مهدويت از ديدگاه نهج البلاغه
معرفى اجمالى
«مهدويت از ديدگاه نهج البلاغه»، اثر مهدى فقيه ايمانى، بيان گفتارهاى امام على(علیه السلام) و برخى از علماى اهل سنت درباره حضرت مهدى(عج) و مباحث مهدويت مى باشد كه به زبان فارسى، در سال ١٣۶٢ش نوشته شده و به سفارش دبيرخانه دائمى اجلاس حضرت مهدى، منتشر شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه مؤلف آغاز شده و مطالب در سه فصل ارائه گرديده است.
نويسنده نخست، فهرستى از سخنان امام على(علیه السلام) كه پيرامون امام، رهبر، خليفه، مسئول و زمامدارى مسلمانان است، را ذكر كرده، آن گاه، موضوع مهدويت در اسلام و پيش گويى از ظهور و قيام حضرت مهدى(عج) و تحقق يافتن حكومت جهانى اسلام در سايه رهبرى آن حضرت را بررسى نموده است.
در ادامه، مشخصات صد و دو تن از علماى اهل سنت كه به وجود مهدى(عج) و ولايتش اقرار كرده اند، ذكر شده و مختصرى از تاريخ امام مهدى(عج) نيز به دنبال آن آورده شده است.
از نظر مؤلف، امام على(علیه السلام) در نهج البلاغه، به سه روش به موضوع امام مهدى(عج) پرداخته است:
١- به صورت عام و در ذيل تمام فقراتى كه به نحوى مقام امامت را گوشزد كرده است.
٢- در فقراتى كه اخبار غيبى و پيش گوى هاى از حوادث آخرالزمان مطرح شده است.
٣- كلماتى كه مشخصا به امام مهدى(عج) و وجود آن حضرت پرداخته است. سپس در ذيل هر كدام از اين طريق ها، فقرات موجود در نهج البلاغه آورده شده است.
شماره خطبه ها و صفحات بر اساس چاپ صبحى صالح مى باشد.

