197- و من کلام له (علیه السلام) کان یوصی به أصحابه:
الصلاة
تَعَاهَدُوا أَمْرَ الصَّلَاةِ وَ حَافِظُوا عَلَیهَا وَ اسْتَکثِرُوا مِنْهَا وَ تَقَرَّبُوا بِهَا فَإِنَّهَا کانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ کتاباً مَوْقُوتاً أَ لَا تَسْمَعُونَ إِلَی جَوَابِ أَهْلِ النَّارِ حِینَ سُئِلُوا ما سَلَککمْ فِی سَقَرَ قالُوا لَمْ نَک مِنَ الْمُصَلِّینَ وَ إِنَّهَا لَتَحُتُّ الذُّنُوبَ حَتَّ الْوَرَقِ وَ تُطْلِقُهَا إِطْلَاقَ الرِّبَقِ وَ شَبَّهَهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) بِالْحَمَّةِ تَکونُ عَلَی بَابِ الرَّجُلِ فَهُوَ یغْتَسِلُ مِنْهَا فِی الْیوْمِ وَ اللَّیلَةِ خَمْسَ مَرَّاتٍ فَمَا عَسَی أَنْ یبْقَی عَلَیهِ مِنَ الدَّرَنِ وَ قَدْ عَرَفَ حَقَّهَا رِجَالٌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ لَا تَشْغَلُهُمْ عَنْهَا زِینَةُ مَتَاعٍ وَ لَا قُرَّةُ عَینٍ مِنْ وَلَدٍ وَ لَا مَالٍ یقُولُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیعٌ عَنْ ذِکرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إِیتاءِ الزَّکاةِ وَ کانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) نَصِباً بِالصَّلَاةِ بَعْدَ التَّبْشِیرِ لَهُ بِالْجَنَّةِ لِقَوْلِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ أْمُرْ أَهْلَک بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیها فَکانَ یأْمُرُ بِهَا أَهْلَهُ وَ یصْبِرُ عَلَیهَا نَفْسَهُ.
الزکاة
ثُمَّ إِنَّ الزَّکاةَ جُعِلَتْ مَعَ الصَّلَاةِ قُرْبَاناً لِأَهْلِ الْإِسْلَامِ فَمَنْ أَعْطَاهَا طَیبَ النَّفْسِ بِهَا فَإِنَّهَا تُجْعَلُ لَهُ کفَّارَةً وَ مِنَ النَّارِ حِجَازاً وَ وِقَایةً فَلَا یتْبِعَنَّهَا أَحَدٌ نَفْسَهُ وَ لَا یکثِرَنَّ عَلَیهَا لَهَفَهُ فَإِنَّ مَنْ أَعْطَاهَا غَیرَ طَیبِ النَّفْسِ بِهَا یرْجُو بِهَا مَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْهَا فَهُوَ جَاهِلٌ بِالسُّنَّةِ مَغْبُونُ الْأَجْرِ ضَالُّ الْعَمَلِ طَوِیلُ النَّدَمِ.
الأمانة
ثُمَّ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ فَقَدْ خَابَ مَنْ لَیسَ مِنْ أَهْلِهَا إِنَّهَا عُرِضَتْ عَلَی السَّمَاوَاتِ الْمَبْنِیةِ وَ الْأَرَضِینَ الْمَدْحُوَّةِ وَ الْجِبَالِ ذَاتِ الطُّولِ الْمَنْصُوبَةِ فَلَا أَطْوَلَ وَ لَا أَعْرَضَ وَ لَا أَعْلَی وَ لَا أَعْظَمَ مِنْهَا وَ لَوِ امْتَنَعَ شَیءٌ بِطُولٍ أَوْ عَرْضٍ أَوْ قُوَّةٍ أَوْ عِزٍّ لَامْتَنَعْنَ وَ لَکنْ أَشْفَقْنَ مِنَ الْعُقُوبَةِ وَ عَقَلْنَ مَا جَهِلَ مَنْ هُوَ أَضْعَفُ مِنْهُنَّ وَ هُوَ الْإِنْسَانُ إِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولًا.
علم اللّه تعالی
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی لَا یخْفَی عَلَیهِ مَا الْعِبَادُ مُقْتَرِفُونَ فِی لَیلِهِمْ وَ نَهَارِهِمْ لَطُفَ بِهِ خُبْراً وَ أَحَاطَ بِهِ عِلْماً أَعْضَاؤُکمْ شُهُودُهُ وَ جَوَارِحُکمْ جُنُودُهُ وَ ضَمَائِرُکمْ عُیونُهُ وَ خَلَوَاتُکمْ عِیانُهُ.
