متن عربی

150 - وَ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ، لِرَجُل سَاَلَهُ اَنْ يَعِظَهُ:

لاتَكُنْ مِمَّنْ يَرْجُو الاْخِرَةَ بِغَيْرِ الْعَمَلِ،
وَ يُرَجِّى التَّوْبَةَ بِطُولِ الاَْمَلِ.
يَقُولُ فِى الدُّنْيا بِقَوْلِ الزّاهِدينَ، وَ يَعْمَلُ فيها بِعَمَلِ الرّاغِبينَ.
اِنْ اُعْطِىَ مِنْها لَمْ يَشْبَعْ، وَ اِنْ مُنِعَ مِنْها لَمْ يَقْنَعْ.
يَعْجِزُ عَنْ شُكْرِ ما اُوتِىَ، وَ يَبْتَغِى الزِّيادَةَ فيما بَقِىَ.
يَنْهى وَ لا يَنْتَهى، وَ يَأْمُرُ بِما لايَأْتى.
يُحِبُّ الصّالِحينَ وَ لايَعْمَلُ عَمَلَهُمْ، وَ يُبْغِضُ الْمُذْنِبينَ وَ هُوَ اَحَدُهُمْ.
يَكْرَهُ الْمَوْتَ لِكَثْرَةِ ذُنُوبِهِ، وَ يُقيمُ عَلى ما يَكْرَهُ الْمَوْتَ مِنْ اَجْلِهِ.
اِنْ سَقِمَ ظَلَّ نادِماً، وَ اِنْ صَحَّ اَمِنَ لاهِياً.
يُعْجِبُ بِنَفْسِهِ اِذا عُوفِىَ، وَ يَقْنَطُ اِذَا ابْتُلِىَ.
اِنْ اَصابَهُ بَلاءٌ دَعا مُضْطَرّاً، وَ اِنْ نالَهُ رَخاءٌ اَعْرَضَ مُغْتَرّاً.
تَغْلِبُهُ نَفْسُهُ عَلى ما يَظُنُّ، وَلايَغْلِبُها عَلى ما يَسْتَيْقِنُ.
يَخافُ عَلى غَيْرِهِ بِاَدْنى مِنْ ذَنْبِهِ، وَ يَرْجُو لِنَفْسِهِ بِاَكْثَرَ مِنْ عَمَلِهِ.
اِنِ اسْتَغْنى بَطِرَ وَ فُتِنَ، وَ اِنِ افْتَقَرَ قَنَطَ وَ وَهَنَ.
يُقَصِّرُ اِذا عَمِلَ، وَ يُبالِغُ اِذا سَاَلَ. اِنْ عَرَضَتْ لَهُ شَهْوَةٌ اَسْلَفَ الْمَعصِيَةَ
وَ سَوَّفَ التَّوْبَةَ، وَ اِنْ عَرَتْهُ مِحْنَةٌ انْفَرَجَ عَنْ شَرائِطِ الْمِلَّةِ.
يَصِفُ الْعِبْرَةَ وَلايَعْتَبِرُ، وَ يُبالِغُ فِى الْمَوْعِظَةِ وَلايَتَّعِظُ،
فَهُوَ بِالْقَوْلِ مُدِلٌّ، وَ مِنَ الْعَمَلِ مُقِلٌّ.
يُنافِسُ فيما يَفْنى، وَ يُسامِحُ فيما يَبْقى.
يَرَى الْغُنْمَ مَغْرَماً، وَ الْغُرْمَ مَغْنَماً. يَخْشَى الْمَوْتَ وَلا يُبادِرُ الْفَوْتَ.
يَسْتَعْظِمُ مِنْ مَعْصِيَةِ غَيْرِهِ ما يَسْتَقِلُّ اَكْثَرَ مِنْهُ مِنْ نَفْسِهِ،
وَ يَسْتَكْثِرُ مِنْ طاعَتِهِ ما يَحْقِرهُ مِنْ طاعَةِ غَيْرِهِ.
فَهُوَ عَلَى النّاسِ طاعِنٌ، وَ لِنَفْسِهِ مُداهِنٌ.
اللَّهْوُ مَعَ الاَْغْنِياءِ اَحَبُّ اِلَيْهِ مِنَ الذِّكْرِ مَعَ الْفُقَراءِ.
يَحْكُمُ عَلى غَيْرِهِ لِنَفْسِهِ، وَلايَحْكُمُ عَلَيْها لِغَيْرِهِ،
وَ يُرْشِدُ غَيْرَهُ وَ يُغْوى نَفْسَهُ، فَهُوَ يُطاعُ وَ يَعْصى، وَ يَسْتَوْفى وَ لا يُوفى.
وَ يَخْشَى الْخَلْقَ فى غَيْرِ رَبِّهِ،
وَ لايَخْشى رَبَّهُ فى خَلْقِهِ.

