نگارنده :        رامز مروت اف    
استاد راهنما :        جابراكبرزاده
استاد مشاور :        رضا حبيبي
چکیده :        ترجمة کتاب «سيری در نهج البلاغه» استاد شهيد مرتضی مطهری (ره) به تبع اصل کتاب و به ترتيب زير، از مقدمه و هفت بخش تشکيل شده است. • در مقدمة کتاب، نحوة آشنايی شهيد مطهری (ره) با نهج البلاغه، يادی از استاد نهج البلاغه خود که در آن ابعاد شخصيتی، علمی و معنوی وی بررسی و سپس با عنوان «نهج البلاغه و جامعة امروز اسلامی» انگيزة تدوين کتاب بيان شده است. • بخش اول: «کتاب شگفت». در آن محتوای کتاب نهج البلاغه از لحاظ کميت، از اين جهت که اين کتاب تنها قسمتی از کلمات و فرمايشات مولی امير المؤمنين علی عليه اسلام می باشد، سپس در اين بخش نهج البلاغه از لحاظ کيفی، از جهت ويژگی بلاغت، فصاحت و چند جانبه بودن کلمات، زيايی، تأثير و نفوذ، اعترافات مخالفان، محدود نبودن سخنان حضرت به زمان و مکان؛ بررسی شده است. • بخش دوم: «الهيات و ما وراء الطبيعه». در آن مسائل مربوط به توحيد و معرفت، الهيات و ما وراء الطبيعه مورد توجه قرار گرفته است. با تنوع اين مباحث در نهج البلاغه که قسمتی از آنها از نوع مطالعه در مخلوقات و حکمت الهی می باشد ولی بيشتر بحثهای آن در بارة توحيد، بحثهای تعقلی و فلسفی است. سپس در اين بخش ارزش تعقلات فلسفی در مسائل ما وراء الطبيعه، مقايسه و داوری نهج البلاغه با ساير مکتبهای فکری طرح شده است. • بخش سوم: «سلوک و عبادت». در آن عبادت از نظر اسلام، تلقی افراد از عبادت و درجات آن، عبادت از ديدگاه نهج البلاغه و ترسيم چهره عبادت و عبّاد در نهج البلاغه بيان شده است. • بخش جهارم: «حکومت و عدالت». در آن اينکه مولی امير المؤمنين علی عليه اسلام حساسيت خاص نسبت به مسئله حکومت و عدالت، اهميت و ارزش فراوانی برای آنها قائل است، بررسی شده است. سپس در اين بخش وظيفة توده مردم و نحوة برخورد با اين مقوله، تأثير اعتراف از طرف حکومت به حقوق مردم، نارسايي مفاهيم کليسايی از نظر حقوق سياسی، منطق نهج البلاغه در باب حق و عدالت، حکمران امانتدار است نه مالک؛ مورد بررسی قرار گرفته است. • بخش پنجم: «اهل بيت و خلافت». در آن سه مسئلة اساسی، احقيت و اولويت اهل بيت عليهم السلام، انتفاد از خلفاء و سکوت تلخ، مدارای حضرت علی عليه السلام و فلسفة آن، مطرح شده است. • بخش ششم: «موعظه و حکمت». در آن مواغظ کتاب نهج البلاغه که بزرگترين بخش، تقريباً نيمی از آن را اين بخش تشکيل می دهد. در اين بخش مقايسه، عناصر موعظه ای نهج البلاغه ماننده تقوا، زهد و پارسايی مورد بررسی قرار گرفته است. سپس در اين بخش با اهداف و ابعاد مختلف زهد آشنا می شويم. • بخش هفتم با عنوان «دنيا و دنياپرستی». در اين بخش پايانی نقطة مقابل زهد، يعنی دنيا پرستی که سخت نفی گرديده است، نظر نهج البلاغه در مورد ترک دنيا، نوع رابطة انسان با جهان، ارزش دنيا از نظر قرآن و نهج البلاغه، وابستگيها وآزادگيها، خود زيانی و خود فراموشی و چند نکات در رابطه با تضاد دنيا و آخرت، تابع گرايی و متبوع گرايی بيان شده است. ■ در نگاه کلی اگر بخواهيم سير ارتباط فصول کتاب که استاد شهيد (ره) از آن بخش و بخشها تعبير فرمودند، و جرا از اين فصل (بخش) به ديگری منتقل می شود؟، اين مسئله را مورد ارزيابی قرار دهيم؛ بايد گفت که محتوای کتاب مذکور از لحاظ ساختاری از سه قسمت تشکيل يافته است: 1- انگيزه تدوين و ضرورت آن؛ 2- معرفی کتاب نهج البلاغه، جايگاه و اهميت آن؛ 3- بررسی محتوای کتاب نهج البلاغه از لحاظ اصول و ارکان دين و مسائل مربوط به آن. • موارد مربوط به قسمت اول در مقدمة کتاب آورده شده است. • موارد مربوط به قسمت دوم در بخش اول آورده شده است. • موارد مربوط به قسمت سوم به ترتيب در بخشهای دوم تا بخش هفتم آورده شده است که در بخش دوم، اولين رکن دين، توحيد با عنوان «الهيات و ما وراء الطبيعه» سپس در بخش سوم مسائل مربوط به توحيد با عنوان «سلوک و عبادت» بررسی شده است. در بخش جهارم مسائل مربوط به رکن دوم دين، عدل و ارزش عدالت، وظايف متقابل مردم و حکومت می باشد که با عنوان «حکومت و عدالت» در همان بخش بررسی شده است. در بخش پنجم مسائل مربوط به امامت که يکی از ارکان دين می باشد، با عنوان «اهل بيت و خلافت»، بررسی شده است. در بخش ششم با عنوان «موعظه و حکمت» که بخش اعظم کتاب نهج البلاغه را تشکيل می دهد، بعد از برسی کردن جند تا عنصر تشکيل دهنده موعظه سپس با پرداختن به يکی از آنها که مسئلة زهد و پارسايی می باشد، در واقع اين بخش مقدمه و آمادگی برای بخش هفتم قرار گرفته است؛ به اين معنی که درست است که بخش ششم در مورد زهد بحث می کند ولی در جای خودش وقتی که هدف زهد گفته شود روشن کنندة مفهوم دنيی پرستی که در بخش هفتم آمده است، نيز هست زيرا زهد نقطه مقابل دنيا پرستی می باشد.
فهرست :        
MÜNDƏRİCAT