در سفارش به یاران خود
کلامی است از امیرالمومنین علیه السلام که به کار بستن آن را به اصحاب خود سفارش می فرمود:
امر نماز را به عهده بگیرید و از آن مواظبت نمایید و بسیار به نمازگزاردن بپردازید و به وسیله آن به خدا نزدیک شوید و تقرب جویید، پس به راستی نماز برای مومنین نوشته شده و وقت آن معین گردیده است، آیا پاسخ اهل دوزخ را در مقابل این سئوال که ما سلککم فی سقر (چه چیزی شما را راهی دوزخ کرد) نشنیده اید که گفتند: لم نک من المصلین (ما از نمازگزاران نبودیم) و اینکه نماز هر آینه گناهان را می ریزد به همانگونه که برگ از درخت می ریزد و گناهان را از انسان باز می کند و از میان می برد بدانگونه که گره از حلقه ای که در ریسمان است باز می گردد و از میان می رود پیامبر صلی الله علیه و آله، نماز را به چشمه آب گرمی که در جلو خانه انسان باشد که وی در هر شب و روز پنج بار خود را در آن شتسشو می کند، تشبیه فرموده است که در این صورت انتظار نمی رود دیگر چرکی در تن او باقی بماند، به راستی و به تحقیق مردانی از مومنان، حق نماز را شناخته اند، مردانی که زینت کالاهای این جهانی و نیز اموری که موجب لذت و خوشحالی می گردد از قبیل فرزند و مال، آنان را از پرداختن به نماز باز نداشته است.
خدای سبحان می گوید: رجال لا تلهیهم تجاره و لا بیع عن ذکر الله و اقام الصلوه و ایتاء الزکاه (الزکوه.مردانی که نه تجارت و نه داد و ستد، ایشان را از یاد خدا و از به پا داشتن نماز و دادن زکات، باز نمی دارد) رسول خدا صلی الله علیه و آله با اینکه مژده بهشت به او داده شده بود، در گزاردن نماز، خود را به رنج می افکند (و به حدی به نماز می پرداخت که ساق پایش متورم شده بود) و این برای گفته خدای پاک و منزه بود که: و امر اهلک بالصلوه و اصطبر علیها (اهل بیت خویش را به ادای نماز امر کن و بر آن شکیبا باش) از این روی به خانواده خود برای اقامه نماز، فرمان می داد و خویشتن را در به جا آوردن آن شکیبا می ساخت.
سپس اینکه زکات، همراه با ادای نماز، برای پیروان اسلام، وسیله نزدیک شدن به خداوند قرار داده شد، پس هر کس از روی میل و رضای خاطر، زکات بپردازد، پس به راستی که این امر، کفاره گناهان و مانع و نگهدار انسان از آتش دوزخ می باشد، بنابراین، هیچکس نباید چشمش را به دنبال مالی قرار دهد که برای زکات پرداخته است و نیز نباید از پرداخت آن ابراز اندوه کند و حسرت آن را بخورد، پس بی گمان هر کس از روی اکراه و ناخشنودی، زکات بپردازد و با این حال به چیزی بالاتر و بهتر از آن (یعنی پاداش آخرت) چشم داشته باشد، چنین کسی، نسبت به سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) جاهل و در مزد آن جهانی زیانکار و در عمل خود گمراه است و پشیمانی طولانی در پی خواهد داشت، پس از نماز و زکات، امانتداری و پرداخت امانت قرار دارد، که هر کس امانتدار نباشد به تحقیق و به راستی به مقصود و آرزوی خود نمی رسد، همانا امانت، بر آسمانهای بنا شده و زمینهای پهناور و کوههای طولانی و پابرجا عرضه شد، که هیچ چیز طولانی تر و عریضتر و بلندتر و بزرگتر از آسمان و زمین و کوه نیست و اگر قرار بود، چیزی به علت طول یا عرض یا نیرو یا قدرت به راه تکبر رود و از قبول این امانت امتناع ورزد، هر آینه اینها امتناع می کردند (اما امتناع آنها به علت وجود امور مزبور نبود) بلکه از عقوبت الهی ترسیدند (که مبادا قدرت این امانتداری را نداشته باشند) آنها چیزی را دانستند و درک کردند که موجودی ضعیفتر از آنها یعنی انسان آن را ندانسته و درک نکرده بود که به راستی انسان بسیار ستمگر و بسیار نادان است.
آنچه بندگان در شب و روز شان انجام می دهند و به دست می آورند بی گمان از خدای سبحانه و تعالی، پنهان نمی ماند و به گونه ای دقیق به آنها داناست و علم او به همه آنها احاطه دارد، اندامهای شما، گواهان و دست و پای شما سپاهیان او هستند، هر چه در اندیشه و درون شما می گذرد، ماموران نهانی او می باشند و خلوتگاههای شما برای او آشکار است.
Links
[1] https://farsi.balaghah.net/node/6313
[2] https://farsi.balaghah.net/node/6315