور از ذهن، خوددارى و به همان متن ساده ولى درست، بسنده شود.هر سخن، متن و نثرى، به تناسب زمان، مكان و موضوع، ويژگى هايى دارد كه سزاوار است در ترجمه، مورد توجه قرار گيرد، اما سخن اميرمومنان(علیه السلام) فرازمانى، فرامكانى و فراقومى است و گويى براى ما، در زمان ما و براى درمان دردهاى فردى و اجتماعى ما سخن مى گويد، ليكن برخى از ويژگى هاى زبان شناسى و دستورزبانى و نگارشى در هر متنى هست كه رعايت نكردن آن ها به اصل سخن و هدف زيان مى رساند، از اين روى در اين ترجمه، كوشش شده تا آن نكات رعايت گردد.
مترجم سعى نموده تا هرگز فعل به اسم، صفت به اسم، قيد به فعل، تاكيد به نرمى، نرمش به خشونت و مانند آن ها برگردان نشود و هر جا چاره اى از اين كار نبوده، در پاورقى توضيح داده شده است.سيد رضى تنها براى چهار خطبه عنوان تعيين كرده است كه عبارتند از: شقشقيه، الغزاء، الاشباح، القاصعه.در اين متن براى همه ٢۴٠ خطبه، كلام، قول، دعا و صيت بخش اول و ٧٩ نامه، بخشنامه، عهدنامه، وصيت نامه و پيمان نامه بخش دوم، با استفاده از يك دو كلمه يا جمله اى از متن، عنوان تعيين شده است.
سيد رضى سخنان اميرمومنان(علیه السلام) را از كتاب هاى گوناگون گلچين كرده است، لذا گاه چند گل را از گلستان هاى مختلف برگرفته و دسته گل تازه اى آراسته است و گاه تنها يك شاخه گل را در جاى خرمنى گل گزين كرده است كه هر يك، موضوع و يا موضوعات جداگانه اى در پيوند با يكديگر، يا بدون هيچ پيوندى، دارند، لذا دراين متن تلاش شده تا موضوع هرقسمتى در بالاى آن عنوان شود.
براى پژوهشگر در متن نهج البلاغه، يافتن واژه اى يا موضوعى در يك خطبه يا كلام يا نامه چند فقره اى دشواراست، لذا در اين متن، هر جا موضوعى تمام شده، شماره اى مانند آيات قرآن در پايان آن گذاشته شده و مطالب و موضوعات ديگر، سر سطر و با عنوان و شماره ديگر شروع شده است.
اميرمومنان(علیه السلام) همه آيات قرآن و سنت پيامبر (صلی الله علیه و آله) را با تمام وجود برگرفته و در سخنان خود بازتاب داده است، گاه به شكل تضمين، گاه نقل قول، گاهى هم به صورت تلميح و اقتباس و نقل به مضمون، علاوه بر اين دو منبع، آن بزرگوار از اشعار و ضرب المثل ها و تجارب بشرى نيز سود جسته است كه پاره اى از آن ها روشن است و برخى ناپيدا، در اين متن و ترجمه، به يارى شرح هايى مانند ابن ابى الحديد، ابن ميثم، علامه شوشترى و مانند اين ها، آن منابع و گويندگان آن ها روشن گرديده است.
در شماره هاى خطبه ها و كلام هاى بخش اول، مختصر اختلافى هست كه از نسخه نويسان و كاتبان قديم است، ولى در اين متن، شماره هايى كه آمده، همه مستدل و از روى حساب است، در شماره نامه ها هيچ اختلافى در نسخه ها نيست، ليكن در شماره و حتى متن بخش سوم، كلمات قصار، اختلاف بسيار است كه همه شماره هايى كه در اين متن براى كلمات قصار تعيين شده بر طبق متن مصحح و معتبر ابن شدقم است و از آغاز تا پايان، در پاورقى، به علت اختلافات و حذف برخى از كلمات قصار، اشاره شده است.
مترجم از ترجمه هاى گران سنگ ديگران مانند ترجمه دكتر جوينى، شرح نواب لاهيجى، شرح مولا فتح الله كاشانى به نام «تنبیه الغافلين»، ترجمه هاى اخير مانند ترجمه آيت الله طالقانى، فيض الاسلام، شرح عبده و ...و از همه بيشتر، ترجمه دكتر شهيدى، استفاده نموده و آنچه را به نظر وى تناسب بيشترى با متن عربى داشته، برگزيده و قواعدى را كه در ترجمه بدان پايبند بوده رعايت كرده است.
منبع:مقدمه و متن كتاب.