MÜNDƏRİCAT

Şəhid Ayətullah Murtəza Mütəhhəri

MÜQƏDDİMƏ

Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə

Mənim «Nəhcül-bəlağə» ilə tanışlığım

Müəllimdən bir xatirə

Nəhcül-bəlağə və hazırkı islam cəmiyyəti

BİRİNCİ HİSSƏ

HEYRƏTƏNGİZ KİTAB

Bu nəfis toplu...

Seyid Rəzi və «Nəhcül-bəlağə»

İki üstünlük

Gözəllik

Təsir və nüfuz

E`tiraflar

Bu əsrin güzgüsündə

İKİNCİ BÖLMƏ

İLAHİYYAT VƏ TƏBİƏTİN FÖVQÜNDƏ DAYANAN MƏSƏLƏLƏR

Tovhid və mərifət

Acı e`tiraf

Şiə əqli

Təbiətin fövqündə dayanan məsələlər barəsində fəlsəfi təfəkkürün dəyəri

Allahın ayə və nişanələrində tədqiqat aparmağın dəyəri

Sırf əqli məsələlər

Allahın zat və sifətləri

Allah–Taalanın zatı

Allah–Taalanın vəhdəti ədəd qəbilindən olan vəhdət deyildir

Haqqın əvvəl (ilkinlik) və axır (son), zahir və batinliyi

Müqayisə və mühakimə

Nəhcül-bəlağə və kəlam təfəkkürləri

Nəhcül-bəlağə və fəlsəfi təfəkkürlər

Nəhcül-bəlağə və qərbin fəlsəfi təfəkkürləri

ÜÇÜNCÜ BÖLMƏ

SEYRİ-SÜLUK VƏ İBADƏT

İslamda ibadət

İbadətin dərəcələri

Nəhcül-bəlağənin ibadət barəsindəki nəzəri

Azadlıq sevənlərin ibadəti

Haqqın yad edilməsi

Halətlər və məqamlar.

