معرفى اجمالى
«نهج الحياة»، تاليف جمعى از پژوهش گران در موضوعات مختلف درباره كتاب شريف نهج البلاغه مى باشد كه توسط بنياد نهج البلاغه جمع آورى و به چاپ رسيده است.
از جمله اين نويسندگان دكتر حامد حنفى داود، علامه سيد محسن امين، دكتر محمدهادى امينى هستند.
اين اثر به زبان عربى حاوى مقالاتى در پيرامون نهج البلاغه مى باشد.
اهميت اين كتاب از آنجايى است كه در اين مجموعه موضوعاتى همانند، اصول دين در نهج البلاغه، موضوعات اجتماعى، طبيعى،...
از منظر امام على(علیه السلام) جمع آورى و به خوانندگان عرضه شده است كه هر كدام كتاب كوچك و يا مقاله اى مفصل مى باشد.ساختار كتاب
كتاب شامل مقدمه و شش مجموعه مجزا از هم كه هر كدام به نويسنده اى خاص اختصاص دارد مى باشد.
شيوه بيان مطالب كتاب نيز در مقالات مختلف متفاوت است و از يك شيوه خاص پيروى نشده است.
از آنجايى كه اين كتاب از شش نويسنده زبردست عرب كه كتابچه يا مقالاتى درباره موضوعاتى در نهج البلاغه داشته اند، مى باشد، مجموعه حاضر يكى از بهترين موسوعه ها در پيرامون نهج البلاغه به زبان عربى است.
گزارش محتوا
مقدمه كتاب كه توسط ناشر - بنياد نهج البلاغه - به اين مجموعه افزوده شده است، در بيان و بزرگى كتاب نهج البلاغه و اهميت آن مطالبى را در بخش اول به نام «نهج البلاغه هذا السفر الخالد» در خود جاى داده است.
در بحث دوم مقدمه، با نام «مؤسّسه نهج البلاغه» به اهداف و كارهاى انجام شده، توسط موسسه نهج البلاغه پرداخته شده است.
همچنين تاريخچه اى از بدو تاسيس اين موسسه به دست استاد شهيد آيت الله مرتضى مطهرى، بنيانگذار اين موسسه به خواننده داده مى شود و فعاليت هاى اين بنياد تا به امروز ادامه داده شده و در زواياى مختلف كتاب شريف نهج البلاغه فعاليت هاى ايشان ادامه پيدا كرده است.
مقاله اول كتاب كه به نام «نهج البلاغه توثيقه، و نسبته إلى الامام علىّ(علیه السلام)» از دكتر حامد حنفى داوود استاد دانشگاه قاهره است كه در دو بخش عقلى و نقلى دلايلى در درستى نهج البلاغه به امام على(علیه السلام) بيان داشته است.
ايشان در ابتداى بحث خود چنين مى نويسد كه همچنانكه بعضى از مستشرقين در درستى مطالب قرآن اشكال وارد كرده اند، به نهج البلاغه نيز ايراداتى را وارد شمرده اند كه اولين اين شخصيت ها قاضى القضاة شمس الدين احمد بن خلكان الإربلى البرمكى است.
در نقطه مقابل نيز امثال طه حسين و شاگردانش در اثبات و دورى اين اشكالات و شبهات از نهج البلاغه فعاليت هاى زيادى كرده اند و در ادامه ايشان نيز تا به امروز علماى زيادى در اين جبهه به فعاليت پرداخته اند.
مولف اين مقاله نيز در اين راستا در دو بخش دليل عقلى و نقلى به اثبات و درستى مطالب كتاب نهج البلاغه و استناد آن ها به امام على(علیه السلام) پرداخته است.
ايشان در باب دليل عقلى به اين كه از لحاظ بلاغت و فصاحت هيچ انس و جنى قادر به بيان چنين سخنان و كلماتى نمى باشد را دليل بر اين كه اين كار به شخصيت بزرگ و انسان كاملى؛ همچون امام على(علیه السلام) تنها برمى گردد، اشاره دارد كه سيد رضى بعضى از سخنان ايشان را در اين مجموعه جمع آورى كرده است.
در بخش دليل نقلى نيز ايشان به سخن بزرگان اهل عامه، همچون آلوسى و ابن اثير و ابن سبط جوزى كه در دوران بنى عباس مى زيسته اند، استناد كرده اند و اينكه علماى بزرگى در عصرهاى متاخر نيز بر درستى و انتساب اين سخنان به امام على(علیه السلام) اذعان كرده اند، استشهاد دارند.
ايشان همچنين در اين بخش به سخنان نهج البلاغه نيز اشاره كرداند كه از لحاظ روايى و حديثى و تاريخى اين مباحث از طرق ديگر به امام على(علیه السلام) مى رسد.
