متن عربی
198.و من خطبة (له (علیه السلام):ينبه على إحاطة علم اللّه بالجزئيات، ثم يحث على التقوى، و يبين فضل الإسلام و القرآن
- يَعْلَمُ عَجِيجَ الْوُحُوشِ فِي الْفَلَوَاتِ وَ مَعَاصِيَ الْعِبَادِ فِي الْخَلَوَاتِ وَ اخْتِلَافَ النِّينَانِ فِي الْبِحَارِ الْغَامِرَاتِ وَ تَلَاطُمَ الْمَاءِ بِالرِّيَاحِ الْعَاصِفَاتِ.
- وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً نَجِيبُ اللَّهِ وَ سَفِيرُ وَحْيِهِ وَ رَسُولُ رَحْمَتِهِ.
الوصية بالتقوى
- أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّي أُوصِيكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ الَّذِي ابْتَدَأَخَلْقَكُمْ وَ إِلَيْهِ يَكُونُ مَعَادُكُمْ وَ بِهِ نَجَاحُ طَلِبَتِكُمْ وَ إِلَيْهِ مُنْتَهَى رَغْبَتِكُمْ وَ نَحْوَهُ قَصْدُ سَبِيلِكُمْ وَ إِلَيْهِ مَرَامِي مَفْزَعِكُمْ.
- فَإِنَّ تَقْوَى اللَّهِ دَوَاءُ دَاءِ قُلُوبِكُمْ وَ بَصَرُ عَمَى أَفْئِدَتِكُمْ وَ شِفَاءُ مَرَضِ أَجْسَادِكُمْ وَ صَلَاحُ فَسَادِ صُدُورِكُمْ وَ طُهُورُ دَنَسِ أَنْفُسِكُمْ وَ جِلَاءُ [غِشَاءِ] عَشَا أَبْصَارِكُمْ وَ أَمْنُ فَزَعِ جَأْشِكُمْ وَ ضِيَاءُ سَوَادِ ظُلْمَتِكُمْ.
- فَاجْعَلُوا طَاعَةَ اللَّهِ شِعَاراً دُونَ دِثَارِكُمْ وَ دَخِيلًا دُونَ شِعَارِكُمْ وَ لَطِيفاً بَيْنَ أَضْلَاعِكُمْ وَ أَمِيراً فَوْقَ أُمُورِكُمْ وَ مَنْهَلًا لِحِينِ وُرُودِكُمْ وَ شَفِيعاً لِدَرَكِ طَلِبَتِكُمْ وَ جُنَّةً لِيَوْمِ فَزَعِكُمْ وَ مَصَابِيحَ لِبُطُونِ قُبُورِكُمْ وَ سَكَناً لِطُولِ وَحْشَتِكُمْ وَ نَفَساً لِكَرْبِ مَوَاطِنِكُمْ .
- فَإِنَّ طَاعَةَ اللَّهِ حِرْزٌ مِنْ مَتَالِفَ مُكْتَنِفَةٍ وَ مَخَاوِفَ مُتَوَقَّعَةٍ وَ أُوَارِ نِيرَانٍ مُوقَدَةٍ.
- فَمَنْ أَخَذَ بِالتَّقْوَى عَزَبَتْ عَنْهُ الشَّدَائِدُ بَعْدَ دُنُوِّهَا وَ احْلَوْلَتْ لَهُ الْأُمُورُ بَعْدَ مَرَارَتِهَا وَ انْفَرَجَتْ عَنْهُ الْأَمْوَاجُ بَعْدَ تَرَاكُمِهَا وَ أَسْهَلَتْ لَهُ الصِّعَابُ بَعْدَ إِنْصَابِهَا وَ هَطَلَتْ عَلَيْهِ الْكَرَامَةُ بَعْدَ قُحُوطِهَا. وَ تَحَدَّبَتْ عَلَيْهِ الرَّحْمَةُ بَعْدَ نُفُورِهَا وَ تَفَجَّرَتْ عَلَيْهِ النِّعَمُ بَعْدَ نُضُوبِهَا وَ وَبَلَتْ عَلَيْهِ الْبَرَكَةُ بَعْدَ إِرْذَاذِهَا .
- فَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي نَفَعَكُمْ بِمَوْعِظَتِهِ وَ وَعَظَكُمْ بِرِسَالَتِهِ وَ امْتَنَّ عَلَيْكُمْ بِنِعْمَتِهِ .
