نهج البلاغه کتاب امام علی (ع) است. امام علی(ع) جانشین پیامبر (ص) است. امام علی(ع) نه تنها پسر عموی حضرت رسول (ص) است بلکه ایشان تربیت شده پیامبر میباشند.  حضرت علی (ع) امام اول شیعیان است.
کتاب نهج البلاغه شامل گفته ها و نوشته های امام علی میباشد واین گفته ها و نوشته ها را بصورت خطبه ها، نامه ها و پندها (حکمت) تفسیم بندی کرده اند.
حضرت علی (ع) در این کتاب نکات بسیار زیادی را برای ما بیان کرده اند که ما میتوانیم چیزهای زیادی را از آنها بیاموزیم.
سخن را کوتاه کرده و در زیر قسمتی از خطبه ۱۸۵ نهج البلاغه را که در مورد مورچه میباشد می آوریم که اگر به آن خوب دقت شود می بینیم که چگونه حضرت علی (ع) در بیش از هزار سال پیش مردم را به توجه به طبیعت اطراف خود خوانده اند و همچنین تفاوتها و تشابهات گونه های مختلف موجودات را متذکر شده اند که خداوند متعال با قدرت و الطاف بی پایان خود آنها را آفریده اند.
……انْظُرُوا إِلَى الَّنمْلَةِ فِی صِغَرِ جُثَّتِهَا، وَلَطَافَةِ هَیْئَتِهَا، لاَ تَکَادُ تُنَالُ بِلَحْظِ الْبَصَرِ، وَلاَ بِمُسْتَدْرَکِ الْفِکَرِ، کَیْفَ دَبَّتْ عَلَى أَرْضِهَا، وَصَبَتْ عَلَى رِزْقِهَا، تَنْقُلُ الْحَبَّةَ إِلَى جُحْرِهَا، وَتُعِدُّهَا فِی مُسْتَقَرِّهَا. تَجْمَعُ فِی حَرِّهَا لِبَرْدِهَا، وَفِی وُرُودِهَا لِصَدَرِهَا مَکْفُولٌ بِرِزْقِهَا، مَرْزُوقَةٌ بِوِفْقِهَا لاَ یُغْفِلُهَا الْمَنَّانُ، وَلاَ یَحْرِمُهَا الدَّیَّانُ، وَلَوْ فِی الصَّفَاالْیَابِسِ، وَالْحَجَرِ الْجَامِسِ! وَلَوْ فَکَّرْتَ فِی مَجَارِی أُکْلِهَا، وَفِی عُلْوهَا وَسُفْلِهَا، وَمَا فِی الجَوْفِ مِنْ شَرَاسِیفِبط بَطْنِهَا، وَمَا فِی الرَّأسِ مِنْ عَیْنِهَا وَأُذُنِهَا، لَقَضَیْتَ مِنْ خَلْقِهَا عَجَباً، وَلَقِیتَ مِنْ وَصْفِهَا تَعَباً! فَتَعَالَى الَّذِی أَقَامَهَا عَلَى قَوَائِمِهَا، وَبَنَاهَا عَلَى دَعَائِمِهَا! لَمْ یَشْرَکْهُ فِی فِطْرَتِهَا فَاطِرٌ، وَلَمْ یُعِنْهُ عَلَى خَلْقِهَا قَادِرٌ. وَلَوْ ضَرَبْتَ فِی مَذَاهِبِ فِکْرِکَ لِتَبْلُغَ غَایَاتِهِ، مَا دَلَّتْکَ الدَّلاَلَةُ إِلاَّ عَلَى أَنَّ فَاطِرَ الَّنمْلَةِ هُوَ فَاطِرُ النَّخْلَةِ لِدَقِیقِ تَفْصِیلِ کُلِّ شَیْءٍ، وَغَامِضِ اخْتِلاَفِ کُلِّ حَیٍّ، وَمَا الْجَلِیلُ وَاللَّطِیفُ، وَالثَّقِیلُ والخَفِیفُ، وَالْقَوِیُّ وَالضَّعِیفُ، فِی خَلْقِهِ إِلاَّ سَوَاءٌ. {خلقة السماء والکون}….
