معماهاي مختلف
1. حضرت علي(علیه السلام)چه كسي را تشبيه به گاو مي‌كند و علت آن چيست؟
2. «زبير» با حضرت علي(علیه السلام)چه نسبتي دارد؟
3. حضرت علي(علیه السلام)چه كسي را پدر قوچهاي چهارگانه معرفي مي‌كند؟
4. امام حسن و امام حسين(علیه السلام)براي آزادي چه كسي به حضور حضرت علي(علیه السلام)رسيدند؟
5. چه كسي حضرت علي(علیه السلام)را به شوخي طبعي و اهل مزاح افتراء مي‌زند؟
6. در كدام نماز ميت بود كه پيامبر اكرم ( صلي الله عليه وآله ) بجاي پنج تكبير، هفتاد تكبير گفت؟
7. شخصي كه از طرف حضرت علي(علیه السلام)در جنگ صفين براي حكميت انتخاب شده بود چه نام داشت؟
8. شخصي كه از طرف معاويه در جنگ صفين براي حكميت انتخاب شده بود چه نام داشت؟
9. به نظر حضرت علي(علیه السلام)علم بهتر است يا ثروت؟
10. به نظر حضرت علي(علیه السلام)عدالت برتر است يا سخاوت؟
11. كداميك از ائمه هنگام نزول وحي بر پيامبر اسلام ( صلي الله عليه وآله ) ، صداي ناله شيطان را شنيد؟
12. چه قومي از پيامبر اسلام ( صلي الله عليه وآله ) درخواست معجزه(حركت درخت از ريشه )كردند؟
13. پيامبر اسلام ( صلي الله عليه وآله ) به چه كسي غذاي جويده دهان خود را مي‌داد؟
14. خداوند چه ديني را بالاتر از همه اديان قرار داده است؟
15. چه كسي متصدي غسل پيامبر گرامي اسلام ( صلي الله عليه وآله ) شد و پيامبر اسلام ( صلي الله عليه وآله ) در دامن چه كسي جان سپرد؟
16. در كدام قوم بود كه گناه يك نفر موجب عذاب و كيفر براي همه قوم شد؟
17. كدام يك از مخلوقات خداوند خواب و فراموشي ندارد؟
18. حضرت علي(علیه السلام)چه مخلوقاتي را ستون براي عرش معرفي مي‌كند؟
19. حضرت علي(علیه السلام)كوتاهي حكومت چه كسي را به ليسيدن سگ از بيني تشبيه كرده‌اند؟
20. از ديدگاه حضرت علي(علیه السلام)مسلمان واقعي چه كسي است؟
21. از ديدگاه حضرت علي(علیه السلام)شريرترين مردم چه كساني هستند؟
22. از ديدگاه حضرت علي(علیه السلام)مبغوضترين افراد نزد خدا چه كساني هستند؟
23. در كدام ماجرا بود كه رداي حضرت علي(علیه السلام)از دو طرف پاره مي‌شود؟
24. حضرت علي(علیه السلام)بي ارزشي چه چيزي را به آب بيني گوسفند تشبيه مي‌كند؟
25. حضرت علي(علیه السلام)چه چيزي را به آبي متعفن و لقمه‌اي گلوگير تشبيه مي‌كند؟
26. چه كسي دوبار اسير شده است؟
27. «عرف النار» لقب چه كسي و به چه معنا است؟
28. نام چه فصلهايي در نهج‌البلاغه ذكر شده است؟
29. شعار خوارج در جنگ صفين چه بود؟
30. حضرت علي(علیه السلام)در مورد كدام قوم فرمود«از شما حتي ده نفر باقي نخواهد ماند»؟
31. حضرت علي(علیه السلام)عاقبت كدام قوم را دزد و راهزن معرفي مي‌كند؟
32. حضرت علي(علیه السلام)ترسناكترين فتنه براي مؤمنين را، فتنه چه كسي مي‌داند؟