- فَعَبِّدُوا أَنْفُسَكُمْ لِعِبَادَتِهِ وَ اخْرُجُوا إِلَيْهِ مِنْ حَقِّ طَاعَتِهِ.
فضل الإسلام
- ثُمَّ إِنَّ هَذَا الْإِسْلَامَ دِينُ اللَّهِ الَّذِي اصْطَفَاهُ لِنَفْسِهِ وَ اصْطَنَعَهُ عَلَى عَيْنِهِ وَ أَصْفَاهُ خِيَرَةَ خَلْقِهِ وَ أَقَامَ دَعَائِمَهُ عَلَى مَحَبَّتِهِ. أَذَلَّ الْأَدْيَانَ بِعِزَّتِهِ وَ وَضَعَ الْمِلَلَ بِرَفْعِهِ وَ أَهَانَ أَعْدَاءَهُ بِكَرَامَتِهِ وَ خَذَلَ مُحَادِّيهِ بِنَصْرِهِ وَ هَدَمَ أَرْكَانَ الضَّلَالَةِ بِرُكْنِهِ وَ سَقَى مَنْ عَطِشَ مِنْ حِيَاضِهِ وَ أَتْأَقَ الْحِيَاضَ بِمَوَاتِحِهِ .
- ثُمَّ جَعَلَهُ لَا انْفِصَامَ لِعُرْوَتِهِ وَ لَا فَكَّ لِحَلْقَتِهِ وَ لَا انْهِدَامَ لِأَسَاسِهِ وَ لَا زَوَالَ لِدَعَائِمِهِ وَ لَا انْقِلَاعَ لِشَجَرَتِهِ وَ لَا انْقِطَاعَ لِمُدَّتِهِ وَ لَا عَفَاءَ لِشَرَائِعِهِ وَ لَا جَذَّ لِفُرُوعِهِ وَ لَا ضَنْكَ لِطُرُقِهِ وَ لَا وُعُوثَةَ لِسُهُولَتِهِ وَ لَا سَوَادَ لِوَضَحِهِ وَ لَا عِوَجَ لِانْتِصَابِهِ وَ لَا عَصَلَ فِي عُودِهِ وَ لَا وَعَثَ لِفَجِّهِ وَ لَا انْطِفَاءَ لِمَصَابِيحِهِ وَ لَا مَرَارَةَ لِحَلَاوَتِهِ .
- فَهُوَ دَعَائِمُ أَسَاخَ فِي الْحَقِّ أَسْنَاخَهَا وَ ثَبَّتَ لَهَا آسَاسَهَا وَ يَنَابِيعُ غَزُرَتْ عُيُونُهَا وَ مَصَابِيحُ شَبَّتْ نِيرَانُهَا وَ مَنَارٌ اقْتَدَى بِهَا سُفَّارُهَا وَ أَعْلَامٌ قُصِدَ بِهَا فِجَاجُهَا وَ مَنَاهِلُ رَوِيَ بِهَا وُرَّادُهَا.
- جَعَلَ اللَّهُ فِيهِ مُنْتَهَى رِضْوَانِهِ وَ ذِرْوَةَ دَعَائِمِهِ وَ سَنَامَ طَاعَتِهِ فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ وَثِيقُ الْأَرْكَانِ رَفِيعُ الْبُنْيَانِ مُنِيرُ الْبُرْهَانِ مُضِيءُ النِّيرَانِ عَزِيزُ السُّلْطَانِ مُشْرِفُ الْمَنَارِ مُعْوِذُ الْمَثَارِ .