 گزارش محتوا
مقدمه ضمن اشاره به حديث نبوى «من مات و لم يعرف امام زمانه...»، به بيان لزوم امام شناسى و التزام به پيروى از مقام امامت پرداخته است.
فصل اول، به بررسى موضوع مهدويت در اسلام اختصاص يافته است.
نويسنده معتقد است، مسأله مهدويت در اسلام، يكى از اصلى ترين پايه هاى تداوم اين دين و شرط اساسى پيروزى و حاكميت همه جانبه آيين قرآن بر ديگر آيين ها و حكومت هاى جهان است؛ زيرا تنها در سايه رهبرى امام دارى شرايط و خليفه معصوم و برگزيده از جانب خداوند است كه اسلام راستين مى تواند در سراسر جهان و در ميان توده هاى بشرى خودنمايى نموده و وعده الهى مبنى بر پيروزى مستضعفان بر مستكبران عينيّت و تحقق يابد.
وى بر اين باور است كه اگر رهبرى كشورها در عصر كنونى را زمامداران لايق عهده دار بودند، انواع انحراف گرايى مادى و معنوى، فقر و عقب افتادگى، ظلم و فساد، اختلافات عقيدتى، اخلاقى، سياسى و اجتماعى ملت ها را دچار تفرقه نكرده و آنان را زير سلطه دشمنان و استعمارگران قرار نمى داد.
در دوم، مهدويت و رهبرى در نهج البلاغه مورد بررسى قرار گرفته است.
نويسنده معتقد است، نهج البلاغه، از عالى ترين درجه اعتبار و سند برخوردار بوده و سخنان برگزيده اميرالمؤمنان در اين كتاب، بيانگر اسلام راستين و ترجمان شيوايى از قرآن است.
وى توجه به اين نكته را حائز اهميت دانسته كه هر چند در كشمكش هاى عقيدتى و مجادله مذهبى ميان شيعه و عامه، خلافت بلافصل اميرالمؤمنين(علیه السلام) مورد گفتگو است؛ اما گفتار امام كه به فرموده پيامبر (صلی الله علیه و آله) نمونه انسان كامل، داور عادل و كليد قرآن است، مى تواند جدا كننده حق از باطل و معيار و الگويى باشد تا با اتكا به آن، حقيقت و واقعيت روشن گردد.
نويسنده، مسأله مهدويت امام دوازدهم و ظهور ايشان در آخرالزمان را از دو جهت سزاوار مطالعه و تحقيق دانسته است. نخست از جهت پيشگويى هاى امام(علیه السلام)؛ مانند روى كار آمدن بنى اميه، حكومت حجاج بن يوسف، سقوط بنى اميه، زمامدارى بنى عباس، قيام زنج در بصره، فتنه مغول و... كه در گذشته به وقوع پيوسته و مواردى از اين قبيل كه مربوط به آينده جهان است؛ همچون خبر از ظهور حضرت مهدى(عج) و قيام جهانى آن بزرگوار كه در آينده به وقوع خواهد پيوست.
ديگر، سخنان امام(علیه السلام) درباره امامت و رهبرى اهل بيت(علیه السلام).
سوم، در دو بخشِ خطبه ها و حكمت ها، اختصاص دارد، به ارائه متن و ترجمه فرازهايى از نهج البلاغه كه به پيش گويى درباره حضرت مهدى(عج) پرداخته، به همراه بررسى و تحليل آن ها.
به عنوان نمونه، در خطبه ١٣٨ امام(علیه السلام) درباره آن حضرت مى فرمايد: او هواى نفس را به هدايت و رهنمود الهى برمى گرداند، آن هنگام كه مردم هدايت الهى را به خواسته هاى نفسانى برگردانند و آن گاه كه مردم قرآن را تفسير به رأى كنند، او آراء و نظريات را به قرآن گرايش دهد.
ابن ابى الحديد، در رابطه با اين فراز مى نويسند: اين كلام، اشاره به امامى است كه در روايات، به او نويد داده شد و در آخرالزمان به دنيا خواهد آمد.
نويسنده معتقد است، او به پيش گويى اميرمؤمنان(علیه السلام) از ظهور و قيام حضرت مهدى(عج) و نقش او در حاكميت هدايت الهى و قرآن به جاى هوا و هوس و رأى و قياس اعتراف نموده است؛ هر چند ولادت حضرت را نپذيرفته و تصريح كرده است كه بعد از اين متولد خواهد شد.
در حكمت ١۴٧، امام(علیه السلام) به اين مطلب تصريح كرده است كه هرگز زمين از كسى كه با حجت و دليل به امر حق قيام كرده و دين الهى را برپا دارد، خالى نخواهد ماند، خواه ظاهر باشد، يا در حال ترس و پنهانى.
نويسنده معتقد است كه ابن ابى الحديد با توجه به جملات و قرائن موجود در كلام امام(علیه السلام)، از جمله «قائم لله بحجه»، «خلفاء الله فى ارضه» و «الدعاه الى دينه» كه جز بر پيامبر (صلی الله علیه و آله) و امام معصوم(علیه السلام) بعد از او، بر هيچ مقام و شخصيتى منطبق نمى شود، نتوانسته است، دلالت اين قسمت از سخنان آن بزرگوار را بر عقيده شيعه، در مورد امامت و خلافت علنى يازده امام معصوم(علیه السلام) و امامت و خلافت توأم با غيبت امام دوازدهم، انكار نموده و با اعتراف به اين كه اين جمله، اعتراف صريح امام(علیه السلام)، نسبت به مذهب اماميه است، آن را از جمله نوادرى دانسته كه اخبار نبوى درباره آنان وارد گرديده است.

وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتداى كتاب آمده است.
پاورقى ها به ذكر
منابع و توضيح برخى كلمات و عبارات متن پرداخته است.

منابع
١- مقدمه و متن كتاب.
٢- پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (١٣٨٨)، «امام مهدى(عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى(عليه السلام) و مهدويت»، قم، مؤسسه اطلاع رسانى اسلامى مرجع، ج٢ ص٧۶٧.