33. چه قومي مرتكبين گناه كبيره را كافر مي دانند؟
34. حضرت علي(علیه السلام)تركهاي مغول را به صفاتي معرفي مي‌كند؟
35. حضرت علي(علیه السلام)فاصله بين چه چيزي را چهار انگشت مي‌داند؟
36. از ديدگاه حضرت علي(علیه السلام)كدام ظلم بخشودني نيست؟
37. محبوبترين چيزي كه حضرت علي(علیه السلام)دوست داشت با آن ملاقات كند چه بود؟
38. «ابن نابغه» لقب چه كسي مي‌باشد؟
39. مراد از«ناكثين»، «قاسطين» و «مارقين» چه كساني هستند؟
40. «شيطان ردهه» لقب چه كسي مي‌باشد؟
41. از ديدگاه حضرت علي(علیه السلام)بهترين مخلوق در نزد خدا چه كسي است؟
42. حضرت علي(علیه السلام)مصرف اموال خود را بعد از وفاتش به چه كسي مي‌سپارد؟
43. «اسداله» لقب چه كسي مي‌باشد؟
44. «اسد الاحلاف» لقب چه كسي مي‌باشد؟
45. روزي از ايام هفته است كه خواندن نماز مخصوصي در آن روز سفارش شده و حضرت علي(علیه السلام)در نامه 69 به آن اشاره دارد؟
46. عاجزترين مردم از نظر حضرت علي(علیه السلام)چه كسي است؟
47. از نظر حضرت علي(علیه السلام)ايمان بر چند پايه استوار است؟
48. مراد حضرت علي(علیه السلام)از جمله، «زبان عاقل در پشت قلب او، و قلب احمق در پشت زبان او قرار دارد» چيست؟
49. حضرت علي(علیه السلام)جمله،«خواب توام با يقين و ايمان بهتر است از نماز با شك» را خطاب به چه گروهي فرمودند؟
50. حضرت علي(علیه السلام)چه چيز را به ميوه نارس تشبيه مي‌كند؟
51. كدام يك از اصول دين در نهج‌البلاغه ذكر شده است؟
52. كدام يك از فروع دين در نهج‌البلاغه ذكر شده است؟
53. حضرت علي(علیه السلام)در خصوص جلوگيري از احتكار در نامه 53 چه دستوراتي را براي مالك اشتر صادر كرد؟
54. از ديدگاه حضرت علي(علیه السلام)عيد واقعي چه روزي است؟
55. حضرت علي(علیه السلام)در حكمت 146 چه چيزي را پاسدار ايمان معرفي مي‌كند؟
56. حضرت علي(علیه السلام)در حكمت 428 جشن روزه‌دار در چه چيز مي‌داند؟
57. بزرگترين گناه در حكمت 348 چه گناهي معرفي شده است؟
58. بزرگترين فاجعه تاريخ در نگاه حضرت علي(علیه السلام)چه بود؟
59. بزرگترين شاهد در نهج‌البلاغه در خطبه 212 چه كسي معرفي شده است؟
60. بهترين داور در نهج البلاغه چه كسي معرفي شده است؟
61. حضرت علي(علیه السلام)در نامه 45 ترسناكترين دادگاه را كدام دادگاه معرفي مي‌كند؟
62. حضرت علي(علیه السلام)بزرگترين فقر را چه چيزي معرفي مي‌كند؟
63. دو نقدينه رايج در عصر حضرت علي(علیه السلام)چه بود؟
جواب معماهاي مختلف
ج 1. طلحه.[1]
ج2. زبير«پسردائي» حضرت علي(علیه السلام)مي‌باشد.[2]
ج3. مروان بن حكم.[3]
ج4. مروان بن حكم.[4]
ج5. عمر وعاص.[5]
6. نماز بر پيكر حمزه سيدالشهداء، كه پيامبر اكرم (( صلي الله عليه وآله ) )بجاي پنج تكبير، هفتاد تكبير گفتند.[6]
ج7. ابوموسي اشعري.
