امام علی را در مصائب رمضان جستجو نکنیم
1401/02/03
استاد رفیعی: امام علی (علیه السلام) را در مصائب رمضان جستجو نکنیم؛ او را باید در مناجات شعبانیه و توحید نهج‌البلاغه شناخت
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی گفت: نباید امام علی (علیه السلام) را فقط در مصائب رمضان جستجو کرد ما باید امیرالمومنین(علیه السلام) را در مناجات شعبانیه، مناجات مسجد کوفه و در عرفان و توحید نهج‌البلاغه بشناسیم.
به مناسبت فرا رسیدن بیست و یکم ماه مبارک رمضان، سالروز شهادت امیرالمومنین امام علی(علیه السلام) با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر ناصر رفیعی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه گفتگویی صورت گرفته که مشروح آن تقدیم خوانندگان ارجمند می‌شود:
چه ادله و مستنداتی برای فضایل امیرالمومنین(علیه السلام) وجود دارد و نگاه اهل سنت و حتی پیروان سایر ادیان نسبت به این فضایل و مقامات چگونه است؟
امیرالمومنین امام علی(علیه السلام) شخصیتی فقط متعلق به مسلمانان یا شیعیان نیستند بلکه یهودیان، مسیحیان و پیروان دیگر ادیان بشری نیز زبان به ستایش ایشان ستوده‌اند.
اینکه ما حافظ را شاعر و ارسطو را فیلسوف می‌دانیم یا ابن‌سینا را طبیب و حکیم می‌خوانیم به دلیل آثارشان است، جایگاه امام علی(علیه السلام) هم از روی آثار آن حضرت(علیه السلام) آشکار می‌شود؛ بیش از ۵۰۰ دعا از امیرالمومنین(علیه السلام) به ما رسیده است، که تنها ۳۰ مورد آن در نهج البلاغه آمده، همچنین است بیش از ۱۰ هزار کلمه قصار و نامه‌های سراسر حکمت آن حضرت(علیه السلام).
با اینکه معاویه برای جلوگیری از نشر معارف امیرالمومنین(علیه السلام) هزینه می‌کرد، و به دستور او ۲۰ سال خلافتش روی منابر سبّ حضرت(علیه السلام) می‌شد، اما فضایل مولای متقیان(علیه السلام) مخفی نماند و حتی اهل سنت چندین شرح بر نهج‌البلاغه نوشته‌اند. چراکه ایشان شخصیتی بین‌المللی و جهانی هستند از جرج جرداق مسیحی گرفته تا ابن ابی‌الحدید و شیخ محمد عبده تا حتی معتقدان به ادیان غیرابراهیمی زبان به تحسین حضرت(علیه السلام) و بیان فضایل‌شان گشوده‌اند!
ابن‌عساکر از علمای اهل سنت، سه جلد کتاب در مناقب علی بن‌ابیطالب(علیه السلام) دارد، نباید ایشان را فقط در مصائب رمضان جستجو کرد ما باید امیرالمومنین(علیه السلام) را در مناجات شعبانیه، مناجات مسجد کوفه و در عرفان و توحید نهج‌البلاغه بشناسیم.
امیرالمومنین(علیه السلام) درفصاحت و بلاغت چه جایگاهی دارند و اوج این خصیصه در کدام کلام حضرت(علیه السلام) ملموس‌تر است؟
مرحوم شیخ صدوق در کتاب خصال روایتی از امیرالمومنین(علیه السلام) آورده که شعبی، از علمای اهل سنت درباره آن می‌گوید: این کلام برای اهل بلاغت و فصحای عالم جای شکی باقی نگذاشته است و هر چه از بلاغت بوده امیرالمومنین(علیه السلام) در این ۹ جمله گنجانده‌اند.
حضرت(علیه السلام) فرمودند: خدایا! همین عزت برای من بس است که من بنده تو هستم، (یعنی علم و قدرت و ثروت دلیل عزت نیستند)، این افتخار برای من بس که تو خدای من هستی، خدایا! تو همانی که من دوست دارم، این سه جمله از حضرت(علیه السلام) در موضوع مناجات است.
و سه تعبیر برای حکمت آورده و فرمودند: ارزش هر احسانی به احسان است، هر کس خود را بشناسد، هلاک نمی‌شود (یعنی منِ انسان بدانم استعدادم را کجا هزینه کنم)، شخصیت هر کسی زیر زبانش مخفی است، و اما ایشان سه تعبیر نیز در ادب دارند و می‌فرمایند: اگر به مردم خدمت کنی امیر مردمی، اگر از مردم متوقع باشی و از آنها سوال کنی، اسیر مردم خواهی بود و اگر هیچ کدام نبودی، دیوار می‌شوی.
امیرالمومنین(علیه السلام) در تبیین توحید ناب در جامعه و نیز رسیدگی به امور مسلمین به عنوان حاکم و خلیفه، چه رسم مانایی از خود به یادگار گذاشته‌اند؟
بزرگترین ادله توحید در نهج‌البلاغه امیرالمومنین(علیه السلام) عرضه شده است، ابن‌جوزی می‌گوید: ما در توحید مدیون علی بن‌ابیطالب(علیه السلام) هستیم.