مقاله دوم كتاب با نام «اصول الدين على ضوء نهج البلاغه» تاليف محمدباقر بهبودى است.
اين اثر به عنوان كتابى با همين نام در تهران به تنهايى به چاپ رسيده است.
كتاب خود داراى مقدمه و به چهار مبحث مى پردازد؛ اثبات صانع(توحيد)، عدل الهى، نبوت و امامت.
ايشان به اختصار در مقدمه كتاب خويش اين چهار اصل اصول دين را توضيح داده اند.
مطالب متن كتاب ايشان، حول پنج محور اصول دين؛ يعنى توحيد، معاد، نبوت، امامت و عدل است.
مولف در هر بخش بعد از استناد به سخن الهى در قرآن به سخنان امام على(علیه السلام) در اين باب در ارشاد مردم اشاره مى كند.
مقاله سوم كتاب «الأغراض الاجتماعيهء فى نهج البلاغهء»، تاليف علامه سيد محسن امين مى باشد.
اين بخش با مقدمه اى با نام المدخل شروع مى شود كه در آن به ابعاد شخصيت امام على(علیه السلام) پرداخته شده است.
متن اصلى كتاب در سه بخش زندگى مردم، سياست و قضاوت، دموكراسى در نهج البلاغه پرداخته است.
در بخش اول كتاب مولف مولفه هاى مختلفى را از زندگى بشر و روابط بين انسان ها انتخاب و از سخنان امام على(علیه السلام) براى آن ها شاهد مثال آورده است.
همانند سخن و عقيده امام درباره زن و حضور او در مسائل اجتماع.
در بخش دوم، به سخنان امام درباره حكم و سياست و اينكه قضاوت صحيح از منظر امام چگونه قضاوتى است، سخن به ميان آمده است.
در بخش سوم كتاب نيز به دموكراسى در انديشه امام على(علیه السلام) پرداخته شده است.
مقاله بعدى كتاب «علوم الطّبيعهء فى نهج البلاغه» نام دارد كه توسط استاد دانشگاه نجوم دمشق لبيب بيضون نوشته شده است و در آن به اشاره امام على(علیه السلام) به شناخت خداوند از طريق علوم طبيعى و نجوم و افلاك پرداخته شده است.
ايشان با استناد به سخنان امام در نهج البلاغه به علوم طبيعى و نجوم قوانين نجومى و طبيعى را از سخنان ايشان برداشت كرده و آن را اثبات كرده اند.
مقاله بعدى اين مجموعه «نهج البلاغه و اثره على الأدب العربى»، نوشته دكتر محمدهادى امينى است.
كتاب با مقدمه اى در باب اين كه بعد از قرآن بهترين متن عربى از لحاظ فصاحت و بلاغت متن نهج البلاغه است، شروع مى شود.
مولف در اين مقدمه به سيد رضى و اين كه وى اولين نفر بود كه به امر جمع آورى سخنان امام على(علیه السلام) پرداخت اشاره دارد و در قسمت دوم مقدمه به مصادر نهج البلاغه پرداخته است.
متن كتاب به تجزيه و تحليل متن ادبى نهج البلاغه مى پردازد.
در پايان اين كتاب نيز بخش مصادر كتاب حاضر آمده است.
آخرين بخش كتاب، نيز مقاله اى تحت عنوان اعلام نهج البلاغه گنجانده شده است كه به تجزيه و تحليل مختصرى درباره ۶٢ نفر از شخصيت هايى كه نامشان در نهج البلاغه آمده است، مى پردازد.
كتاب با مقدمه اى از مولف آغاز شده است كه در آن مولف به محتواى كتاب خود اشاره كرده است كه چه اشخاصى را دربر مى گيرد.
اين اشخاص به دليل اهميت و تاثير گذاريشان در تاريخ عصر امام على(علیه السلام) انتخاب و به ترتيب الفباى فارسى در اين مجموعه قرار گرفته اند.
اولين شخصيت ايشان ابوذر غفارى صحابى گران قدر امام على(علیه السلام) مى باشد كه با بيان مختصرى در مورد ايشان كتاب آغاز شده است.
يكى از اهداف مولف در تاليف كتاب بيان و جمع آورى اين اشخاص به صورت مقاله بوده است، لذا مولف در بيان مختصر گويى اين شخصيت ها در اين مجموعه مى باشد.
پايان بخش اين كتاب زندگانى حضرت زهرا(س) مى باشد.
وضعيت كتاب
كتاب داراى پاورقى و توضيحات در هر مقاله مجزا مى باشد كه در هر صفحه ذيل مطالب مختلف بيان شده است.
در اين كتاب فقط فهرست مطالب بيان شده است.