ج8. عمروعاص.[7]
ج9. علم.
حضرت علي(علیه السلام)خطاب به كميل مي‌فرمايد: «اي كميل علم بهتر از مال است،(چون): 1.علم تو را پاسداري مي‌كند ولي تو بايد مال را حفظ كني. 2. مال با انفاق كم مي‌شود ولي علم با انفاق افزون مي‌گردد.3. دست پروردگار مال به مجرد زوال مال از از بين مي‌روند(ولي شاگردان علم پايدارند). 4. اي كميل بن زياد! شناخت علم آييني است كه با آن جزا داده مي‌شود، بوسيله آن انسان در دوران حيات، اطاعت فرمان خدا مي‌كند و بعد از وفات نام نيك از او مي‌ماند، و علم حاكم است و مال محكوم.»[8]
ج 10. عدالت.
از حضرت علي(علیه السلام)پرسيدند كه آيا جود برتر است يا عدالت؟ امام(علیه السلام)به دو دليل فرمودند كه عدالت برتر است:
1. عدالت هر چيز را در جاي خود قرار مي‌دهد ولي سخاوت آن را از مسيرش فراتر مي‌برد.
2. عدالت، قانوني همگاني است ولي سخاوت جنبه خصوصي دارد بنابراين عدالت شريفتر و برتر است.[9]
ج 11. كسي كه هنگام نزول وحي بر پيامبر اسلام ( صلي الله عليه وآله ) صداي ناله شيطان را شنيده«حضرت علي(علیه السلام)» بود.[10]
ج 12. قومي كه درخواست معجزه از پيامبر اسلام ( صلي الله عليه وآله ) كردند، قوم «قريش» بود.[11]
ج 13. پيامبر گرامي اسلام ( صلي الله عليه وآله ) به حضرت علي(علیه السلام)غذاي جويده دهان خود را مي‌داد.[12]
ج 14. «دين اسلام» ديني است كه خداوند آن را بر همه اديان برتري داده است.[13]
ج 15. حضرت علي(علیه السلام)متصدي غسل پيامبر گرامي اسلام ( صلي الله عليه وآله ) بود.[14]
ج 16. قومي كه گناه يك نفر موجب عذاب و كيفر براي همه قوم شد، «قوم ثمود» بود.[15]
ج 17. فرشتگان و ملائكه.[16]
ج 18. فرشتگان.[17]
ج 19. مروان بن حكم.[18]
ج 20. حضرت علي(علیه السلام)در مورد مسلمان واقعي مي‌فرمايد: مسلمان واقعي كسي است كه مسلمانان از زبان و دستش در امان باشند مگر آن جا كه حق اقتضا كند. و آزار رساندن به هيچ مسلماني جز در مواردي كه موجبي( به حكم خدا) داشته باشد روا نيست.[19]
ج 21. شريرترين مردم در نزد حضرت علي(علیه السلام)«خوارج» بودند.[20]
ج 22. «مبغوضترين افراد نزد خدا بنده‌اي است كه خدا او را به خودش واگذاشته، از راه راست منحرف گشته و بدون راهنما گام بر مي‌دارد.»[21]
ج 23. هنگام بيعت مردم با حضرت علي(علیه السلام).[22]
ج 24. «دنيا» در نزد حضرت علي(علیه السلام)از آب بيني گوسفند بي ارزش‌تر است.[23]
ج 25. زمامداري و حكومت بر مردم در نزد حضرت علي(علیه السلام)همانند آبي متعفن و لقمه‌اي گلوگير است.[24]
ج 26. «عرف النار» لقب اشعث بن قيس است.[25]
ج 27. اشعث بن قيس.[26]
ج 28. فصل بهار، تابستان، پائيز و زمستان.