ایشان در مقام حاکم هرگز اهل تکلف نبودند، در جنگ پیشتاز بودند، در ایام خلافت در کوچه‌های کوفه می‌آمدند تا حق مظلومان را بگیرند، نسبت به فقیر، یتیم و عشیر عطوفت داشتند، هیچ چیز برای خود نیندوختند!، پس از شهادت امیرالمومنین(علیه السلام)، امام مجتبی(علیه السلام) منبر رفتند و ابتدا بشدت گریستند و سپس فرمودند: پدرم هیچ از مال دنیا برای خود باقی نگذاشت در شبی به شهادت رسید که قرآن نازل شد، شبی که عیسی(علیه السلام) عروج کرد و یوشع(علیه السلام) از دنیا رفت!
با اینکه نسبت به ایشان بغض بسیار بوده اما کتاب‌های اندیشمندان به ویژه از اهل سنت مملو است از فضایل و مناقب حضرت امیر(علیه السلام)؛ وقتی معاویه در شام دستور به سب و لعن علی بن‌ابیطالب(علیه السلام) داد و در چند هزار منبر چنین می‌کردند، به معاویه خبر دادند ابن ابی‌وقاص چنین نمی‌کند، معاویه او را خواست و از چرایی سرباز زدنش پرسید؛ وی در پاسخ گفت: به سه دلیل چون علی(علیه السلام) سه فضیلت دارد … یکی آنکه در قرآن جان پیامبر(ص) خوانده شده (آیه مباهله)، دوم آنکه پیامبر(ص) در خیبر فرمود: فردا عَلَم را به دست کسی می‌دهم که خدا و پیامبر(ص) او را دوست دارند و او نیز خدا و پیغمبر(ص) را دوست دارد و عَلَم را به دست علی(علیه السلام) داد و سوم آنکه حضرت رسول(ص) فرمودند: علی(علیه السلام) برای من به منزله هارون برای موسی(علیه السلام) است (آیه منزلت).
احمدبن حنبل از دانشمندان قرن سوم که امام حنابله است، روایتی در فضیلت علی بن‌ابیطالب(علیه السلام) نقل کرده که: هر که می‌خواهد علم آدم(علیه السلام)، اراده نوح(علیه السلام)، بردباری ابراهیم(علیه السلام)، زیرکی موسی(علیه السلام) و زهد عیسی(علیه السلام) را ببیند، به علی بن ابیطالب(علیه السلام) بنگرد.
متاسفانه ما یک هزارم از فضایل امیر مومنان(علیه السلام) را هم نمی‌دانیم؛ پیامبر(ص) به حضرت علی(علیه السلام) فرمودند: می‌ترسم فضایل تو را بگویم و جمعی از امت من تو را خدا بدانند!!
حاکم حسکانی در شواهدالتنزیل ۲۱۰ آیه و ۱۲۰۰ روایت در فضیلت امیرالمومنین(علیه السلام) آورده است؛ ازجمله آیات مربوط به لیله المبیت است که خدا نزد جبرئیل به این عمل ایشان مباهات کرد و فرمود: «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَاد».
امام المتقین(علیه السلام) با چنین اوصافی، از شیعیان خود چه انتظارات و درخواست‌هایی دارند؟
حضرت امیر(علیه السلام) فرمودند: شیعیان ما هفت صفت دارند، … برای ولایت ما بذل می‌کنند، با هم رفیق هستند و حبّ و بغض‌شان نسبت به هم برای ما است، به زیارت هم می‌روند تا امر و تاریخ ما را احیاء کنند، شیعیان ما وقتی عصبانی و ناراحت می‌شوند از کوره درنمی‌روند و ظلم نمی‌کنند، وقتی در حالی خشنودی هستند اسراف نمی‌کنند (چه در کلام، چه در هزینه و …)، نسبت به همسایه مهربان (اهل رفق و مدارا هستند) و با رفقای خود نرم‌خو و اهل مسالمت هستند.
حضرت(علیه السلام) در نامه ۴۵ نهج‌البلاغه چهار انتظار خود را از شیعیان و مسلمین بیان کرده‌اند، نخست تقوا یعنی خداترسی و قدرت ترک گناه، دوم اجتهاد، تلاش و کوشش اعم از تلاش دینی، تلاش علمی، تلاش اقتصادی، سوم عفت اعم از کنترل زبان و شهوت و چهارم استحکام و اراده قوی در دین.
سفارش دیگر امیرالمومنین(علیه السلام) به مسلمانان، آگاهی و ادب است؛ ایشان جهل و بی‌ادبی را عامل سقوط انسان می دانند و می فرمایند، که منِ علی(علیه السلام) را با این چهار عمل یاری کنید.
منبع: آستان نیوز