…..به آن مورچه بنگرید،با جثه خرد و اندام نازکش،آنچنان خرد که نزدیک است‏که به گوشه چشم دیده نشود و به نیروى اندیشه، آفرینشش به تصور درنیاید که‏چگونه بر روى زمین مى‏رود و روزى خود به دست مى‏آورد و دانه به سوراخ مى‏کشدو در انبار خود مهیا مى‏دارد.در فصل گرما براى فصل سرماى خود دانه مى‏اندوزد،وبه هنگام در آمدن،راه دوباره بازگشتن را به یاد دارد.خداوند روزیش را ضمانت کرده‏و آنچه موافق حال اوست‏به او عطا کرده است.دادار نعمت دهنده از او غافل نشده و ایزد پاداش دهنده محرومش نساخته است.هر چند،که بر روى سنگى خشک وسخت که بر آن هیچ نمى‏روید جاى داشته باشد،باز هم روزى‏اش مى‏رسد.اگر درمجارى خوراک او در بالا و زیر و درون تن و اضلاع شکمش و چشمى و گوشى که‏بر سر او نهاده شده بنگرى،از آفرینش او در شگفت‏خواهى شد.و در توصیف آن به‏رنج‏خواهى افتاد.پس بزرگ است،خداوندى که مورچه را بر روى دست و پاهایش‏برپاى داشت و بر ستونهاى بدنش قرار داد.در آفریدن آن هیچ آفریننده‏اى با او شریک‏نبود.و توانمندى یاریش ننموده است. اگر در عوالم اندیشه‏ ات به سیر و گشت پردازى و به نهایت رسى،به این امررهنمون شوى که آفریننده مورچه همان آفریننده نخل خرماست.به سبب دقتها وظرافتهایى که هر چیزى را از چیز دیگرى جدا مى‏کند و پیچیدگى اختلاف هر موجودزنده با دیگرى:یکى درشت و کلان است و یکى نرم و لطیف،یکى سنگین است ویکى سبک،یکى نیرومند است و یکى ناتوان،در آفرینش همه یکسان‏اند.خلقت‏آسمان و هوا و بادها و آب یکى است…..
در اینجا حقایقی در مورد مورچه ها به شما عرضه میشود:
مورچه ها را همه جا می بینیم،  درخانه، جاده ها وحتی در داخل آشپزخانه> به نظر میرسد که آنها شیرینی خیلی دوست دارند مخصوصا شکر. معمولا وقتی که یک مورچه را می بینیم که در اشپزخانه ویا نزدیک غذا است، فورا می فهمیم که یک گروه از مورچه ها آنجا  پیداشان می شود.
امروزه مورچه ها در همه جای دنیا دیده میشوند ولی در جاهای خیلی سرد آنها را نمی بینیم. مورچه ها موجودات خیلی جالبی هستند بخاطر اینکه با هم دیگر خیلی خوب کار می کنند و به هم کمک میکنند. قسمت خارجی بدن مورچه ها سخت است و به آن اسکلت خارجی میگویند که تمام بدن مورچه را حفاظت می کند.
بدن مورچه ها دارای سه قسمت اصلی است: سر، تنه و پشت. سر شامل چشم ها، دهان و آنتن ها میباشد.ساختمان چشم مورچه ها پیچیده است وشاخکهای (آنتن ها) در بالای سرآنها است.
مورچه ها نمیتوانند حرف بزنند و باری یکدیگر پبغام می فرستند. آنها نمیشنوند و صداها را ازطریق ارتعاشات متوجه میشوند. آنتنها وقسمتهای دیگر بدنشان در این مورد به آنها کمک میکنند.١
مورچه ها همچنین از طریق ایجاد یک ماده شیمیای مخصوص به نام فرمون با هم ارتباط بر قرار میکنند. آین ماده  دارای بوی مخصوصی است که بسته به نوع پیغامی  است که مورچه ها میخواهند بدهند.٢
مورچه ها برای ساختن لانه در زیر زمین سوراخ درست میکنند و برای دلشتن لانه بزرگترتونل درست میکنند. یک دسته از مورچه ها را که باهم در یک لانه باشند “کُلُنی” یا گروه میگویند. همیشه مورچه ها در زیرزمین زندگی نمیکنند. بعضی از گروه های مورچه  روی یک تکه چوب خشک شده ویا برگ بیجان زندگی میکنند.٣
١ Ann Heinrichs.  Ants.  Minneapolis: Compass Point Books, 2002, p.9.

٢ Kristin Petrie.  Bugs! Ants.  Minnesota: ABDO Publishing Company, 2009, p.10.

٣ Suzanne Slade.  Ants.  New York: The Rosen Publishing Group, 2008, p.6.