- فَشَرِّفُوهُ وَ اتَّبِعُوهُ وَ أَدُّوا إِلَيْهِ حَقَّهُ وَ ضَعُوهُ مَوَاضِعَهُ
الرسول الأعظم
- ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ بَعَثَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله و سلم)بِالْحَقِ حِينَ دَنَا مِنَ الدُّنْيَا الِانْقِطَاعُ وَ أَقْبَلَ مِنَ الْآخِرَةِ الِاطِّلَاعُ وَ أَظْلَمَتْ بَهْجَتُهَا بَعْدَ إِشْرَاقٍ
- وَ قَامَتْ بِأَهْلِهَا عَلَى سَاقٍ وَ خَشُنَ مِنْهَا مِهَادٌ وَ أَزِفَ مِنْهَا قِيَادٌ فِي انْقِطَاعٍ مِنْ مُدَّتِهَا وَ اقْتِرَابٍ مِنْ أَشْرَاطِهَا وَ تَصَرُّمٍ مِنْ أَهْلِهَا وَ انْفِصَامٍ مِنْ حَلْقَتِهَا وَ انْتِشَارٍ مِنْ سَبَبِهَا وَ عَفَاءٍ مِنْ أَعْلَامِهَا وَ تَكَشُّفٍ مِنْ عَوْرَاتِهَا وَ قِصَرٍ مِنْ طُولِهَا.
- جَعَلَهُ اللَّهُ [سُبْحَانَهُ] بَلَاغاً لِرِسَالَتِهِ وَ كَرَامَةً لِأُمَّتِهِ وَ رَبِيعاً لِأَهْلِ زَمَانِهِ وَ رِفْعَةً لِأَعْوَانِهِ وَ شَرَفاً لِأَنْصَارِهِ
القرآن الكريم
- ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ نُوراً لَا تُطْفَأُ مَصَابِيحُهُ وَ سِرَاجاً لَا يَخْبُو تَوَقُّدُهُ وَ بَحْراً لَا يُدْرَكُ قَعْرُهُ وَ مِنْهَاجاً لَا يُضِلُّ نَهْجُهُ وَ شُعَاعاً لَا يُظْلِمُ ضَوْءُهُ وَ فُرْقَاناً لَا يُخْمَدُ بُرْهَانُهُ وَ تِبْيَاناً لَا تُهْدَمُ أَرْكَانُهُ وَ شِفَاءً لَا تُخْشَى أَسْقَامُهُ وَ عِزّاً لَا تُهْزَمُ أَنْصَارُهُ وَ حَقّاً لَا تُخْذَلُ أَعْوَانُهُ.
- فَهُوَ مَعْدِنُ الْإِيمَانِ وَ بُحْبُوحَتُهُ وَ يَنَابِيعُ الْعِلْمِ وَ بُحُورُهُ وَ رِيَاضُ الْعَدْلِ وَ غُدْرَانُهُ وَ أَثَافِيُّ الْإِسْلَامِ وَ بُنْيَانُهُ وَ أَوْدِيَةُ الْحَقِّ وَ غِيطَانُهُ وَ بَحْرٌ لَا يَنْزِفُهُ الْمُسْتَنْزِفُونَ وَ عُيُونٌ لَا يُنْضِبُهَا الْمَاتِحُونَ وَ مَنَاهِلُ لَا يَغِيضُهَا الْوَارِدُونَ وَ مَنَازِلُ لَا يَضِلُّ نَهْجَهَا الْمُسَافِرُونَ وَ أَعْلَامٌ لَا يَعْمَى عَنْهَا السَّائِرُونَ وَ [إِكَامٌ] آكَامٌ لَا يَجُوزُ عَنْهَا الْقَاصِدُونَ .
- جَعَلَهُ اللَّهُ رِيّاً لِعَطَشِ الْعُلَمَاءِ وَ رَبِيعاً لِقُلُوبِ الْفُقَهَاءِ وَ مَحَاجَّ لِطُرُقِ الصُّلَحَاءِ وَ دَوَاءً لَيْسَ بَعْدَهُ دَاءٌ وَ نُوراً لَيْسَ مَعَهُ ظُلْمَةٌ وَ حَبْلًا وَثِيقاً عُرْوَتُهُ وَ مَعْقِلًا مَنِيعاً ذِرْوَتُهُ وَ عِزّاً لِمَنْ تَوَلَّاهُ وَ سِلْماً لِمَنْ دَخَلَهُ وَ هُدًى لِمَنِ ائْتَمَّ بِهِ وَ عُذْراً لِمَنِ انْتَحَلَهُ وَ بُرْهَاناً لِمَنْ تَكَلَّمَ بِهِ وَ شَاهِداً لِمَنْ خَاصَمَ بِهِ وَ فَلْجاً لِمَنْ حَاجَّ بِهِ وَ حَامِلًا لِمَنْ حَمَلَهُ وَ مَطِيَّةً لِمَنْ أَعْمَلَهُ وَ آيَةً لِمَنْ تَوَسَّمَ وَ جُنَّةً لِمَنِ اسْتَلْأَمَ وَ عِلْماً لِمَنْ وَعَى وَ حَدِيثاً لِمَنْ رَوَى وَ حُكْماً لِمَنْ قَضَى.