ج 29. شعار خوارج در جنگ صفين«لا حكم الا لله» بود. يعني: فرماني جز فرمان خدا نيست.[27]
ج 30. قوم خوارج.[28]
ج 31. قوم خوارج.[29]
ج 32. فتنه بني اميه.[30]
ج 33. قوم خوارج. آنان عقيده داشتند كه هر كس گناه كبيره‌اي انجام دهد كافر و از اسلام خارج مي‌گردد.
ج 34. حضرت علي(علیه السلام)درباره تركهاي مغول مي‌فرمايد: گويا قومي را مي‌نگرم كه چهره‌هايشان همچون سپرهاي چكش خورده است، ديباج و حرير مي پوشند، اسبهاي اصيل را يدك مي‌كشند و آن چنان دستشان در كشتار باز است كه مجروحان از روي بدن كشتگان حركت مي‌كنند، و فراريان از اسير شدگان كمترند.»[31]
ج 35. فاصله بين حق و باطل.[32]
ج 36. شرك به خدا.[33]
ج 37. محبوبترين چيز در نزد اميرالمؤمنين(علیه السلام)«مرگ» بود.[34]
حضرت مي‌فرمايد: «محبوبترين چيزي كه دوست دارم ملاقاتش كنم، مرگ است».
ج 38. «ابن نابغه» يا پسر نابغه لقب عمروعاص مي‌باشد.
ج 39. «ناكثين» يعني پيمان شكنان، «قاسطين» يعني متجاوزان و «مارقين» يعني خارج شوندگان از دين.[35]
ج 40. «شيطان ردهه» لقب ذوالثديه رئيس خوارج مي باشد.
حضرت علي(علیه السلام)در موردش مي‌فرمايد: «و اما شيطان ردهه با صاعقه‌اي كه قلبش را به طپش در آورد و سينه‌اش را به لرزه انداخت كارش را تمام ساختم».
ج 41. از ديدگاه حضرت علي(علیه السلام)حضرت محمدبن عبدالله ( صلي الله عليه وآله ) پيامبر گرامي اسلام بهترين مخلوق در نزد خدا است.[36]
ج 42. به امام حسن(علیه السلام).[37]
ج 43. «اسدالله» لقب حمزه سيد الشهداء عموي پيامبر گرامي اسلام ( صلي الله عليه وآله ) مي‌باشد.[38]
ج 44. «اسد الاحلاف» لقب ابوسفيان مي‌باشد.[39]
ج 45. «روز جمعه» [40]از روزهايي است كه خواندن نماز جمعه در آن روز مستحب مي‌باشد و حضرت علي(علیه السلام)اهميت اين روز را به حارث همداني در نامه 69 سفارش مي‌كند.
ج 46. «از ديدگاه حضرت علي(علیه السلام)عاجزترين مردم كسي است كه از بدست آوردن دوست عاجز بماند و از او عاجزتر كسي است كه دوستان بدست آورده را از دست بدهد.»[41]
ج 47. درباره ايمان از حضرت علي(علیه السلام)سؤال شد در پاسخ فرمود: ايمان بر چهار پايه استوار است: «صبر، يقين، عدالت، و جهاد.[42]
ج 48. سيد رضي درباره اين جمله مي‌فرمايد: منظور اين است كه عاقل زبانش را رها نمي‌سازد در سخن گفتن، مگر بعد از مشورت و فكر و سنجش. ولي احمق حرفها و سخناني كه از زبانش مي‌پرد قبل از مراجعه به فكر و دقت و انديشه است. بنابراين گويا زبان عاقل تابع و پشت قلب او است و قلب احمق تابع زبانش مي‌باشد.»[43]
ج 49. خوارج.[44]
ج 50. طلب خلافت بعد از غصب ابوبكر.
ج 51. كليه پنج اصل (توحيد، عدل، نبوت، امامت، معاد).