İlahi şəxsiyyətlərin gecəsi

Nəhcül-bəlağədə ibadət və abidlərin simasının bəyan edilməsi

Gecəni ibadətlə keçirənlər

ا
Qəlbi varidatlar

Günahların yuyulması

Əxlaqi müalicə

Üns və ləzzət.

DÖRDÜNCÜ BÖLMƏ

HÖKUMƏT VƏ ƏDALƏT

Nəhcül-bəlağədə hökumət məsələsi

Dəyər və e`tibar.

Ədalətin dəyəri

Ədalətsizlik səhnələrinə e`tinasız yanaşıb tamaşaçı rolunu oynamaq olmaz

Ədalət məsləhətə fəda edilməməlidir

Camaatın hüququna e`tiraf

Kilsə və hakimiyyət haqqı məsələsi.

Nəhcül-bəlağənin məntiqi

Hökmran Malik Deyil, Əmanətdardır

BEŞİNCİ BÖLMƏ

ƏHLİ BEYT VƏ XİLAFƏT

Üç əsas məsələ

Əhli-Beytin yüksək məqamı

Daha layiq və üstün olmaq

Nəss və vəsiyyət

Ləyaqət və fəzilət

Qohumluq və nəsəb

Xəlifələrin tənqid olunması

Əbu Bəkr

Ömər

Osman

Osmanin qətlində Müaviyənin məharətli planları

Acı sükut

İslami birlik

İki üstün imtiyaz

ALTINCI BÖLMƏ

MOİZƏ VƏ HİKMƏT

Misilsiz moizələr

Sair moizələrlə müqayisə

Moizə və hikmət

Moizə və xitabə

Nəhcül-bəlağənin ən əsas bölmələri

Nəhcül-bəlağənin moizələrini təşkil edən ünsürlər

Əlinin (əleyhissalam) məntiqi ilə taniş olaq

Təqva

Təqva məhdudiyyət deyil toxunulmazliqdır

Təqva toxunulmazlıqdır

Qarşılıqlı öhdəçilik

Zahidlik (dünyaya məftun olmamaq)

İslami zöhd və məsihi röhbaniyyəti (rahiblik yolu)

İki sual

İslami zöhdün üç əsası

ب
Zahid və rahib

Zöhd və isar (öz haqqindan keçmə)

Həmrəylik

Zöhd və azadlıq

Zöhd və mə`nəviyyət

Zöhd, eşq, pərəstiş

Dünya və Axirətin təzadı (zidiyyəti)

Zöhd: Az istifadə ilə çoxa yetişmək

YEDDİNCİ BÖLMƏ

DÜNYA VƏ DÜNYAPƏRƏSTLİK

«Nəhcül-bəlağə» və tərki-dünya

Qənimətlərin yaratdığı təhlükələr

Ne`mət məstliyi

Əmirəl-Mö`minin (əleyhissalam) sözünün ümumi siması

Hər məktəbin özünəməxsus dili

Məzəmmətlənən dünya

İnsan və Dünyanın bir-biri ilə rabitəsisi

İslam məntiqi

Qur`an və «Nəhcül-bəlağə» baxımından «dünya»nın dəyəri

Asılılıqlar və azadlıqlar

Ekzistensializmin məntiqi

Təkamül öz-özlüyün əldən vermək deməkdir?

Özünə zərər vurmaq və özünü unutmaq

Özünü və Allahı tapmaq

Özünü yenidən tapmaqda ibadətin rolu

Bir neçə nüktə

Dünya və Axirətin təzadı

Tabe edən və tabe olunana üz tutmaq

Elə ol ki həmişə yaşayacaqsan və elə ol ki sabah oləcəysən

İstifadə olunan ədəbiyyat