متن فارسی
198-از یک خطبه ی آن حضرت در احاطه ی علم الهی به جزئیات،سفارش به تقوا و بیان فضل اسلام و قرآن
علم الهی
- خداوند از داد و فریاد وحشیان در بیابانها، و گناهان بندگان در خلوتگاه ها، و آمد و شد ماهیان در اعماق دریاها، و خروش امواج در اثر برخورد آب با تندبادها آگاه است.
- و گواهی می دهم که محمّد (صلى الله عليه و آله و سلم) برگزیده ی خدا و سفیر وحی و فرستاده ی رحمت اوست.
سفارش به تقوا
- اما بعد، شما را به پروای الهی و ترس از خدا سفارش می کنم، خدایی که آغازآفرینشتان از او، و باز کشتتان در قیامت به سوی او، و برآوردن حاجاتتان با او، و منتهای آرزوهایتان ختم به او، راه راستتان به سوی او، و پناهتان به هنکام ترس به سوی اوست.
- زیرا که پرواى الهى درمان درد قلب ها، و چشمی برای کوری دل ها، و شفای بیماری بدنها، و صلاح تباهی سینه ها، و پاکی آلودگی های جان ها، و نور ضعف دیده ها،و امنیت ترس دل ها، و روشنی بخش سیاهی تاریکیهای شماست.
- پس فرمانبری از خدا را جامه ی زیرین نه جامه ی رویین، و نیت خالص نه شعار پوچ، و روح لطیف در لابهلای دنده ها، و فرمانروا بر همه ی کارها، و آبشخواری برای هنگام ورود بر آبشخوارها، و شفیع دستیابی به خواسته ها، و سپر روز ترس و بلا، و چراغهای درون تاریک گورها، و انیس وحشت و تنهایی قبرها، و زداینده ی اندوه مواطنی که در پیش دارید قرار دهید.
- زیرا اطاعت خدا پناهی از امور هلاکت بار مسلط بر نفس، و پیشامدهای هولناک مورد انتظار، و سوز و گداز آتش های افروخته است.
- هر که به دامن پرهیزگاری چنگ زند سختیها پس از نزدیک شدن از او فاصله می گیرند، کارها پس از تلخی برای او شیرین می شوند، امواج پس از تراکم از پیرامونش کنار میروند، کارهای سخت پس از دشواری برایش آسان می شوند، باران های کرامت پس از قحطی بر او فرو میریزند، و رحمت رمیده ی الهی به او روی می آورد، و چشمه های خشکیده ی نعمت ها بر او می جوشند، و باران های درشت برکت پس از دانه های ریز و ناچیز بودن بر او می بارند .
- پس پروای الهی پیشه کنید و از خدا بترسید، خدایی که با پندش شما را سود بخشید، و با رسالتش شما را پند داد، و نعمتش را بر شما ارزانی داشت.
- پس جان های خود را برای پرستش او هموار کنید ،و از گروه حق طاعتش بیرون آیید.
فضیلت اسلام
- بر ویژه بهترین آفریدگان خورد (محمّد (صلى الله عليه و آله و سلم)قرار داده، و پایه هایش را بر محبت خود برپا داشته است.
- با ارج نهادن آن سایر دین ها را خوار ساخت، و با بلند داشتن آن همه ی آیینها را فرو نهاد. با گرامی داشتن آن دشمنانش را کوچک شمرد، و با یاری دادن آن ستیزندگانش را سرکوب کرد. پایه های گمراهی را با ستون استوار آن فروریخت، تشنگان (معرفت) را از حوض های آن سیراب ساخت، و حوض ها(ی دانش بندگان) را به دست آبکشندگان آن (از چاه علم و معرفت) پر ساخت.
- سپس چنان استوارشی نمود که دستاویزش نگسلد، و حلقه اش نشکند، پایه اشی فرونریزد، ستونهایش ویران نگردد، درختش ریشه کن نشود، مدتش سرنیاید، آیینش نفرساید، شاخه هایش نبرد، راه هایش تنگ نشود، و پیمودن زمین هموارش دشوار نگردد. سپیدایش را سیاهی، قامت راستش را کژی، شاخه اش را پیچیدگی، راه پهناورش را ناهمواری، چراغ هایش را خاموشی، و شیرینی اش را تلخی نباشد.
