در پيرامون نهج البلاغه
معرفى اجمالى
در پيرامون نهج البلاغه، ترجمه رساله كم حجم و پربار «ما هو نهج البلاغه»، تأليف علامه فقيد مرحوم آيت اللّه شهرستانى است كه توسط دانشمند محترم آقاى عباس ميرزاده اهرى ترجمه شده است.
آقاى على دوانى مصحح كتاب، در حالى كه كتاب براى چهارمين بار به مناسبت «هزاره سيد رضى» چاپ و منتشر شده بود، بار ديگر مورد تجديد نظر قرار داده، حك و اصلاحى نموده است و تعدادى پاورقى مختصر و مفصل را بر پاورقى هاى آن افزوده است.
علامه شهرستانى، در اين كتاب كوچك و با همين سخنان كوتاه پيرامون «نهج البلاغه چيست» داد سخن داده، به طورى كه نوشته و تحقيقات او راهنماى دانشمندان بعدى واقع شده، و تحت تأثير كار او كتاب ها نوشته اند.
با اين فرق كه بعضى، از كتاب و تحقيق و نظريه مؤلف ياد كرده اند.
علامه دوانى با مؤلف فقيد كه هنوز در قيد حيات بود، مكاتبه نموده و از ايشان اجازه چاپ خواسته و روى ارادت مخصوصى كه ساليان دراز به آن مرد كم نظير شيعه داشته، تقاضا نموده است، اگر تأليفات تازه و نكات جالبى از زندگانى خود، زائد بر آن چه در كتاب ها و مجلات و جرائد عربى و فارسى آمده است، دارند بنويسند تا در شرح حال ايشان به مقدمه كتاب بيفزايد.
در مقدمه اى كه آقاى دوانى بر كتاب نوشته، راجع به سه موضوع سخن به ميان مى آيد: سخنى درباره نهج البلاغه و شخصيت بى مانند گوينده آن، شرح حال سيد رضى مؤلف آن، و شرح حال مؤلف بزرگوار اين كتاب.
محقق دوانى، در مقدمه اين كتاب مى گويد: با اين كه شما در اين كتاب مى خوانيد، بالغ بر ۵٩ كتاب توسط دانشمندان بزرگ شيعه و سنى درباره نهج البلاغه نوشته شده و با شرح و بسط به تجزيه و تحليل سخنان پيشواى سخن سرايان جهان مولاى متقيان پرداخته اند، و با اين كه طبق كتاب گران قدر «مصادر نهج البلاغه» تا عصر حاضر تعداد شرح ها و ترجمه هاى نهج البلاغه به ١٠١ بالغ مى گردد، و با اين كه به زبان هاى فرانسوى، انگليسى، اردو و غيره نيز ترجمه شده و قسمت هايى از آن به ساير زبان ها هم راه يافته است.
مع الوصف هنوز چنانكه بايد حق «نهج البلاغه» ادا نشده است و مردم جهان حتى مسلمانان و بلكه بالاتر بگويم شيعيان و دوستان مولى درست نتوانسته اند، پى به مقام شامخ سخنان على (عليه السّلام) ببرند، و از اين گنجينه علوم الهى و قوانين زنده كه براى اداره دنيايى پى ريزى شده است، بهره ببرند، نهج البلاغه بايد در بخشهايى گوناگون توسط گروهى از دانشمندان متخصص در رشته هاى علمى، از فقيه و اصولى، فيلسوف الهى، پزشك، روانشناس و روانكاو، اديب و نويسنده، سياستمدار قانون دان، خطيب و گوينده توانا، با دقت مورد بحث و بررسى قرار گيرد، و در چندين جلد بزرگ به صورت دائرة المعارف بشرى در آيد، چه به يقين آن چه در آن كتاب ها با استفاده از منبع سرشار و بسيار غنى نهج البلاغه منتشر مى شود، عالى ترين دستورالعمل زندگى و برگزيده ترين سخنان حكيمانه و جامع ترين برنامه ايست كه توسط يك بشر آسمانى به جامعه انسانى ارائه شده است.
در ادامه شمه اى از زندگانى مولف كتاب سيد هبة الله شهرستانى ذكر شده است.
نويسنده براى اين كه از سيد رضى مؤلف نهج البلاغه هم سخن به ميان آمده باشد، شرحى نسبتا مفصل با اشاره اى به شخصيت والاى سراينده نهج البلاغه اميرالمؤمنين على (عليه السّلام)، و شمّه اى از زندگانى مؤلف علامه فقيد را در مقدمه چاپ نخست ذكر شده است.
عده اى از دانشمندان «سنى» را سراغ داريم كه از ميان آن همه خطبه هاى ارجدار نهج البلاغه، روى يك «خطبه كوچك» كه وجود و عدم آن در مقام اين كتاب بزرگ تأثيرى ندارد، انگشت گذاشته و با احتمالات نادرست و شبهات بى جا، آن را مجعول پنداشته، و با همين و هم اين مجموعه نفيس را قياس به آن كرده، و بدين گونه خواسته اند واقعيت «نهج البلاغه» را منكر شوند، از اين رو مى بينيم بزرگ مردى، دانشمند، قد علم كرده، و براى ارائه «حقيقت» و نشان دادن چهره واقعى آن كتابى مى نويسد و آن را «ما هُوَ نهج البلاغه» نام مى گذارد.
كتاب حاضر كه ترجمه همان كتاب است، و چنانكه مشاهده مى شود، كتاب خالى از هر گونه تعصب و غرض نوشته شده است، و فقط خواسته است خدمتى به عالم انسانى، و دنياى علم، و تاريخ كرده باشد، آن مرد بزرگ در اين كتاب پرده هاى گوناگون تعصب را از چهره درخشان «حقيقت» بالا زده، و واقعيت اين كتاب بزرگ «نهج البلاغه» را آن طور كه هست نشان داده است.
اين كتاب را نويسنده، ترجمه كرده و به ترتيب در روزنامه دينى «نداى حق» تهران چاپ و منتشر مى شد.
سپس تصميم گرفت كه آن را جداگانه چاپ كند، و به صورت كتابى در آورد.
از اين رو، از آقاى على دوانى تقاضا نمود كه نظرى در آن نموده، و مواردى را كه لازم است، حك و اصلاح كنند و مقدمه اى بر آن بنويسند.
در ضمن نوع ترجمه، معنائى مى باشد و وضعيت آن به صورت روان و سليس مى باشد.
منابع:
متن و مقدمه كتاب