وَ لَوْ لَمْ يُكُنْ فى هذَا الْكِتابِ اِلاّ هذَا الْكَلامُ لَكَفى بِهِ مَوْعِظَةً ناجِعَةً،و حِكْمَةً بالِغَةً، وَ بَصيرَةً لِمُبْصِر، وَ عِبْرَةً لِناظِر مُفَكِّر.

متن فارسی

و آن حضرت به مردی‌ که از او درخواست موعظه کرد، فرمود:

از آنانی‌ مباش که بدون عمل امید به آخرت دارد، و به آرزوی‌ طولانی‌ توبه را به تأخیر می‌ اندازد.
سخنش درباره دنیا سخن زاهدان، و عملش عمل راغبان است.
اگر از دنیا داده شود سیر نمی‌ گردد، و اگر منع شود قناعت نمی‌ورزد.
از شکرآنچه به او عنایت شده ناتوان، و نسبت به باقیمانده افزون طلب است.
از بدی‌ نهی‌ می‌ کند و خود پذیرای‌ نهی‌ نیست، و به آنچه خود به جا نمی‌ آورد دستور می‌ دهد.
به شایستگان علاقه دارد ولی‌ مانند آنان عمل نمی‌ کند، و با گنهکاران دشمنی‌ می‌ورزد
و خود یکی‌ از آنان است. به علت کثرت گناهش از مرگ نفرت دارد، و بر آنچه که به خاطر
آن ازمرگ می‌ ترسد پابرجاست. اگر بیمار شود پشیمان می‌ گردد، و اگر تندرستی‌ یابد
در حالتی‌ از امنیت به لهو پردازد. چون عافیت یابد خودپسند شود، و چون مبتلا گردد ناامید شود.
اگر مصیبتی‌ به او برسد به حال اضطرار دعا کند، و اگر آسایشی‌ به او رسد در حال غرور روی‌ از خدا بگرداند.
نفسش بر آنچه گمان دارد بر او غالب است، و به آنچه باور دارد بر نفس غالب نیست.
بر غیر خود به کمتر از گناه خود می‌ ترسد، و به پاداشی‌ بیش از
کردارش امیدوار است. اگر توانگر شود در طغیان و فتنه افتد، و اگر تهیدست گردد به ناامیدی‌ و سستی‌ دچار شود.
در عمل کوتاهی‌ کند، و چون درخواست نماید مبالغه کند. اگر شهوتی‌ به او روی‌ کند
گناه را جلو اندازد و توبه را تأخیر افکند، و اگر رنجی‌ به او رسد
از شرایط دین دور شود. عبرت را بیان می‌ کند ولی‌ خود عبرت نمی‌ گیرد، در پند دادن مبالغه
نماید ولی‌ خود پند نگیرد، به گفتار می‌ نازد، و به عمل کمتر می‌ پردازد.
در آنچه فانی‌ است رغبت می‌ کند و نسبت به آنچه باقی‌ است سهل انگاری‌ می‌ نماید.
انفاق را که غنیمت است غرامت، و غرامت را که بخل است غنیمت می‌ بیند. مرگ را وحشت دارد،
ولی‌ قبل از فوت وقت به عمل نمی‌ شتابد. گناه غیر خود را بزرگ می‌ شمارد و بیشتر از آن را
که خود مرتکب شده کوچک می‌ انگارد، و از بندگیش آن را زیاد می‌ داند که مانندش را از
دیگران ناچیز به حساب می‌ آورد. به مردم طعنه می‌ زند، و نسبت به خویش سهل انگار است.
لهو با ثروتمندان را از یاد خدا با تهیدستان بیشتر دوست دارد.
برای‌ سود خود به زیان دیگران حکم می‌ کند، و برای‌ سود دیگری‌ به ضرر خود حکم نمی‌ راند،
دیگری‌ را ارشاد و خود را گمراه می‌ نماید، از او اطاعت می‌ شود و خود عصیان می‌ کند،
حق خود را کامل می‌ ستاند و حق را کامل نمی‌ دهد.
در غیر خدا از مردم می‌ ترسد
و از خدا درباره مردم نمی‌ ترسد.

مؤلف: اگر در این کتاب جز این سخن نبود، این سخن برای‌ پند سودمند، و حکمت رسا، و بصیرت بصیر، و عبرت بینای‌ اندیشه کننده کافی‌ بود.

قبلی [1] بعدی [2]