- اسلام ستون هایی است که خداوند پایه هایش را در حق فرو برده، و پی هایش را ثابت و استوار نموده است. سرچشمه هایی است که چشمه هایش پر آب است، و چراغ هایی است که شعله هایش افروخته است، و مناره هایی است که مسافران در پرتو مشعل های آن راه روند، و نشانه هایی است که راه های پهناورش را بدان پویند، و آبشخوارهایی است که واردان تشنه کامش سیراب گردند.
- خداوند نهایت خشنودی خود، و بزرگترین ستون های دین، و بلندترین قله ی طاعتش را در آن نهاده، برای همین است که در نزد خدا بنیادش سخت ، بنیانش بلند، دلیلش روشن، آتشش شعله ور، قدرتش شکست ناپذیر، مناره اش بلند و چشمگیر، و در افتادن با آن ناممکن است.
- )پس آن را گرامی دارید و در پی آن به راه افتید، حقش را ادا کنید، و در جایگاه در خورش بنشانید.
رسول گرامی اسلام
- باری، خدای سبحان محمّد (صلى الله عليه و آله و سلم)را به حق بر انگیخت هنگامی که دنیا رو به رفتن بر پس از درخشش تاریک شده بود، و بر اهل خود سخت کشته بود. بستر نرمش خشر ناهموار، و زوالشی نزدیک بود. مدتش در حال سپری شدن، و نشانه های برچیده شدنش نزدیک برد، اهلش در حال فنا، حلقه اش بریده ، اسبابش پراکنده، نشانه هایش فرسوده ، عیب هایش آشکار و مدت درازش کوتاه شده بود.
- خداوند آن حضرت را رساننده ی پیامش، و افتخار امتش، و بهار مردم زمانه اش، و سربلندی یارانش . ور شرافت یاورانش قرار داد.
قرآن کریم
- سپس قرآن را بر او فرو فرستاد، نوری که چراغ هایش خاموشی نشود، و چراغی که شعله اش نخفت. دریایی که به ژرفایش نرسید و بزرگراهی که به بی راهی نکشاند ،و پرتوی که نورش تاریک نگردد، و مایه ی تمیزی که دلیلش خاموش نگردد، و دلایل روشنی (یا بنایی) که ارکانش فرونریزد، و درمانی که بیم دردش نرود، و قدرت نیرومندی که یارانش شکست نیابند، و حقی که یاورانش خوار و سرکوب.
- آری، قرآن معدن و میدان پهناور ایمان، و چشمه ها و دریاهای دانش، و حوض ها و آبگیر های عدالت، و بنیاد ها و بنیان های اسلام، و رودها و دشت های حقیقت است. دریایی است که آب برداران آبش ، چشمه سارهایی است که آبکشندگان خشکش نسازند، و آبشخوارهایی است که واردان تشنه کام از آبش نکاهند، و منزلگاه هایی است که مسافران راهش را گم نکنند، و نشانه هایی است که رهپویان نادیده اش نگیرند، و پشته هایی است که روندگان از آن نگذرند.
- خداوند آن را فرونشاننده ی عطش عالمان، و بهار دل های فقیهان، و جادّه ی پهناور راه صالحان، و دوایی که پس از آن دردی نماند، و نوری که با آن تاریکی نباشد، و ریسمانی محکم آویزه، و پناهگاهی بلند قله، و مایه ی عزت کسی که با آن دوستی ورزد، و سلامتی کسی که به آن در آید، و هدایت کسی که بدان اقتدا کند، و دلیل کسی که آن را راه و رسم خود قرار دهد، و حجت کسی که بدان سخن گوید، و گواه کسی که با آن اقامه ی دعوی کند، و پیروزی کسی که با آن دلیل آورد، و بردارنده ی کسی که آن را بردارد، و مرکب کسی که آن را به کار گیرد، و نشان کسی که آن را نشانه ی خود قرار دهد، و سپر کسی که آن را سپر خود گیرد، و دانش کسی که دریابد، و حدیث کسی که نقل گوید، و حکم کسی که داوری کند قرار داده است.
