تفتازاني يکي از دانشمندان بزرگ و شخصيت‏هاي علمي و ادبي در قرن هشتم هجري بود، او در دهکده تفتازان در شمال خبوشان قديم- قوچان امروز- در کنار مرز ايران و جمهوري ترکمنستان متولد شد و در همان جا نشو و نما يافت و بعد در شهر نسا که در همان حدود قرار داشت به تحصيل پرداخت.
تفتازاني سپس براي تکميل تحصيلات خود عازم گرگانج خوارزم شد و در آن جا رحل اقامت افکند و به تاليف و تصنيف پرداخت، او کتاب زياي نوشت که از آن جمله کتاب مطول در علم معاني، بيان، و بديع مي‏باشد که هنوز طلاب مدراس قديمي در حوزه‏هاي درس ادبيات از آن استفاده مي‏کنند.
در روضات الجنات نام او را سعد بن عمر ضبط کرده ولي ديگران مسعود نوشته‏ اند، تفتازاني در شهرها و ولايات خراسان رفت و آمد مي ‏کرد و آثار علمي خود را در شهرهاي مختلف نوشته است، او زماني در هرات، و گاهي در سمرقند، و مدتي در کابل اقامت داشته است.
در کتاب ريحانه الادب آورده که او شرحي بر نهج‏ البلاغه نوشته است، و در کتاب الذريعه نيز او را از شارحان اين کتاب ذکر مي‏کند، ولي اکنون از شرح وي اطلاعي در دست نيست، و در فهارس کتابخانه‏ ها ذکري از آن نشده است و ابن حجر و صاحب روضات از اين کتاب ذکري نکرده‏ اند.
مسعود تفتازاني پس از سالها تحقيق در علوم و معارف اسلامي و تاليف و تصنيف کتب سودمند و نافع پس از هشتاد سال زندگي در شهر سمرقند درگذشت و جناره او را به سرخس حمل کردند و در آن جا به خاک سپردند، تفتازاني در سال 712 در قريه تفتازان متولد شد و در سال 791 درگذشت.

 منبع : عزيز الله عطاردي؛ علماي خراسان و نهج البلاغه؛ص 25.