ج 52. نماز، روزه، زكات، حج، جهاد،[45]امر به معروف و نهي از منكر.[46]
ج 53. «فامنع من الاحتكار فان رسول الله ( صلي الله عليه وآله ) منع منه و ليكن البيع بيعا سمحا: بموازين عدل، و اسعار لا تجحف بالفريقين من البايع و المبتاع، فمن قارف حكره بعد نهيك اياه فنكل به و عاقبه في غير اسراف» [47]
«از احتكار به شدت جلوگيري كن كه رسول خدا ( صلي الله عليه وآله ) از آن منع فرمود. بايد معاملات با شرائط آسان صورت گيرد، با موازين عدل و نرخهايي كه نه به فروشنده زيان رساند و نه به خريدار، و هرگاه كسي پس از نهي از تو از احتكار، به چنين كاري دست بزند او را كيفر كن، در مجازات او بكوش، ولي اين مجازات نبايد بيش از حد باشد.»
ج 54. عيد واقعي روزي است كه انسان در آن روز معصيت و نافرماني خدا نكند.«كل يوم يعصي الله فيه فهو عيد»[48]
ج 55. صدقه.«سوسوا ايمانكم بالصدقه».[49]
ج 56. قبولي روزه روزه‌دار نزد خداوند سبحان. «انما هو عيد لمن قبل الله صيامه».[50]
ج 57. كوچك شمردن گناهان.[51]
ج 58. مرگ رسول خدا ( صلي الله عليه وآله ) [52]
ج 59. خداوند.«يا اكبر الشاهدين».[53]
ج 60. خداوند «و نِعْمَ الحكم الله».[54]
ج 61. روز قيامت «و انما هي نفسي ارزوضها بالتقوي لتاتي امنه يوم الخوف الاكبر.»[55]
ج 62. بي خردي. «اكبر الفقر الحمق».[56]
ج 63. طلا و نقره.
[1] . خطبه 31.
[2]. خطبه 31.
[3] . خطبه 73، شماره 3.
[4] . خطبه 73.
[5] . خطبه 84.
[6]. نامه 28، شماره 7.
[7] . نامه 39.
[8] . حكمت 147، شماره 3.
[9] . حكمت 437.
[10] . خطبه 192، شماره 121.
[11] . خطبه 192، شماره 123.
[12] . خطبه 192، شماره 117.
[13] . خطبه 198، شماره 12.
[14] . خطبه 197، شماره 3.
[15] . خطبه 201، شماره 2.
[16] . خطبه 1، شماره 19.
[17]. خطبه 1، شماره 21.
[18] . خطبه 73، شماره 2.
[19] . خطبه 167، شماره 3.
[20] . خطبه 127، شماره 5.
[21] . خطبه 103، شماره 6.
[22]. خطبه 3، شماره 13.
[23] . خطبه 3، شماره 18.
[24] . خطبه 5، شماره 2.
[25] . خطبه 19، شماره 1.
[26] .خطبه 19، كلام سيد رضي.
[27] . خطبه 40، شماره 1.
[28] .خطبه 59.
[29]. خطبه 60.
[30] . خطبه 93، شماره 7.
[31] . خطبه 128، شماره 4.
[32] . خطبه 141، شماره 2.
[33] خطبه 176، شماره 31.
[34] . خطبه 180، شماره 7.
[35] . خطبه 192، شماره 113.
[36] . خطبه 198، شماره 12.
[37] . نامه 24، شماره 2.
[38] . نامه 28، شماره 13.
[39] . نامه 28، شماره 13.
[40] . نامه 69، شماره 11.
[41] . حكمت 12.
[42] . حكمت 31.
[43] . حكمت 40.
[44] . حكمت 97.
[45] .خطبه 110.
[46] . خطبه 156.
[47] . نامه 53، شماره 99.
[48]. حكمت 428.
[49]. حكمت 146.
[50] . حكمت 428.
[51] . حكمت 348.
[52] . خطبه 202، 235.
[53] . خطبه 212.
[54] . نامه 45، شماره 8.
[55] . نامه 45، شماره 10.
[56] . حكمت 380.
منبع :خسرو تقدسی نیا؛معماها و مسابقات نهج البلاغه